French
DeutschHruba Turnia – Wikipedia, wolna encyklopedia
 Masyw Hrubej Turni | |
| Państwo | |
|---|---|
| Położenie | |
| Pasmo | |
| Wysokość | 2089[1] m n.p.m. |
| Wybitność | 103[1] m |
| Pierwsze wejście | 17 lipca 1906 |
Położenie na mapie Karpat  | |
Położenie na mapie Tatr  | |
 49°10′52,8″N 20°07′47,4″E/49,181333 20,129833 | |
Hruba Turnia (słow. Hrubá veža, niem. Dicker Turm, węg. Vastagtorony[2], 2089 m n.p.m.[1]) – odosobniona, wybitna turnia rozdzielająca Dolinę Świstową i Dolinę Litworową w słowackiej części Tatr Wysokich. Od Wielickiego Szczytu oddzielona jest głęboko wciętą Litworową Przehybą, przez którą przechodzi znakowany niebiesko szlak turystyczny prowadzący z Łysej Polany przez Dolinę Białej Wody na Rohatkę.
Hruba Turnia jest turnią dwuwierzchołkową, jej południowo-wschodni wierzchołek (2089 m) jest nieco wyższy od mało wybitnego wierzchołka północno-zachodniego (2083 m)[1].
W kierunku północno-zachodnim wysyła długą grań, w której znajduje się szereg podrzędnych obiektów (od Hrubej Turni na północny zachód):
- Hruba Przełęcz,
- Troista Turnia,
- Troista Przełączka,
- Zadnia Hruba Czuba,
- Zadnia Hruba Ławka,
- Pośrednia Hruba Czuba,
- Pośrednia Hruba Ławka,
- Skrajna Hruba Czuba,
- Skrajna Hruba Ławka,
- Hruby Róg.
Hruby Róg jest wierzchołkiem zwornikowym, na nim grań rozchodzi się na południowy i północny zachód. W odnodze północno-zachodniej położone są Hrube Wrótka i Dwojaki[2].
Nieco na wschód od głównego wierzchołka Hrubej Turni[1] odgałęzia się krótka grań północno-wschodnia o charakterze grzędy, ze Świstową Kopką, oddzieloną od szczytu Świstowym Przechodem[2].
Z kolei w grani odchodzącej z Hrubej Turni na południowy wschód znajdują się Wyżnia, Niżnia i Zadnia Litworowa Przehyba oraz Zmarzła Przehyba[3]. Kontynuacją tej grani jest niewybitny grzbiet wznoszący się ku Dzikiej Turni[4].
Na wierzchołek Hrubej Turni nie prowadzą żadne znakowane szlaki turystyczne, jest dostępna jedynie dla taterników. Dla nich najciekawszą i najtrudniejszą jest jej południowa ściana opadająca w kierunku Doliny Litworowej. Ma ona ok. 200 m wysokości, jej urwiskami poprowadzonych jest kilka interesujących dróg wspinaczkowych[2].
Nazwa Hrubej Turni i innych obiektów w jej masywie pochodzi od masywnego kształtu. Pierwsze pomiary wysokości turni zostały wykonane w latach 1895-1897 w ramach kartowania austriackiego, dały one wynik 2096 m. W publikacjach z II połowy XX wieku podawano jedną z dwóch wartości: 2091 lub 2086 m[4]. Najnowsze pomiary lidarowe z 2018 roku określiły wysokość wierzchołka na 2089,4 m[1].
-
Północno-zachodnia grań Hrubej Turni – widok z Doliny Kaczej -
Północno-zachodnia grań Hrubej Turni – widok z Doliny Białej Wody
Historia
[edytuj | edytuj kod]Pierwsze odnotowane wejścia taternickie:
- Zygmunt Klemensiewicz, Roman Kordys i Jerzy Maślanka, 17 lipca 1906 r. – letnie,
- Zofia Krókowska, Jerzy Krókowski i Marian Sokołowski, 1 lutego 1926 r. – zimowe[2].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f Úrad geodézie, kartografie a katastra Slovenskej republiky, Produkty leteckého laserového skenovania [online].
- ↑ a b c d e Witold Henryk Paryski: Tatry Wysokie. Przewodnik taternicki. Część XIII. Litworowy Szczyt – Staroleśna Szczerbina. Warszawa: Sport i Turystyka, 1967, s. 62–77.
- ↑ Jarosław Januszewski, Grzegorz Głazek, Witold Fedorowicz-Jackowski: Tatry i Podtatrze, atlas satelitarny 1:15 000. Warszawa: GEOSYSTEMS Polska Sp. z o.o., 2005, s. 122–123. ISBN 83-909352-2-8.
- ↑ a b Andrzej Z. Górski, Piotr Mielus: Zagadki Kotła pod Polskim Grzebieniem. 04 2008. [dostęp 2024-09-29].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Józef Nyka: Tatry słowackie. Przewodnik. Wyd. II. Latchorzew: Trawers, 1998. ISBN 83-901580-8-6.