Józef Berkowicz – Wikipedia, wolna encyklopedia

Józef Berkowicz (ur. 1789 na Pradze, zm. 1846 w Liverpoolu) – polski wojskowy pochodzenia żydowskiego, major Legii Litewskiej w powstaniu listopadowym^[1].

Jedyny syn Berka Joselewicza^[2].

W młodości uzyskał tradycyjne wykształcenie żydowskie. W 1809 wstąpił do Armii Księstwa Warszawskiego i jako dwudziestoletni młodzieniec wziął udział w wojnie Księstwa Warszawskiego z Austrią, u boku ojca wziął udział w bitwie pod Kockiem. Wziął również udział w wojnie z Rosją 1812 roku w randze porucznika. Za zasługi bojowe został odznaczony Legią Honorową ze Złotym Krzyżem, a także innymi odznaczeniami.

W latach 1819–1830 pracował jako pomocnik leśniczego^[3]. Razem ze swoim synem, Leonem wziął udział w powstaniu listopadowym, w którym nawiązując do ojcowskiej tradycji, podjął się ze Stanisławem Herniszem, organizacji oddziału żydowskiej kawalerii. Działania te nie zyskały aprobaty zarówno władz powstańczych, jak i środowisk żydowskich, zaś jego nie dość wielkie zdolności organizacyjne, utrudniały realizację pomysłu. W toku powstania, walczył na Litwie i pod Iłżą. Po zakończeniu powstania, był internowany przez władze austriackie. W służbie wojskowej był ranny łącznie 16 razy.

Po upadku powstania, wyemigrował do Francji, w 1832 roku przebywał w zakładzie dla polskich uchodźców wojennych w Besançon^[1]. Potem udał się do Wielkiej Brytanii, gdzie w 1846, wkrótce po jego śmierci, wydano w języku angielskim, tłumaczony z francuskiego, rękopis powieści Stanisław, ułan polski w świcie Napoleona na wyspie Elbie (Stanislaus or the Polish Lancer in the Suite of Napoleon, from the Island of Elbe)^[4][5].

• Zofia Borzymińska, Rafał Żebrowski: Polski słownik judaistyczny. Dzieje, kultura, religia, ludzie. T. 1. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2003, s. 176. ISBN 83-7255-12-6-X.
• Йоселевич Берек, [w: Электронная еврейская энциклопедия] (ros.)
• YIVO Encyclopaedia (ang.)

• Zofja Krzemicka, w: Polski Słownik Biograficzny. T. 1. Kraków: Polska Akademia Umiejętności – Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, 1935, s. 454–455. Reprint: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1989, ISBN 83-04-03484-0.
• Ignacy Schiper, Zydzi Królestwa Polskiego w dobie powstania listopadowego (Warszawa 1932);
• Jacob Shatzky, Geshikhte fun yidn in Varshe, t. 1 (New York, 1947), s. 306–330.