Jan II Dobry (książę Liechtensteinu) – Wikipedia, wolna encyklopedia

Jan II Dobry

Johann II Maria Franz Placidus

Portret pędzla Johna Q. Adamsa (1908 r.)
Książę Liechtensteinu
Okres	od 12 listopada 1858 do 11 lutego 1929
Poprzednik	Alojzy II
Następca	Franciszek I
Dane biograficzne
Dynastia	Liechtensteinowie
Data i miejsce urodzenia	5 października 1840 Lednice, Arcyksięstwo Austriackie
Data i miejsce śmierci	11 lutego 1929 Valtice, Czechosłowacja
Miejsce spoczynku	Krypta rodowa Liechtensteinów w Vranov
Ojciec	Alojzy II
Matka	Franciszka Kinsky von Wchinitz und Tettau
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Jan II Dobry, właśc. Johann II Maria Franz Placidus von und zu Liechtenstein (ur. 5 października 1840 w Lednicach, zm. 11 lutego 1929 w Valticach) – książę Liechtensteinu w latach 1858-1929, tytularny książę karniowski i opawski, hrabia Rietbergu.

Jan Liechtenstein przyszedł na świat 5 października 1840 roku na zamku Eisgrub w Lednicach, na Morawach, jako pierwszy syn księcia Alojzego II i jego żony Franciszki z rodu Kinsky^[1]. Studiował w Karlsruhe, na Uniwersytecie w Bonn, w Brukseli i Paryżu. W czasie studiów poznał austriackiego reformatora Karla von Vogelsanga, który był jego towarzyszem i miał znaczny wpływ na poglądy przyszłego księcia^[1][2]. Jego ojciec Alojzy zmarł 12 listopada 1858 roku i wówczas władzę przejął młody książę Jan Maria jako Jan II. W czasie edukacji i podróży Jana II w ważnych sprawach zastępowała go jego matka Franciszka^[1]. Książę w latach młodości wiele podróżował, odwiedzając m.in. Włochy, Anglię, Francję, Hiszpanię, Danię, Grecję czy Konstantynopol^[1].

Poprzednik Jana II – Alojzy II, był przeciwnikiem reform w niewielkim alpejskim państwie. Zmiany w Księstwie przyniosła dopiero Wiosna Ludów, a konkretnie rewolucja marcowa w 1848 roku, która, mimo tego że nie przyniosła rozlewu krwi w Księstwie, to miała wpływ na decyzję władcy m.in. dzięki działalności Petera Kaisera^[3]. W latach 1849–1852 przeprowadzono pewne reformy, które przyznawały większe uprawnienia Landtagowi, jednak po niespełna trzech latach prowizoryczna konstytucja została uchylona i powrócił poprzedni absolutystyczny system^[4][5]. Syn Alojzego prezentował zdecydowanie mniej konserwatywne poglądy i skłonny był do zreformowania kraju. Jego działania pozwoliły na uchwalenie całkowicie nowej ustawy zasadniczej w 1862 roku^[6]. Ponadto jeszcze w XIX wieku wprowadził liczne zmiany m.in. w szkolnictwie, prawie karnym, systemie walutowym i podatkowym, administracji miejskiej czy prawie handlowym.

Podczas jego panowania miały również miejsce najważniejsze wydarzenia polityczne w historii Księstwa. Na początku XX wieku pojawiały się pierwsze głosy krytyki i niepokoje polityczne w Księstwie. Opozycjoniści zgromadzili się wokół otwarcie krytykującego krajowe prawo Wilhelma Becka. Jego ugrupowanie zdobyło 4 z 15 mandatów Landtagu po wyborach 1914 roku. Głównymi postulatami Becka była demokratyzacja ustroju i oddanie wewnętrznej polityki w ręce mieszkańców Księstwa, albowiem wszyscy członkowie parlamentu poza opozycją, łącznie z premierem Leopoldem von Imhofem byli Austriakami.^[7][8] Przed wyborami w 1918 roku ostatecznie uformowały się dwie partie polityczne, które stanęły do pierwszych bezpośrednich wyborów. W listopadzie 1918 roku pod koniec I wojny światowej Wilhelm Beck wykorzystał nastroje w kraju i wraz z Fritzem Walserem i Martinem Ritterem zmusił premiera von Imhofa do dymisji^[9]. Działanie to było zamachem stanu, po którym władzę nielegalnie przejął Tymczasowy Komitet Wykonawczy^[10]. Książę Jan II Dobry jednak, a jedynie wysłał telegram do przewodniczącego Landtagu Alberta Schädlera, który udał się do Wiednia, gdzie została podjęta decyzja o mianowaniu na funkcję premiera siostrzeńca Jana II, księcia Karola Alojzego^[10]. Ponadto powstał komitet konstytucyjny, który wraz z delegatami księcia miał stworzyć nową ustawę zasadniczą^[10][9]. Wydarzenia te przyczyniły się do rozwoju tożsamości narodowej Liechtensteińczyków oraz znacznej demokratyzacji ustroju poprzez wprowadzenie Konstytucji w 1921 roku.

Książę Jan II nie mieszkał na stale w Liechtensteinie i na co dzień nie zajmował się sprawami Księstwa. Mimo tego odwiedzał je rekordową liczbę razy w 1859, 1866, 1896, 1901, 1919, 1920 i 1925^[1]. W oczach ludzi był pierwszym władcą, który w jakiś sposób zaangażowany był w kwestie wewnętrzne Liechtensteinu, co wraz z liberalnym podejściem do reform przyczyniło się do nadania mu przydomka Dobry (niem. der Gute)^[1]. Jego imieniem nazwano kilka ulic w Liechtensteinie, a w Schaan znajduje się jego pomnik.

Poza władaniem Liechtensteinem książę Jan II Dobry był również właścicielem pokaźnych dóbr na terenie Czech, Moraw, Śląska i Austrii, które pod koniec jego panowania w wyniku reform rolnych na Czechosłowacji, zmniejszyły się o połowę, i jednym z najbogatszych Europejczyków XX wieku^[1]. Był jednym z najważniejszych kolekcjonerów i mecenasów sztuki w swoich czasach^[2]. Za swojego panowania znacznie rozszerzył zbiory książęce o obrazy artystów niemieckich, holenderskich i włoskich z okresu renesansu, ale także o liczne rzeźby^[1][2]. Wspierał młodych artystów i inwestował w rozwój sztuki również na terenie Liechtensteinu, przekazując liczne dzieła sztuki m.in. Muzeum Państwowemu w Vaduz^[1]. Za jego panowania niektóre posiadłości Liechtensteinów przeszły gruntowne modernizacje, m.in. zamek Liechtenstein, zamek Sternberg, zamek Fischhorn, zamek Wartenstein oraz zamek Vaduz^[1][2]. Inwestował w rozwój religii i budowę kościołów na terenie Liechtensteinu. Dzięki jego dotacjom powstała m.in. Katedra św. Floryna w Vaduz^[1]. Finansował badania medyczne i historyczne na Uniwersytecie Wiedeńskim i Austriackiej Akademii Nauk^[1]. Wspierał również organizacje charytatywne, budowę szkół, sierocińców i szpitali^[1][2], a także rozwój turystyki górskiej w Sudetach i Alpach, wspierając Morawsko-Śląskie Sudeckie Towarzystwo Górskie i budowę m.in. schroniska na Śnieżniku, czy finansując szlaki turystyczne w Liechtensteinie, w tym jeden z ważniejszych szlaków – Dreischwesternweg^[11].

Książę zmarł na zamku Feldsberg w Valticach 11 lutego 1929 roku w wieku 89 lat. Jego panowanie trwało 70 lat i 91 dni.

 Zobacz też: Lista najdłużej pełniących urząd przywódców państw.

Jan II Dobry nie ożenił się, nie założył rodziny i umarł bezdzietnie. Władzę i tytuły przejął po nim jego młodszy brat – Franciszek I Liechtenstein^[1].