Kawiarnia Sztuka – Wikipedia, wolna encyklopedia

Kawiarnia Sztuka – artystyczna kawiarnia działająca w getcie warszawskim.

Kawiarnia znajdowała się w kamienicy K. Martina przy ulicy Leszno. W latach międzywojennych parter zajmowały sklepy, kawiarnia i kino podwórkowe Era. Zniszczona w czasie II wojny światowej. Wypalone mury przetrwały do 1946 roku, kiedy zburzono je w związku z realizacją budowy trasy W-Z. Mur getta z bramą znajdował się nieopodal lokalu. Obecnie w tym miejscu znajduje się w jezdnia ulicy Andersa, przy al. Solidarności.

W kawiarni Sztuka w latach 1941–1942 występowała Wiera Gran. Dzięki niej zostali zaangażowani m.in. zdolna kompozytorka i autorka śpiewająca Pola Braun, Diana Blumenfeld^[1], Leonid Fokszański^[2][3], Słowik getta Marysia Ajzensztadt, Inka Pruszycka, pianiści Adolf Goldfeder i Władysław Szpilman, Wacław Teitelbaum, Władysław Szlengel, Andrzej Włast^[4]. W Sztuce Wiera Gran wykonywała Jej pierwszy bal, utwór skomponowany przez Władysława Szpilmana ze słowami Władysława Szlengla na motywach walca To dawny mój znajomy z opery Ludomira Różyckiego Casanova.

W Sztuce odbywał się program literacko-artystyczny Żywy dziennik. Został utworzony dzięki staraniom m.in. Poli Braun, Diany Blumenfeld, Władysława Szlengla i Wiery Gran. Do dziennika pisał m.in. Jerzy Ryba, Władysław Szlengel, Leonid Fokszański i inni. Józef Lipski deklamował własne utwory, mówiące o losie mieszkańców getta, utwory satyryczne^[5].

O Żywym dzienniku istniała satyryczna piosenka prawdopodobnie autorstwa Wacława Teitelbauma (znanego jako mecenas „Wacuś”) z tego okresu^[6] (Niektóre źródła podają jako autora tekstu piosenki Władysława Szlengla^[7]):

W książce Proca Dawida. Kabaret w przedsionku piekieł^[8] wspomniano: Każde wykonanie piosenki „Jej pierwszy bal” w „Sztuce” wprowadzało publiczność w trans: brawa, łzy, domaganie się bisów.

Właścicielką Sztuki była pani Rozenkranz, dyrygentem kawiarnianej orkiestry Lolek Rubinsztajn^[9].