Katastrofa w Siewieromorsku – Wikipedia, wolna encyklopedia

Katastrofa w Siewieromorsku

Baza floty, w której doszło do katastrofy
Państwo	ZSRR
Miejsce	Siewieromorsk
Rodzaj zdarzenia	eksplozja w składzie amunicji
Data	13 – 17 maja 1984
Ofiary śmiertelne	200 – 300 osób
Ranni	brak danych
Położenie na mapie Związku Radzieckiego miejsce zdarzenia
69°04′00″N 33°24′00″E/69,066667 33,400000

Katastrofa w Siewieromorsku – seria eksplozji spowodowana pożarem z 13 maja 1984 r., do której doszło w bazie radzieckiej floty w Siewieromorsku^[1].

13 maja 1984 w magazynach radzieckiej Floty Północnej w Siewieromorsku koło Murmańska wybuchł pożar, którego nie udało się opanować. Cztery dni później pożar ten spowodował serię eksplozji uzbrojenia przetrzymywanego w magazynach^[1], w wyniku której zniszczeniu uległa połowa zapasów amunicji strategicznej^[2], m.in. 580 z 900 rakiet ziemia-powietrze SA-1 i SA-3 (S-125 Newa), 320 z 400 rakiet woda-woda SS-3 i GS-12, wszystkie 80 rakiet nośnych dla głowic nuklearnych SS-20^[1], a z prowadzonego w Norwegii monitoringu skażenia promieniotwórczego wynika, że uszkodzeniu musiało ulec także część ładunków atomowych^[3]. Pożar zagroził również dwóm atomowym okrętom podwodnym, które udało się jednak ewakuować z portu^[4]. Ogień opanowano ostatecznie 18 maja^[5].

Detonacje zmagazynowanej amunicji spowodowały atak paniki wśród mieszkańców miasta, którzy uznali je za skutek wrogiego ataku w ramach pierwszej fazy spodziewanego konfliktu atomowego^[1].

Przyczyna katastrofy nie została do końca wyjaśniona; za najbardziej prawdopodobną uznano niedopałek papierosa rzucony przez jednego z marynarzy^[4] oraz fakt, że zbyt duże ilości amunicji składowano na zbyt małej przestrzeni^[6]. W katastrofie w Siewieromorsku zginęło ok. 200–300 osób zwalczających pożar^[1], głównie pracowników magazynów oraz techników amunicyjnych^[4], którzy usiłowali zapobiec detonacji zapasów pocisków nuklearnych^[6]. Była to największa katastrofa w radzieckiej marynarce wojennej od czasu zakończenia II wojny światowej^[1]. Oficjalnie ani dowodzący flotą ZSRR adm. Siergiej Gorszkow, ani szef jej sztabu Władimir Czernawin, nie zostali obciążeni odpowiedzialnością za katastrofę^[5], jednak z uwagi na bliskość Siewieromorska od granicy z Norwegią władze Związku Radzieckiego nie zdołały zatuszować zajścia^[4].

Straty, jakie spowodowała katastrofa w Siewieromorsku, uczyniły Flotę Północną bezbronną, gdyż straciła ona możliwość zaopatrzenia się w amunicję. Część amunicji, w tym m.in. pociski SS-22 były najnowszymi na uzbrojeniu floty ZSRR, jako że weszły na stan uzbrojenia dopiero w 1983. Równocześnie zapasów pocisków SA-3 nie można było łatwo uzupełnić, gdyż jeszcze w latach 70. zaprzestano ich produkcji^[5]. Bezpośrednio po zajściu amerykańska administracja szacowała, że Flota Północna będzie zdolna do działania po pół roku, a do pełnej sprawności bojowej wróci po dwóch latach^[7].