Hrabstwa Szkocji – Wikipedia, wolna encyklopedia

Mapa Szkocji przedstawiająca podział na hrabstwa i jednostki administracyjnego niższego rzędu w 1947 roku

Hrabstwa Szkocji (ang. counties lub shires) – dawne jednostki podziału terytorialnego Szkocji, istniejące co najmniej od XII wieku do 1975 roku[1].

Koncepcja podziału terytorium na hrabstwa przybyła z Anglii, gdzie hrabstwa ustanowione zostały przez Normanów, wkrótce po podboju tego kraju w 1066 roku. Pierwsze hrabstwa w Szkocji utworzone zostały w okresie panowania Dawida I (1124–1153), w południowo-wschodniej części kraju. Większość hrabstw uformowana została do XIII wieku, choć ostatnie, na północno-zachodnich peryferiach kraju, powstały dopiero w XVII wieku[1]. Pierwotnie pełniły one głównie funkcję sądowniczą, jako obszary jurysdykcji szeryfa, który reprezentował na danym terenie monarchę, nazywane szeryfowstwami (sheriffdoms). Z czasem hrabstwa nabyły funkcję administracyjną. W połowie XIX wieku granice hrabstw i szeryfowstw przestały się pokrywać[2][3].

Hrabstwa przetrwały do 1975 roku w zasadniczo niezmienionych granicach. W 1891 roku dokonano niewielkich korekt granic, likwidując większość ekslaw i enklaw. Szczególnie rozczłonkowane hrabstwo Cromartyshire połączono z Ross-shire, tworząc nowe hrabstwo Ross and Cromarty. Tym samym liczba hrabstw zmniejszyła się z 34 do 33[2][4][5].

Hrabstwa przestały istnieć w 1975 roku, kiedy to w wyniku reformy administracyjnej zastąpione zostały przez dwustopniowy podział na regiony (regions) i dystrykty (districts). W 1996 roku kolejna reforma administracyjna wprowadziła nowy podział na „obszary rady lokalnej” (council areas)[2]. Współcześnie termin „hrabstwo” (county) bywa używany w odniesieniu do tych ostatnich[6][7].

Lista hrabstw

[edytuj | edytuj kod]
Lista hrabstw Szkocji[4][5]
Nazwa Inne nazwy Ośrodek administracyjny Uwagi
Aberdeenshire Aberdeen[3] Aberdeen
Angus Forfarshire[a][1], Forfar[3] Forfar
Argyll Argyle, Argyllshire[3] Inveraray, później Lochgilphead[8]
Ayrshire Ayr[3] Ayr
Banffshire Banff[3] Banff
Berwickshire Berwick[3] Berwick-upon-Tweed (do 1482), Duns
Buteshire Bute[3] Rothesay
Caithness Caithness-shire[3] Wick[9]
Clackmannanshire Clackmannan[3] Clackmannan (do 1821), Alloa[10]
Cromartyshire Cromarty[3] Cromarty Zlikwidowane w 1891 roku, połączone w Ross and Cromarty
Dumfriesshire Dumfries[3] Dumfries
Dunbartonshire Dumbartonshire[b][5], Dumbarton, Dunbarton[3] Dumbarton
East Lothian Haddingtonshire[a][1], Haddington[3] Haddington
Fife Fifeshire[3] Cupar[11]
Inverness-shire Inverness[3] Inverness
Kincardineshire Mearns[2], Kincardine[3] Kincardine, później Stonehaven
Kinross-shire Kinross[3] Kinross
Kirkcudbrightshire Kirkcudbright[3] Kirkcudbright
Lanarkshire Lanark[3] Lanark, później Hamilton
Midlothian Edinburghshire[a][1], Edinburgh[3] Edynburg
Moray Elginshire[a][1], Elgin, Morayshire[3] Elgin
Nairnshire Nairn[3] Nairn
Orkady (Orkney) Kirkwall[12]
Peeblesshire Tweeddale[2], Peebles[3] Peebles
Perthshire Perth[3] Perth
Renfrewshire Renfrew[3] Renfrew
Ross and Cromarty Dingwall Utworzone w 1891 roku z połączenia Cromartyshire i Ross-shire
Ross-shire Ross[3] Dingwall Zlikwidowane w 1891 roku, połączone w Ross and Cromarty
Roxburghshire Roxburgh[3] Roxburgh, później Jedburgh (do 1899), Newtown St Boswells[13]
Selkirkshire Ettrick Forest[2], Selkirk[3] Selkirk
Stirlingshire Stirling[3] Stirling
Sutherland Sutherlandshire[3] Dornoch
Szetlandy (Zetland) Shetland[2] Lerwick[14]
West Lothian Linlithgowshire[a][1], Linlithgow[3] Linlithgow
Wigtownshire Wigtown[3] Wigtown

W latach 90. XIX wieku roku Aberdeen, Dundee, Edynburg i Glasgow ustanowione zostały miastami na prawach hrabstwa (county of city)[1].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c d e Oficjalna nazwa hrabstwa do lat 20. XX wieku.
  2. ↑ Dawna pisownia, zmieniona na początku XX wieku.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c d e f g h Scottish Counties and Parishes: their history and boundaries on maps. National Library of Scotland. [dostęp 2021-10-16]. (ang.).
  2. ↑ a b c d e f g What's the difference between counties, parishes, burghs, regions and districts?. ScotlandsPlaces. [dostęp 2021-10-16]. (ang.).
  3. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag Scottish County. A vision of Britain through time. [dostęp 2021-10-16]. (ang.).
  4. ↑ a b Scottish counties until 1890. Undiscovered Scotland. [dostęp 2021-10-16]. (ang.).
  5. ↑ a b c Scottish counties from 1890 to 1975. Undiscovered Scotland. [dostęp 2021-10-16]. (ang.).
  6. ↑ Scottish counties. Collins Dictionary. [dostęp 2021-10-16]. (ang.).
  7. ↑ MPs and Lords: Scotland. UK Parliament. [dostęp 2021-10-16]. (ang.).
  8. ↑ Old County of Argyllshire. Gazetteer for Scotland. [dostęp 2021-10-16]. (ang.).
  9. ↑ Old County of Caithness. Gazetteer for Scotland. [dostęp 2021-10-16]. (ang.).
  10. ↑ Clackmannan. Gazetteer for Scotland. [dostęp 2021-10-16]. (ang.).
  11. ↑ Old County of Fife. Gazetteer for Scotland. [dostęp 2021-10-16]. (ang.).
  12. ↑ Old County of Orkney. Gazetteer for Scotland. [dostęp 2021-10-16]. (ang.).
  13. ↑ Jedburgh. Gazetteer for Scotland. [dostęp 2021-10-16]. (ang.).
  14. ↑ Old County of Shetland. Gazetteer for Scotland. [dostęp 2021-10-16]. (ang.).

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Historyczne hrabstwa Szkocji

Flaga Szkocji

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Hrabstwa_Szkocji&oldid=74994951”