Hadewijch – Wikipedia, wolna encyklopedia

Hadewijch (Hadewijch d'Anvers, Hadewych, Hadewig)

Rękopis pieśni Ay al es nu die winter cout
Data i miejsce urodzenia	XIII w. (ok. 1200) Brabancja
Data i miejsce śmierci	XIII w. (ok. 1260) Brabancja
Zawód, zajęcie	beginka
Multimedia w Wikimedia Commons

Hadewijch (ur. w XIII w. w Brabancji, zm. w XIII w. w Brabancji) – średniowieczna mistyczka, poetka, beginka, przedstawicielka mistyki nadreńskiej i liryki średniowiecznej.

Hadewijch żyła w XIII wieku (prawdopodobnie w latach ok. 1210-1260). Była beginką, poetką i mistyczką^[1] [2][3]. O jej życiu jednak nic pewnego nie wiadomo. Pracujący w II połowie XIX wieku konserwator królewskiej biblioteki Karel Ruelens wysnuł przypuszczenie, że mogło chodzić o brukselską beginkę imieniem Bloemaerdinne. Na podstawie wzmianek w tekstach umiejscawia się ich powstanie za rządów Henryka IV (pana Bredy w latach 1246-1254) oraz działalności inkwizytora Roberta la Bougre, który w latach 1236-1239 skazał we Flandrii co najmniej 250 osób na śmierć pod zarzutem herezji. Na podstawie słownictwa domniemywa się, że Hadewijch była ponadprzeciętnie jak na ówczesne czasy wykształcona i mogła pochodzić z rodu szlacheckiego^[4].

Problem w ustaleniu szczegółów na jej temat wynika z tego, że nie zachował się żaden oryginał jej listów, a wszystkie są rękopiśmiennymi odpisami, przepisywanymi przez klasztornych kopistów. Odpisy różnią się, jeśli chodzi o naleciałości miejscowych dialektów, z czego najwięcej pochodzi z południowej Brabancji. Jej pieśni wywarły wpływ na dzieła bł. Jana Ruysbroecka^[5].

Hadewijch znała język francuski i łaciński, orientowała się w ówczesnych traktatach teologicznych. W swoich tekstach opisywała bezpośredni kontakt ze Stwórcą, wywołując u czytelnika niepokój, przez co mówiono, że „budzi strach i złość”^[6]. Centralnym pojęciem jej twórczości jest minne – platoniczna miłość rycerza do kobiety, którą odniosła do relacji między Bogiem a człowiekiem. Dlatego dopatrywano się pokrewieństwa jej pieśni z poezją minnesingerów^[7].

W rękopiśmiennych odpisach zachowało się – jak się oblicza – 45 pieśni, 31 listów pisanych prozą, 16 rymowanych i 14 spisanych wizji – 13 wierszy najpewniej nie jest jej autorstwa, ale niekiedy są jej przypisywane^[8]. Odkryte zostały przez niemieckiego filologa i historyka Franza Josefa Monego w I połowie XIX wieku w Królewskiej Bibliotece w Brukseli. Nie były podpisane poza jedną nieczytelną notatką na marginesie, którą dostrzeżono zresztą w 1895. Ich autorstwo nie było znane do roku 1857, gdy flamandzki student prawa Angillis w inwentarzu klasztornym odnalazł informację o autorstwie pieśni niejakiej Hadewighen (Hadewijch). Angillis porównał wzmiankę z inwentarza z tytułami rękopisów, a jego odkrycie potwierdzono w 1867, gdy odnaleziono trzeci rękopis wyraźnie oznaczony imieniem mistyczki^[9].

Postać Hadewijch była główną bohaterką francuskiego filmu fabularnego Wierząca (2009) w reżyserii Bruno Dumonta.

• Hadewijich. The Complete Works, transl. by Mother Columba Hart OSB, pref. by P. Mommaers, Paulist Press 1980.
• Paul Mommaers with Elisabeth Dutton: Hadewijch: Writer, Beguine, Love Mystic. Leuven: Peeters Publishers, 2004. ISBN 90-429-1392-4.
• Hadewijch: Lieder: Originaltext, Kommentar, Übersetzung und Melodien. pod redakcją: Veerle Fraeters, Frank Willaert. Berlin/Boston: Walter de Gruyter GmbH & Co KG, 2016. ISBN 978-3-05-009351-2.
• Waluś M., Przyjaciółki Boga – mistyczne doświadczenia, 17 sierpnia 2010, deon.pl