Kůlna – Wikipedia, wolna encyklopedia

Kůlna

Wnętrze jaskini
Państwo	Czechy
Położenie	okolice Blansko
Położenie na mapie Czech Kůlna
49,41°N 16,74°E/49,407700 16,738700
Multimedia w Wikimedia Commons

Kůlna – jaskinia znajdująca się w Krasie Morawskim w Czechach, w pobliżu miasta Blansko. Stanowisko archeologiczne zawierające warstwy środkowo- i górnopaleolityczne^[1].

Jaskinia połączona jest od wschodu z pobliskim systemem jaskiń Sloupsko-šošůvskich. Wejście do niej stanowi olbrzymi portal o szerokości 40 i wysokości 8,5 metra, za którym ciągnie się tunel o długości 92, szerokości 25 i wysokości 9 metrów^[2]. Stanowisko zostało odkryte w 1880 roku przez Jindřicha Wankla, prace wykopaliskowe w kolejnych latach prowadzili Martin Kříž (1881-1886) i Jan Knies (1892, 1909-1913)^[3]. Jaskinia została zniszczona częściowo przez Niemców podczas II wojny światowej, kiedy to zainstalowano w niej funkcjonującą w latach 1943-1945 fabrykę broni. Na powierzchni została wylana wówczas betonowa posadzka, która zniszczyła najmłodsze, czwartorzędowe osady^[2][3]. W 1959 roku betonowa wylewka została usunięta i w latach 1961-1976 pod kierownictwem Karla Varlocha kontynuowano wcześniejsze wykopaliska^[3].

Wykopaliska dostarczyły bogatych znalezisk sięgających od czasów środkowego paleolitu do epoki żelaza. Najwcześniejsze warstwy obejmują szczątki prehistorycznej fauny oraz paleolityczne narzędzia kamienne związane z następującym fazami osadniczymi kultur aszelskiej, lewaluaskiej (wariant taubachien), mikockiej i magdaleńskiej^[2]. W związanej z kulturą mikocką warstwie 7a znalezione zostały datowane na ok. 60 tys. lat temu szczątki neandertalczyka (fragmenty czaszki, żuchwa, zęby)^[4]. Najmłodsze warstwy zawierają ślady związane z okresowym pobytem ludności w okresie neolitu, epoki brązu i epoki żelaza (kultury ceramiki sznurowej, łużycka, horakowska)^[2].