Katastrofa lotnicza w Topolowie – Wikipedia, wolna encyklopedia

Katastrofa lotnicza w Topolowie

Miejsce katastrofy
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Miejsce	Topolów
Data	5 lipca 2014
Godzina	16:11
Rodzaj	Zderzenie z ziemią
Ofiary śmiertelne	11 osób
Ranni	1 osoba
Statek powietrzny
Nazwa	Piper PA-31 Navajo
Użytkownik	Szkoła Spadochronowa Omega
Numer	N11WB
Start	Częstochowa
Cel lotu	(lot szkoleniowy)
Liczba pasażerów	11 osób
Liczba załogi	1 osoba
Położenie na mapie Polski miejsce zdarzenia
Położenie na mapie województwa śląskiego miejsce zdarzenia
Położenie na mapie powiatu częstochowskiego miejsce zdarzenia
Położenie na mapie gminy Mykanów miejsce zdarzenia
50°54′21,68″N 19°09′33,26″E/50,906022 19,159239

Katastrofa lotnicza w Topolowie wydarzyła się 5 lipca 2014 roku we wsi Topolów w województwie śląskim. W wyniku katastrofy samolotu Piper PA-31 Navajo, transportującego spadochroniarzy, śmierć poniosło 11 osób, a 1 osoba została ranna.

Piper PA-31 Navajo był to samolot wyprodukowany w 1976 roku, jako 8-miejscowa wersja dyspozycyjna. Egzemplarz został kupiony oraz sprowadzony drogą lotnicza do Polski z USA w 2014 roku. W trakcie tego przelotu miała miejsce awaria w systemie prądotwórczym. Następnie występowały kolejne zdarzenia związane z niesprawnością silników. W następstwie tych usterek została wykonana doraźna naprawa silnika (wymiana cylindra).

Samolot w maju 2014 roku został dostosowany w Polsce do wywożenia skoczków spadochronowych. Pozostawiono jeden fotel pilota i w miejsce pozostałych foteli zamontowano dwie ławeczki dla spadochroniarzy wzdłuż kadłuba. Drzwi ciśnieniowe zastąpione roletowymi, a na zewnątrz kadłuba dodano deflektor przed przednią krawędzią drzwi oraz uchwyt, poręcz i stopień dla skoczków. W dniu wypadku rejestracja samolotu w USA była nieważna. Zauważalna była zaawansowana i rozległa korozja podwozia - w ocenie komisji PKBWL z powodu dłuższego postoju samolotu w wodzie o głębokości ok. 0,5 m, na przykład na lotnisku dotkniętym powodzią.

Dowódca statku powietrznego, Jakub Stożek (lat 29) posiadał licencję pilota samolotowego zawodowego CPL(A) z ważnymi wpisami, w tym do prowadzenia korespondencji radiotelefonicznej w języku angielskim. Nalot ogólny na samolotach 996 godzin. Nalot na typie, na którym nastąpił wypadek prawdopodobnie ok. 40 godzin. Ważne orzeczenie lotniczo-lekarskie bez ograniczeń^[1].

Samolot wystartował ok. godziny 16 z lotniska w Rudnikach^[2]. Maszyna należała do szkoły spadochronowej Omega^[3]. Łącznie na jej pokładzie znajdowało się 12 osób: pilot, 7 skoczków spadochronowych, 2 pilotów tandemów i 2 pasażerów tandemu^[2]. Przed lotem zbiorniki paliwa zostały uzupełnione o 50 litrów benzyny.

Samolot Piper PA-31P Pressurized Navajo o znakach rozpoznawczych N11WB około godziny 16:00 wystartował do ósmego lotu tego samolotu w tym dniu. Start początkowo przebiegał normalnie. Po osiągnięciu wysokości około 100 m AGL wskutek spadku mocy zespołu napędowego i braku wznoszenia pilot podjął decyzję o lądowaniu awaryjnym w terenie przygodnym w odległości ok. 4,2 km w linii prostej od progu pasa. W jego końcowej fazie przeciągnięta maszyna wpadła w prawy korkociąg.

O 16:11 samolot po osiągnięciu wysokości lotu ok. 100 m, podczas lądowania awaryjnego, wszedł w prawy obrót autorotacyjny (korkociąg). Końcówką lewego skrzydła uderzył w konar jabłoni, a następnie upadł na ziemię „na brzuch”. Samolot stracił śmigła, kadłub oderwał się od skrzydeł i przewrócił się na prawy bok, w wyniku czego drzwi wejściowe znalazły się u góry^[2][1]. Znaczny wyciek paliwa z uszkodzonych zbiorników na rozgrzane elementy silników spowodował pożar^[2], który objął lewe i prawe skrzydło w strefie zbiorników paliwa, lewy silnik, częściowo prawy silnik i kadłub prócz części tylnej^[1]. Samolot uległ katastrofie niedługo po starcie, 3 kilometry od lotniska w Rudnikach^[4]. Maszyna rozbiła się w sadzie^{[potrzebny przypis]} we wsi Topolów. Katastrofę przeżył jeden z pasażerów, którego z wraku wydobyli pobliscy mieszkańcy. Mężczyzna został śmigłowcem przetransportowany do szpitala w Częstochowie^[5][6].

Samolot rozbił się na obszarze niezamieszkałym. Akcję ratowniczą początkowo prowadzili świadkowie, mieszkańcy miejscowości Topolów, w tym były strażak. Z płonącego samolotu wydobyto trzy poważnie ranne osoby. Straż pożarna informację o zdarzeniu otrzymała o godzinie 16:18. Strażacy po zabezpieczeniu terenu udzielili pomocy przedmedycznej rannym, rozpoczęli gaszenie pożaru wraku oraz przygotowali miejsce lądowania dla śmigłowca Lotniczego Pogotowia Ratunkowego. Lekarz z zespołu pogotowia ratunkowego, który przybył na teren akcji, stwierdził zgon dwóch z trzech wydobytych osób. Trzecia osoba została przetransportowana śmigłowcem do szpitala w Częstochowie. Po ugaszeniu pożaru we wraku wydobyto zwęglone zwłoki dziewięciu osób.

W akcji uczestniczyło 18 zastępów PSP, 2 jednostki OSP z KSRG i 7 jednostek spoza KSRG oraz ponad stu policjantów z oddziałów prewencji z Częstochowy i Katowic.

Działania ratownicze zakończono 6 lipca o godz. 08.36^[6].

Przyczyny katastrofy badała prokuratura i Państwowa Komisja Badania Wypadków Lotniczych^[2]. Wstępne ustalenia PKBWL po dwóch dniach od wypadku wskazywały, że w momencie uderzenia samolotu o ziemię lewy silnik nie pracował, a maszyna zderzyła się z ziemią przy pochyleniu bliskim kąta 90° w lewym korkociągu, z przechyleniem ok. 70°. Samolot w momencie uderzenia o ziemię miał schowane podwozie^[7]. Samolot był zatankowany paliwem przeznaczonym dla samochodów^[8].

Ustalenia komisji badającej wypadek:

• Bezpośrednią przyczyną katastrofy było powstanie asymetrii ciągu zespołu napędowego, jako całości, wskutek awarii prawego sinika, a następnie przeciągnięcie w ostatniej fazie lądowania awaryjnego.
• Zniszczeniu uległo sprzęgło kołkowe połączenia wału korbowego z wałkiem napędowym przekładni śmigła prawego silnika, co spowodowało wyłączenie z pracy prawego silnika samolotu i przerwanie pracy regulatora kąta natarcia jego łopat, powodując ich ustawienie w chorągiewkę, czego wynikiem stała się asymetria ciągu prowadząca do przeciągnięcia samolotu i utraty sterowności.
• Uszkodzenie to mogło być spowodowane uderzeniem śmigła w przeszkodę, w okolicznościach i czasie, których nie udało się ustalić lub długotrwałym procesem zmęczeniowym wywołanym nierównomierną pracą silnika (w silniku tym wymieniono jeden z cylindrów).
• W trakcie badania PKBWL ustaliła, że samolot był użytkowany bez ważnego Świadectwa Zdatności do Lotu.

• Niewłaściwa obsługa techniczna samolotu.
• Obniżenie mocy lewego silnika wskutek nieprawidłowej eksploatacji.
• Stosowanie paliwa niezgodnego z wymaganiami producenta silników (paliwo samochodowe)
• Przeróbka samolotu z naruszeniem jego Certyfikatu Typu.
• Warunki meteorologiczne – wysoka temperatura otoczenia.
• Niewielki nalot pilota na typie.

Analiza wypadków innych samolotów tego typu o zbliżonych okolicznościach wskakuje, że maszyna ta w przypadku awarii jednego silnika stwarza znaczne kłopoty nawet pilotom z dużym doświadczeniem. Próby lądowania w takich okolicznościach podejmowane w deficycie czasu, przez pilotów o przeciętnych umiejętnościach i doświadczeniu, zazwyczaj kończą się katastrofą. Drastyczny spadek osiągów i znaczne pogorszenie właściwości pilotażowych w przypadku wystąpienia asymetrii ciągu prowadzi do utraty sterowności, a nawet przewrócenia samolotu „na plecy” w ostatniej fazie lotu.

W wypadku zginął pilot samolotu, współwłaściciel szkoły spadochronowej, jej instruktorzy, skoczkowie spadochronowi, uczniowie-skoczkowie oraz pasażerowie skoków tandemowych. Wśród ofiar znalazło się czterech żołnierzy: trzech spadochroniarzy z 6 Brygady Powietrznodesantowej oraz były żołnierz JWK w Lublińcu^[9]. Nazwiska ofiar podano do publicznej wiadomości^[6][10]:

Katastrofę przeżył Marek Haczyk, który odniósł obrażenia^[14].

• Galeria zdjęć z miejsca katastrofy