Koszulka Auera – Wikipedia, wolna encyklopedia

Współczesna ciśnieniowa lampa naftowa, we wnętrzu za szkłem widoczna koszulka Auera

Koszulka Auera (siatka Auera) – siatka z dwutlenku toru ThO2 (99%) i dwutlenku ceru CeO2 (1%), rozżarzająca się w płomieniu gazowo-powietrznym do wysokiej temperatury i wysyłająca silny strumień białego światła. Stosowana jako żarnik w lampach gazowych, przyczyniła się do rozpowszechnienia oświetlenia gazowego w XIX wieku. Wynaleziona przez Carla Auera von Welsbacha[1][2][3].

Koszulki Auera często dostępne są w handlu w postaci bawełnianych krążków nasyconych nietrwałymi termicznie solami toru i ceru. Podczas pierwszego użycia koszulki bawełna ulega spaleniu, a sole rozkładają się do odpowiednich tlenków, formując siatkę nad palnikiem. Koszulki wypalane fabrycznie są podatne na uszkodzenia podczas transportu, magazynowania i montażu.

Tor jest pierwiastkiem radioaktywnym. Wprawdzie moc dawki emitowanej przez siatkę żarową jest bardzo niska i nie powoduje zagrożenia zdrowia nawet przy długotrwałym narażeniu, jednak możliwe jest przedostanie się do organizmu pyłu powstającego podczas pracy lub uszkodzenia koszulki, który emituje cząstki alfa i powoduje skażenie promieniotwórcze organizmu[4]. Zamiast toru stosuje się też niepromieniotwórcze cyrkon lub itr.

Wypalona fabrycznie siatka żarowa wyprodukowana przez firmę Żar w Nowym Tomyślu podczas okupacji niemieckiej

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Auera siatka, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2014-05-06].
  2. Auera siatka. [w:] Encyklopedia WIEM (na podstawie Popularnej Encyklopedii Powszechnej, Wyd. Fogra) [on-line]. portalwiedzy.onet.pl. [dostęp 2014-05-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-07)]. (pol.).
  3. A Brief History of the Mantle. [w:] Pressure Lamps International; Falk Stadelmann and Veritas Lamps [on-line]. Alan's Lantern & Lamp Website, 2004. [dostęp 2018-05-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-05-22)]. (ang.).
  4. R. Broszkiewicz, Z. Jaworowski, T. Musiałowicz, Z. Smal, Z. Szot: Podręcznik ochrony radiologicznej. Warszawa: WNT, 1963, s. 66.