Japoński rohatyniec dwurożny – Wikipedia, wolna encyklopedia

Japoński rohatyniec dwurożny
	Trypoxylus dichotomus
	(Linnaeus, 1771)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	stawonogi
Gromada	owady
Rząd	chrząszcze
Nadrodzina	żukokształtne
Rodzina	poświętnikowate
Podrodzina	rohatyńcowate
Rodzaj	Trypoxylus
Gatunek	japoński rohatyniec dwurożny
Synonimy
	Scarabaeus dichotom Linnaeus, 1771; Scarabaeus dichotomus Linnaeus, 1771; Allomyrina dichotoma (Linnaeus, 1771);
	Scarabaeus dichotom Linnaeus, 1771; Scarabaeus dichotomus Linnaeus, 1771; Allomyrina dichotoma (Linnaeus, 1771);
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Japoński rohatyniec dwurożny (Trypoxylus dichotomus jap. 兜虫 kabutomushi) – gatunek roślinożernego chrząszcza z podrodziny rohatyńcowatych.

Opisany został w 1771 roku przez Karola Linneusza jako Scarabaeus dichotom^[1]. Zasiedla Azję Wschodnią (Japonię, Tajwan, Koreę, Chiny) i Laos^[3].

Jest to jeden z największych przedstawicieli owadów: samiec ma ok. 75 mm długości (może osiągać nawet 80 mm). Wielkość matki wpływa na wielkość osobnika poprzez wytwarzanie jaj z większą ilością substancji odżywczych^[4]. Ubarwienie osobników jest ciemnobrunatne.

Często budują swoje domki w zbutwiałym drewnie, które często służy jako pokarm. Rohatyniec dwurożny żywi się także owocami. Długość życia wynosi około jednego roku. Prowadzi nocny tryb życia. Zamieszkuje lasy^[5].

Japoński rohatyniec dwurożny ma dwa rogi. Róg na przedpleczu jest stosunkowo krótki, zagięty ku przodowi, skierowany nieco w dół i na końcu dichotomicznie rozwidlony. Drugi, potężny róg głowowy kształtem przypomina poroże jelenia: wydaje się na pierwszy rzut oka, że jest całkiem gładki i błyszczący, tymczasem występują na nim liczne zagłębienia, które tworzą podłużnie biegnące bruzdy. Ponadto znajdują się na nim włoski czuciowe, których gęstość największa jest w rejonach najczęściej używanych podczas walki^[6].

Róg jest używany przede wszystkim do walki między samcami o prawo do kopulacji z samicą. Zwykle częstsze są walki pomiędzy dużymi samcami^[7].

Róg Trypoxylus dichotomus wciąż jest interesującym obiektem badań dla naukowców. Wydaje się, że z uwagi na swój ciężar powinien ograniczać zdolność samców do lotu. Jednak mogą one latać równie szybko jak samice i wielkość rogu nie wpływa ani na prędkość lotu, ani na dystans, który osobnik jest w stanie pokonać. Ciężar rogu, by nie ograniczał zdolności samców do lotu, jest rekompensowany przez większe skrzydła oraz bardziej rozwinięte mięśnie^[8].

Wielkie rogi u męskich przedstawicieli świata zwierzęcego stanowią ewolucyjną nowość i odgrywają ważną rolę w selekcji płciowej. W zależności od wielkości rogów określana jest aktywność seksualna. Na przykładzie japońskiego rohatyńca dwurożnego badano konserwatywny ewolucyjnie gen hiperseksualności. Wyniki doświadczenia wskazują, że u japońskiego rohatyńca dwurożnego izoformy genu dsx mają antagonistyczną funkcję dla formowania rogu na głowie – tylko izoformy tego genu u samców odgrywają rolę przy formowaniu rogów^[9].

Rohatyniec dwurożny może stanowić pokarm dla puszczyka uralskiego^[10].

W Japonii dużą popularnością cieszą się zawody, podczas których samce rohatyńców zmagają się o samice^[5].

Przypisy

↑ ^a ^b K.K. Linneusz K.K., Mantissa Plantarum altera generum editions VI. et specierum edition II, Holmiae: Laurentii Salvii, 1771, s. 529 (łac.).
↑ Trypoxylus dichotomus (Linnaeus, 1771). [w:] GBIF Backbone Taxonomy [on-line]. GBIF Secretariat. [dostęp 2022-09-28]. (ang.).
↑ ^a ^b Paul Schoolmeesters: Trypoxylus dichotomus (Linnaeus, 1771). [w:] Catalogue of Life: 2015 Annual Checklist [on-line]. 2015. [dostęp 2015-04-01].
↑ WataruW. Kojima WataruW., Variation in body size in the giant rhinoceros beetle Trypoxylus dichotomus is mediated by maternal effects on egg size, „Ecological Entomology”, 4, 2015, s. 420–427, DOI: 10.1111/een.12205, ISSN 1365-2311 [dostęp 2016-03-23] (ang.).
↑ ^a ^b Japanese Rhinoceros Beetle – Allomyrina dichotoma [online], carnivoraforum.com [dostęp 2016-03-23] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-04] .
↑ Erin L.E.L. McCullough Erin L.E.L., Robert A.R.A. Zinna Robert A.R.A., Sensilla Density Corresponds to the Regions of the Horn Most Frequently Used During Combat in the Giant Rhinoceros Beetle Trypoxylus dichotomus (Coleoptera: Scarabaeidae: Dynastinae), „Annals of the Entomological Society of America”, 4, 2013, s. 518–523, DOI: 10.1603/AN12155, ISSN 0013-8746 [dostęp 2016-03-23] .
↑ YutakaY. Iguchi YutakaY., Differences in the Frequency of Fights between Minor and Major Males in the Horned Beetle Trypoxylus dichotomus septentrionalis (Coleoptera: Scarabaeidae), „Entomological Review of Japan”, 56 (1), 2001, s. 11–14 .
↑ Erin L. McCullough, Paul R. Weingarden, and Douglas J. Emlen. Costs of elaborate weapons in a rhinoceros beetle: how difficult is it to fly with a big horn?. „Behavioral Ecology”. 23 (5), s. 1042–1048, 2012. DOI: 10.1093/beheco/ars069.
↑ YutaY. Ito YutaY. i inni, The role of doublesex in the evolution of exaggerated horns in the Japanese rhinoceros beetle, „EMBO Rep.”, 14 (6), 2013, s. 561–567, DOI: 10.1038/embor.2013.50 .
↑ J. Yamashina Inst.J.Y.I. Ornithol. J. Yamashina Inst.J.Y.I., 40: 9095, Yamashina Institute forY.I. Ornithology Yamashina Institute forY.I., Field Observations of Predation by the Ural Owl Strix uralensis upon the Japanese Horned Beetle Trypoxylus dichotomus septentrionalis, 2009 .

Bibliografia

Owady i pajęczaki, Joanna Dowgiałło-Tyszka (red. nacz.), wydawnictwo DeAgostini, ISBN 978-83-248-0872-4.
Encyklopedia owadów: Chrząszcze, Dr. Václav Jan Staněk ISBN 83-85817-29-8.

[oryg-1] K.K. Linneusz K.K., Mantissa Plantarum altera generum editions VI. et specierum edition II, Holmiae: Laurentii Salvii, 1771, s. 529 (łac.).

[gbif-2] Trypoxylus dichotomus (Linnaeus, 1771). [w:] GBIF Backbone Taxonomy [on-line]. GBIF Secretariat. [dostęp 2022-09-28]. (ang.).

[col-3] Paul Schoolmeesters: Trypoxylus dichotomus (Linnaeus, 1771). [w:] Catalogue of Life: 2015 Annual Checklist [on-line]. 2015. [dostęp 2015-04-01].

[4] WataruW. Kojima WataruW., Variation in body size in the giant rhinoceros beetle Trypoxylus dichotomus is mediated by maternal effects on egg size, „Ecological Entomology”, 4, 2015, s. 420–427, DOI: 10.1111/een.12205, ISSN 1365-2311 [dostęp 2016-03-23] (ang.).

[:0-5] Japanese Rhinoceros Beetle – Allomyrina dichotoma [online], carnivoraforum.com [dostęp 2016-03-23] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-04] .

[6] Erin L.E.L. McCullough Erin L.E.L., Robert A.R.A. Zinna Robert A.R.A., Sensilla Density Corresponds to the Regions of the Horn Most Frequently Used During Combat in the Giant Rhinoceros Beetle Trypoxylus dichotomus (Coleoptera: Scarabaeidae: Dynastinae), „Annals of the Entomological Society of America”, 4, 2013, s. 518–523, DOI: 10.1603/AN12155, ISSN 0013-8746 [dostęp 2016-03-23] .

[7] YutakaY. Iguchi YutakaY., Differences in the Frequency of Fights between Minor and Major Males in the Horned Beetle Trypoxylus dichotomus septentrionalis (Coleoptera: Scarabaeidae), „Entomological Review of Japan”, 56 (1), 2001, s. 11–14 .

[8] Erin L. McCullough, Paul R. Weingarden, and Douglas J. Emlen. Costs of elaborate weapons in a rhinoceros beetle: how difficult is it to fly with a big horn?. „Behavioral Ecology”. 23 (5), s. 1042–1048, 2012. DOI: 10.1093/beheco/ars069.

[9] YutaY. Ito YutaY. i inni, The role of doublesex in the evolution of exaggerated horns in the Japanese rhinoceros beetle, „EMBO Rep.”, 14 (6), 2013, s. 561–567, DOI: 10.1038/embor.2013.50 .

[10] J. Yamashina Inst.J.Y.I. Ornithol. J. Yamashina Inst.J.Y.I., 40: 9095, Yamashina Institute forY.I. Ornithology Yamashina Institute forY.I., Field Observations of Predation by the Ural Owl Strix uralensis upon the Japanese Horned Beetle Trypoxylus dichotomus septentrionalis, 2009 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]