Hans Rosling – Wikipedia, wolna encyklopedia

Hans Rosling
Ilustracja
Hans Rosling
w szwedzkim pawilonie na Expo 2010
Data i miejsce urodzenia

27 lipca 1948
Uppsala

Data i miejsce śmierci

7 lutego 2017
Uppsala

Zawód, zajęcie

lekarz
(zdrowie publiczne, statystyka),
nauczyciel akademicki

Narodowość

szwedzka

Alma Mater

Uniwersytet w Uppsali
St. John's Medical College(inne języki)

Pracodawca

Uniwersytet w Uppsala, prof. zdrowia publicznego w Instytucie Karolinska, doradca WHO, UNICEF-u i agencji pomocowych, organizacja Lekarze bez Granic

Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Hans Rosling (ur. 27 lipca 1948[1] w Uppsali, zm. 7 lutego 2017 tamże[2]) – profesor zdrowia publicznego w Instytucie Karolinska[3] i dyrektor Fundacji Gapminder(inne języki) (która stworzyła oprogramowanie Trendalyzer(inne języki)), popularyzator powszechnej edukacji, opartej na faktach[4].

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Pochodził z niezamożnej rodziny, która była zmuszona do korzystania z pomocy społecznej, gdy matka Hansa była długotrwale hospitalizowana z powodu gruźlicy. Hans korzystał też z darmowej edukacji oraz leczenia, gdy zachorował. Osobiste doświadczenia z dzieciństwa leżały u podstaw przekonania, że wszyscy mają prawo do podstawowej opieki zdrowotnej oraz dofinansowywania droższych terapii[5].

Rosling w młodości chciał zostać aktorem (był m.in. połykaczem mieczy, co zademonstrował w czasie wystąpienia na konferencji TED[6][7]. W latach 1967–1974 studiował statystykę i medycynę na Uniwersytecie w Uppsali. Od 1972 roku studiował zdrowie publiczne w St. John's Medical College(inne języki) w Bengaluru; otrzymał licencję lekarza w 1976. W okresie 1979–1981 pełnił funkcję District Medical Officer w Nacala w północnym Mozambiku.

21 sierpnia 1981 r. Hans Rosling odkrył ognisko choroby porażeniowej, opisanej w 1938 r. jako konzo[8]. Badania z tym związane pozwoliły mu uzyskać stopień doktora[7] na uniwersytecie w Uppsali w 1986 roku. Spędził dwie dekady badając ogniska tej choroby na odosobnionych obszarach Afryki. W tym czasie był promotorem więcej niż 10 doktorantów.

Ogniska choroby pojawiały się wśród ludności dotkniętej głodem, której dieta, zdominowana przez niewystarczająco przetworzony maniok, prowadzi do niedożywienia i wchłaniania dużych dawek cyjanku[9].

Badania Roslinga skupiały się również na innych powiązaniach pomiędzy rozwojem gospodarczym, rolnictwem, ubóstwem i zdrowiem w Afryce, Azji i Ameryce Łacińskiej. Był doradcą w kwestiach zdrowotnych dla WHO, UNICEF-u i agencji pomocowych. W 1993 r. był jednym z założycieli oddziału organizacji Lekarze bez Granic w Szwecji. W latach 2001–2007 był kierownikiem Wydziału Zdrowia Międzynarodowego (IHCAR) Instytutu Karolinska. Jako przewodniczący Karolinska International Research and Training Committee (1998–2004) rozpoczął współpracę badawczą w dziedzinie medycyny z uniwersytetami z Azji, Afryki, Bliskiego Wschodu i Ameryki Łacińskiej. Rozpoczął nowe kursy na temat globalnego zdrowia, jak również był współautorem podręcznika, który promuje obraz świata oparty na faktach (Evidence-based medicine)[10].

Prowadził dokument telewizyjny The Joy of Stats, który BBC Four wyemitowało w grudniu 2010[11].

Wspólnie ze swoim synem (Ola Rosling) i synową (Anna Rosling Rönnlund) założył Fundację Gapminder. Wynikiem działania fundacji jest Trendalyzer(inne języki) – oprogramowanie, które statystyki przedstawia w formie ruchomych, interaktywnych wykresów[4][7]. Celem Trendalyzera jest promocja obrazu świata opartego na faktach, a nie stereotypach, poprzez wykorzystanie i zrozumienie wolnodostępnych, publicznych statystyk.

Hans Rosling wykorzystywał Trendalyzer podczas swoich prelekcji. Interaktywne animacje są wolnodostępne ze strony fundacji[4]. 16 marca 2007 r. Google nabył Trendalyzer, a w 2008 upubliczniło gadżet „wykres ruchomy”[12], a w 2009 Public Data Explorer[13].

Zmarł 7 lutego 2017 r. z powodu raka trzustki[7].

Publikacje

[edytuj | edytuj kod]

W bazie PubMed zgromadzono 74 publikacje naukowe, których współautorem jest Hans Rosling. Wymieniono m.in.[14]:

  • C.L.A. Taibo, J. Cliff, H. Rosling, C.D. Hall, M.M. Park, J.A. Frimpong, An epidemic of spastic paraparesis of unknown aetiology in Northern Mozambique, Pan Afr Med J 2017
  • H. Nordenstedt, H. Rosling, Chasing 60% of maternal deaths in the post-fact era, Lancet 2016
  • T.G. Nyenswah, F. Kateh, L. Bawo, … R.L. Ransom i in., Ebola and Its Control in Liberia 2014-2015, Emerg Infect Dis 2016
  • H. Frielingsdorf, E. Bushayija, A. Nordström, F. Nyberg, H. Rosling i in. Challenges and opportunities for the next generation in global health, Lakartidningen 2014
  • 23 physicians comments on circumcision of small boys: The Swedish Medical Association should take a more humble approach, Lakartidningen 2014
  • H. Rosling, The joy of facts and figures by Fiona Fleck. Bull World Health Organ 2013
  • H. Rosling, Z. Zhang, Health advocacy with Gapminder animated statistics, J Epidemiol Glob Health 2011
  • A. Thorson, A. Ragnarsson, H. Rosling, A.M. Ekström, Male circumcision reduces HIV transmission. The risk of transmission from woman to man is halved, Lakartidningen 2010

O ostatniej książce Hansa Roslinga pt. Factfulness: Ten Reasons We're Wrong About the World and Why Things Are Better Than You Think(inne języki) Bill Gates napisał: It’s a fitting final word from a brilliant man, and one of the best books I’ve ever read[15]. Książkę wydano w 24 językach. Ukazała się również w języku polskim[16].

Nagrody, wyróżnienia i upamiętnienie

[edytuj | edytuj kod]
  • wybór otrzymanych nagród

W 2009 roku został umieszczony na liście 100. czołowych myślicieli świata, opracowanej przez czasopismo Foreign Policy[17].

W maju 2018 roku z inicjatywy Nobel Center i Gapminder Foundation zainaugurowano w Nobel Prize Museum cykl wydarzeń nazwanych Popular Education Day. Został zorganizowany w celu kontynuacji dzieła Hansa Roslinga i dla uczczenia jego pamięci. W czasie wydarzeń będą prowadzone wykłady i debaty na temat globalnego rozwoju, w których mają uczestniczyć laureaci Nagród Nobla i inni wybitni naukowcy i nauczyciele. Pierwszy Dzień Edukacji Powszechnej dotyczył popularyzowania „Factfulness” – znaczenia „faktyczności”, rzetelnej wiedzy o świecie, opartej na faktach[18] (w tym evidence-based medicine).

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Hans Rosling: Asia's rise -- how and when. TED Conferences, listopad 2009. [dostęp 2009-12-06].
  2. ↑ Sad to announce: Hans Rosling passed away this morning. gapminder.org. [dostęp 2017-02-07]. (ang.).
  3. ↑ Hans Rosling; Professor of Public Health Science at the Department of Public Health Sciences since 1997. [w:] Strona internetowa Karolinska Institutet ; Amadical university [on-line]. Karolinska Institutet. [dostęp 2019-02-17]. (ang.).
  4. ↑ a b c Gapminder Tools For Teachers. [w:] Strona internetowa fundacji Gapminder [on-line]. gapminder.org. [dostęp 2019-02-19]. (ang.).
  5. ↑ Anna Mia Ekström, Johan von Schreeb, Birger Forsberg, Peter Allebeck. Hans Rosling. „European Journal of Public Health”. 27 (2), s. 387, 27 March 2017. Oxford University Press on behalf of the European Public Health Association. DOI: 10.1093/eurpub/ckx027. ISSN 1101-1262. (ang.). 
  6. ↑ Hans Rosling's new insights on poverty. www.ted.com. [dostęp 2010-12-12]. (ang.).
  7. ↑ a b c d Milena Rachid Chehab, Hans Rosling - Lady GaGa światowej nauki - nie żyje [online], wyborcza.pl, 8 lutego 2017 [dostęp 2017-02-10].
  8. ↑ G. Trolli, Paraplégie spastique épidémique,'Konzo'des indigènes du Kwango, [w:] Résumé des observations réunies, au Kwango, Brussels 1938 (fr.).
  9. ↑ W. P. Howlett, G.R. Brubaker, N. Mlingi, H. Rosling. Konzo, an epidemic upper motor neuron disease studied in Tanzania. „Brain”. 113 (1), s. 223–235, 1990. Oxford: Oxford University Press. DOI: 10.1093/brain/113.1.223. ISSN 1460-2156. [dostęp 2009-12-06]. (ang.). 
  10. ↑ Lindstrand A., Bergtröm S., Rosling H., Rubensson B., Stenson B., Tylleskär T.: Global health: an introductory textbook. Lund, Szwecja: Studentlitteratur, 2006. ISBN 978-91-44-02198-0. (ang.).
  11. ↑ BBC Four: BBC Four programmes – The Joy of Stats. www.bbc.co.uk. [dostęp 2010-12-12]. (ang.).
  12. ↑ Motion chart. www.google.com. [dostęp 2010-12-12]. (ang.).
  13. ↑ Google Public Data Explorer. www.google.com. [dostęp 2010-12-12]. (ang.).
  14. ↑ Selected items: Rosling H[Author]. [w:] Wyszukiwarka PubMed [on-line]. US National Library of Medicine National Institutes of Health Search database. [dostęp 2019-02-17]. (ang.).
  15. ↑ Bill Gates, 5 books worth reading this summer, [w:] Best Books List, The Gates Notes LLC, 2018 [dostęp 2019-02-17] (ang.).
  16. ↑ Hans Rosling, Ola Rosling, Anna Rosling Rönnlund: Factfulness (dane bibliograficzne na empik.com). Media Rodzina, 2018-10-31, s. ss 368.
  17. ↑ Foreign Policy's First Annual List of the 100 Top Global Thinkers - Foreign Policy. www.foreignpolicy.com. [dostęp 2010-12-12]. (ang.).
  18. ↑ New popular education day in memory of Hans Rosling. [w:] Press release from Nobel Center [on-line]. Nobel Prize Museum, 1 May 2018. [dostęp 2019-02-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-02-19)]. (ang.).

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Hans_Rosling&oldid=72736211”