Karwodrza – Wikipedia, wolna encyklopedia

Karwodrza

wieś
Dwór
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Powiat	tarnowski
Gmina	Tuchów
Liczba ludności (2022)	852[2]
Strefa numeracyjna	14
Kod pocztowy	33-170[3]
Tablice rejestracyjne	KTA
SIMC	0834099
Położenie na mapie Polski Karwodrza
Położenie na mapie województwa małopolskiego Karwodrza
Położenie na mapie powiatu tarnowskiego Karwodrza
Położenie na mapie gminy Tuchów Karwodrza
49°55′31″N 21°04′17″E/49,925278 21,071389[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Karwodrza – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie tarnowskim, w gminie Tuchów.

W latach 1954–1961 wieś należała i była siedzibą władz gromady Karwodrza, po jej zniesieniu w gromadzie Tuchów. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa tarnowskiego.

Jan Długosz w statystycznym opisie beneficjów w Małopolsce wymienia Karwodrzę jako wioskę szlachecką, należącą do parafii piotrkowickiej. Karwodrza jako nowa osada szlachecka powstała prawdopodobnie pod koniec XIV wieku, ale została odnotowana dopiero w 1445 roku. W 1470 roku Jan z Baranowa oddał Mikołajowi Nanajce herbu Starykoń kilka wsi m.in. Karwodrzę. W 1536 roku wieś należała do Zygmunta Wielogłowskiego, w 1782 do Pawła Niemyskiego, a w 1830 do Floriana Niemyskiego, który zginął podczas rzezi galicyjskiej^[6].

W 1872 roku nowym właścicielem majątku został Karol Berké, który wraz z rodziną zamieszkał w modrzewiowym dworze. Od tamtej pory, aż do 1945 roku dwór oraz folwark w Karwodrzy należały do tej rodziny^[6].

Tradycja ustna mówi, że Karol Berké przyjeżdżając do Karwodrzy z Węgier, w obawie przed grasującymi wówczas bandami rabusiów przywiózł ze sobą mnóstwo pieniędzy ukrytych w bambusowej lasce. Miało to miejsce pod koniec lat pięćdziesiątych XIX wieku. Dziedzic ten zmarł w Tarnowie w 1891 roku, pochowany w grobowcu rodzinnym na cmentarzu w Piotrkowicach^[6].

Spadkobiercą Karola został jego jedyny syn Karol Jan Berké, który ożenił się z córką architekta z Tarnowa Marią Jurską. W 1885 roku zbudował jednopiętrowy, murowany dwór, na którym jego żona z zamiłowania poetka umieszczała liczne cytaty^[6]. Założył winnicę, sad morelowy, hodowlę jedwabników i stadninę koni. Zbudował cegielnię, tartak, młyn i wodociąg. Był właścicielem trzech karczm. Karol J. Bierke był również fundatorem kilku obiektów sakralnych takich jak kościół w Piotrkowicach, kapliczka św. Jana, krzyż przydrożny oraz kaplica dworska. Przyczynił się też do powstania miejscowej szkoły. Zmarł w 1907 roku a jego żona Maria w 1919. Po śmierci właścicieli dwór podupadł finansowo więc majątek wydzierżawiono. Dzierżawcami byli: Jordan, Armatys i Kaźmierczyk. W 1945 roku majątek dworski został odebrany właścicielom i rozparcelowany^[6].

W 1952 roku w dworze utworzono Państwowy Dom Pomocy Społecznej dla dorosłych^[6][7].

W 2016 roku po wyroku sądowym nakazującym zwrot mienia prawowitym właścicielom, Starostwo Powiatowe w Tarnowie odkupiło od spadkobierców budynek DPS wraz z przyległym terenem za kwotę 2 mln zł^[8].

Obiekt wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego^[9].

• Zespół dworsko-parkowy.

W Karwodrzy znajduje się Szkoła Podstawowa im. o. Władysława Witkowskiego - redemptorysty z klasami od IV do VIII, do której uczęszczają dzieci z czterech pobliskich wsi: Łowczowa, Piotrkowic, Zabłędzy i Karwodrzy a także części Trzemesnej. Szkoła jako pierwsza w Polsce otrzymała za patrona redemptorystę, kustosza Tuchowskiego Sanktuarium NNMP w latach 1967–1973. Od 2005 roku dyrektorką szkoły, która stała się zespołem miejscowej szkoły podstawowej i Publicznego Gimnazjum nr 1 w Tuchowie, jest mgr Ewa Sawicka.

• Karwodrza, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 890 .
• Strona Zespołu Szkół w Karwodrzy. zskarwodrza.tuchow.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-11)].