Juliusz Wertheim – Wikipedia, wolna encyklopedia

Juliusz Wertheim

Data i miejsce urodzenia	24 września 1880 Warszawa
Data i miejsce śmierci	6 maja 1928 Warszawa
Instrumenty	fortepian
Gatunki	muzyka poważna
Zawód	kompozytor pianista

Juliusz Wertheim (ur. 24 września 1880 w Warszawie, zm. 6 maja 1928 tamże)^[1] – polski kompozytor, pianista, dyrygent, pedagog i krytyk muzyczny; przyjaciel Artura Rubinsteina.

Pochodził z zamożnej rodziny żydowskiej, która przyjęła wyznanie ewangelicko-augsburskie. Jego ojciec Piotr, warszawski bankier, był przyrodnim bratem Karola Tausiga, zaś jego matka Aleksandra Klementyna była córką Ferdynanda Leo, wydawcy dziennika „Gazeta Polska”, i utalentowaną śpiewaczką.

Juliusz rozpoczął naukę gry na fortepianie u Rudolfa Strobla, który wysłał go do Berlina na naukę pianistyki u Maurycego Moszkowskiego i Heinricha Bartha oraz kompozycji u Heinricha Urbana. Po powrocie do Warszawy rozpoczął regularne studia w Konserwatorium: teorii u Zygmunta Noskowskiego i pianistyki u Józefa Śliwińskiego. Studia ukończył w roku 1901.

Juliusz Wertheim zaprzyjaźnił się z Arturem Rubinsteinem, Pawłem Kochańskim i Karolem Szymanowskim. Zachęcił Rubinsteina do głębszego zainteresowania się twórczością Chopina. W swoich pamiętnikach Rubinstein opisał swoje stosunki z rodziną Wertheimów, opisując ich pod pseudonimem Harman.^{[potrzebny przypis]}

W lutym 1904 Rubinstein wykonał w Filharmonii warszawskiej partię fortepianową „Fantazji” Wertheima pod dyrekcją jej kompozytora.

W latach 1915–1916 został asystentem dyrygenta w Filharmonii Warszawskiej. Został powołany na profesora instrumentacji w Konserwatorium Warszawskim, a po przeniesieniu do Berlina zajął się kompozycją. W roku 1924 opublikował cztery symfonie, sonaty i wariacje fortepianowe oraz pieśni.

Juliusz Wertheim zmarł nagle w wieku 48 lat na zawał podczas transmitowanego przez Polskie Radio koncertu dyrygując w Filharmonii Preludium do Śpiewaków norymberskich Richarda Wagnera^[2].

Dzieła Wertheima obejmują m.in. koncert fortepianowy h-moll, sonatę skrzypcową, Symfonische Variationen na wlasny temat op. 19, wydane w Berlinie przez wydawnictwo Simrock, nie ukończoną operę „Fata Morgana”.

Twórczość Wertheima w dużej części zaginęła podczas II wojny światowej, wiele utworów spłonęło w Warszawie, a wydawnictwo Simrock wycofało i zniszczyło opublikowane przez siebie egzemplarze^[2].

Zachowane utwory charakteryzuje powaga, większość pozostaje w tonacjach molowych. W porównaniu do równieśników - m.in. Szymanowskiego czy Karłowicza, muzyka Wertheima brzmi tradycyjnie, mieści się w ramach stylistyki Brahmsa, Liszta lub Wagnera^[2].

Został pochowany na cmentarzu ewangelicko-augsburskim w Warszawie (aleja F, grób 34)^[3].

• Baker's Biographical Dictionary of Musicians, Seventh Edition, Revised by Nicolas Slonimsky, Schirmer Books, New York, 1984

• Utwory Juliusza Wertheima w bibliotece Polona