Kościół św. Anny w Elblągu – Wikipedia, wolna encyklopedia

Kościół Anny

kościół parafialny
Kościół św. Anny w Elblągu
Państwo	Polska
Miejscowość	Elbląg
Wyznanie	protestanckie
Kościół	ewangelicko-luterański
Imię	św. Anny
Historia Data rozpoczęcia budowy 1900 Data zakończenia budowy 1901 Data poświęcenia 1901 Data zniszczenia • przez lata 50. Armia Czerwona, PRL
Dane świątyni Styl neogotyk Architekt Johannes Otzen Świątynia • materiał bud. • cegła Wieża kościelna • liczba wież • wysokość wież 4 73 m Ołtarz • liczba ołtarzy 1 Liczba naw 3 Organy • liczba głosów • liczba manuałów 31 3
Położenie na mapie Polski Kościół Anny
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Kościół Anny
Położenie na mapie Elbląga Kościół Anny
54°09′34,7″N 19°24′39,5″E/54,159639 19,410972

Kościół św. Anny (niem. St. Annenkirche) – ewangelicko-augsburska świątynia, która znajdowała się w Elblągu, zbudowana w 1901 roku na miejscu dawnego kościoła pod tym samym wezwaniem, zniszczona podczas II wojny światowej, rozebrana w połowie XX wieku.

W drugiej połowie XIX wieku parafia św. Anny kilkukrotnie się rozrosła i będący w złym stanie technicznym kościół okazał się o wiele za mały, by pomieścić wszystkich wiernych^[1]. W 1897 roku rozpisano konkurs na projekt nowego kościoła. Zwyciężył projekt architekta Johannesa Otzena, jednego z najwybitniejszych architektów w Niemczech II połowy XIX wieku i początku XX wieku. W 1899 roku kościół wyburzono, a w następnym roku rozpoczęto prace budowlane nad nowym, które ukończono w 1901 roku. Budowa była współfinansowana przez cesarza niemieckiego Wilhelma II Hohenzollerna i Towarzystwo Gustawa Adolfa^[2]. W latach 1940–1946 prepozytem kościoła był August Westrén-Doll^[3].

Eksponowany na wzgórzu w centrum miasta kościół został poważnie uszkodzony podczas zdobywania Elbląga przez Armię Czerwoną.

Po wojnie były czynione starania przez polskich osiedleńców i proboszcza parafii św. Mikołaja ks. Ludwika Białka o przydzielenie tego ewangelickiego kościoła Kościołowi katolickiemu. Tak się nie stało i w latach 50. XX wieku świątynia została rozebrana. Z wyposażenia kościoła zachowały się trzy stalowe dzwony, które w latach powojennych zawieszono w wieży odbudowywanego kościoła św. Mikołaja w Elblągu.

Kościół był trójnawowy, halowy, ze sklepieniem krzyżowo-żebrowym, przy czym nawa północna była dużo węższa od południowej. W nawach bocznych znajdowały się empory^[2].

Wysoki korpus świątyni posiadał 4 wieże: po dwóch bokach prezbiterium para ośmiobocznych, przy zachodniej części od północy niewielka, kwadratowa oraz od południowego zachodu wysoka i masywna, nakryta szpiczastym dachem namiotowym. Na niej znajdowały się zegary. W połaci dachu nad szerokimi, ostrołukowymi oknami wyprowadzone zostały niższe prostopadłe dachy sugerujące w układzie wnętrz rzędy kaplic bocznych.

Przy kościele św. Anny istniał także cmentarz, który składał się z zespołu cmentarzy: cmentarza wewnątrz wyniesionego czworobocznego szańca otaczającego kościół; trapezowatej kwatery z przekątnymi ścieżkami w północno-zachodnim narożniku. Wschodnią część opierającą się o groblę Świętego Jerzego (niem.: St. Georgandamm) i rzekę Kumielę przydzielała ukośnie biegnąca na południowy wschód ścieżka. W górnej części znajdował się cmentarz wojenny, w dolnej – cywilny z wydzieloną prostokątną kwaterą mennonicką. Do lat dwudziestych XIX wieku cmentarz ten nie był uważany za reprezentacyjne miejsce pochówku, służąc mniej zamożnym mieszkańcom przedmieść^[4].

• Park Romualda Traugutta w Elblągu

• M. Józefczyk: Elbląg i okolice 1937-1956. Elbląg: Wydawnictwo Diecezjalne w Pelplinie, 1998, s. 55-58, 201. ISBN 83-85087-61-3.
• W. Zawadzki, J. Domino: Historia Elbląga Tom III część 2. Gdańsk: Marpress, 2001, s. 208, 209, 265. ISBN 83-87291-96-X.