Kraśnik Fabryczny – Wikipedia, wolna encyklopedia

Kraśnik Fabryczny
	Dzielnica Kraśnika
Państwo	Polska
Województwo	lubelskie
Powiat	kraśnicki
Miasto	Kraśnik
Data założenia	lata 30. XX w.
Prawa miejskie	1954–1975
W granicach Kraśnika	1939–1953 i 1975
SIMC	0956201
Populacja ; • liczba ludności	; 20 000
Strefa numeracyjna	81
Kod pocztowy	23-204; 23-210
Tablice rejestracyjne	LKR
	Położenie na mapie Kraśnika Kraśnik Fabryczny
	Położenie na mapie Polski Kraśnik Fabryczny
	Położenie na mapie województwa lubelskiego Kraśnik Fabryczny
	Położenie na mapie powiatu kraśnickiego Kraśnik Fabryczny
	50°57′38″N 22°09′47″E/50,960556 22,163056

Kraśnik Fabryczny, zwany też dzielnicą Fabryczną (do 1954 Dąbrowa Bór^[3]) – dzielnica Kraśnika położona w północno-zachodniej części miasta, w latach 1954–1975 będąca samodzielnym miastem.

Historia

Obecny Kraśnik Fabryczny powstał przed II wojną światową na terenach wsi Wyżnianka (część północna, grunta leśne o nazwie hipotetycznej Bór) i Dąbrowa (część zachodnia, grunta leśne o nazwie hipotetycznej Dąbrowa) w gminie Dzierzkowice na potrzeby wybudowanej w 1938 roku (w ramach COP^[4]) Fabryki Amunicji nr 2 (w Dąbrowie) i osiedla dla jej pracowników (w Borze). Na lokalizację wybrano tereny około 5 km na północny-zachód od Kraśnika. Był to obszar zalesiony, niezbyt zaludniony, a przez to bezpieczny ze względów strategicznych dla fabryki wchodzącej w skład koncernu Państwowa Wytwórnia. Skarb Państwa odkupił tereny pod inwestycję w roku 1937, które podzielono na dwie działki: numer 1 o powierzchni 295 ha 7943 m² (Dąbrowa) i numer 2 o powierzchni 171 ha 7485 m² (Bór). To właśnie na działce nr 1, na wschód od drogi Kraśnik-Urzędów, wybudowano Fabrykę Amunicji nr 2. Natomiast na działce nr 2, na zachód od tejże drogi, w odległości 2 km od fabryki, powstało osiedle mieszkaniowe^[5].

Osiedlu robotniczemu nadano w 1938 roku nazwę Dąbrowa Bór^[6]^[a]. Obszary te włączono 1 kwietnia 1939 do Kraśnika: część dąbrowską jako składową gromady Budzyń (którą włączono w całości do Kraśnika), a część borską jako część gromady Wyżnianka, stanowiącą grunta leśne pod nazwą "Bór" i będące własnością Skarbu Państwa o obszarze 380 ha, a także tereny stanowiące własność Edmunda i Wacława Gruchalskich o obszarze 28,56 ha^[7]^[b].

W latach 1942–1944 na terenie dzielnicy znajdował się niemiecki obóz koncentracyjny Budzyń (filia KL Lublin), zlokalizowany między ulicą Adama Mickiewicza i na południe od ul. Juliusza Słowackiego.

Po wojnie osiedle Dąbrowa Bór się rozbudowywało. Powstały tu blokowiska, na budowę których wycięto dużą część lasu. 1 stycznia 1954 osiedle Dąbrowa Bór wyłączono z Kraśnika, nadając mu status miasta o nazwie Kraśnik Fabryczny^[3]. Od lat 60. na południu dzielnicy powstawało osiedle domków jednorodzinnych. Dzielnica rozwinęła się dzięki Fabryce Łożysk Tocznych. Władze miasta i Miejski Komitet Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej znajdowały się w budynku przy ul. Aleja Niepodległości 41 (dawniej al. Włodzimierza Iljicza Lenina).

W związku z reformą administracyjną kraju 1 stycznia 1973 granice Kraśnika Fabrycznego uległy zwiększeniu. Włączono do niego ze znoszonej gromady Dzierzkowice-Rynek części wsi Wyżnianka-Kolonia (117 ha) i części wsi Wodne (27 ha), natomiast z miasta Kraśnika większą część Budzynia (150 ha), będącego w granicach Kraśnika od 1939 roku^[8].

O zwiększonych granicach Kraśnik Fabryczny przetrwał zaledwie dwa lata i dziewięć miesięcy, bo już 1 października 1975 miasto Kraśnik Fabryczny zniesiono i włączono je (wraz z m.in. Budzyniem) do (Starego) Kraśnika, tworząc współczesne miasto Kraśnik^[2].

Współczesność

Obecnie ludność dzielnicy to około 20 000 osób. Posiada bardzo rozbudowane osiedle domków jednorodzinnych na południu dzielnicy, na północy znajdują się największe w mieście blokowiska zarządzane przez Spółdzielnię Mieszkaniową Metalowiec. W dzielnicy znajdują się 2 parafie rzymskokatolickie: pw. Św. Józefa Robotnika oraz pw. Matki Bożej Bolesnej, a także Zbór Kościoła Zielonoświątkowego Dobra Nowina oraz Sala Królestwa miejscowego zboru Świadków Jehowy^[9].

Dzielnicę przecinają trzy główne trasy ze wschodu na zachód: ul. Aleja Niepodległości (zwana też aleją jabłoni); ul. Zygmunta Krasińskiego/ul. Juliusza Słowackiego (jeden ciąg); ul. Graniczna. W dzielnicy znajduje się Park 1000-lecia z oświetlaną fontanną, Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji wraz z krytą i odkrytą pływalnią i klubem sportowym FKS Stal Kraśnik, Centrum Kultury i Promocji z kinem Metalowiec. Przy ul. Aleja Niepodległości 25 i przy ul. Gen. Władysława Sikorskiego 15 są zlokalizowane oddziały Szpitala Powiatowego w Kraśniku, a przy ul. Aleja Niepodległości 20 jest budynek Starostwa Powiatowego powiatu kraśnickiego. W Kraśniku Fabrycznym funkcjonują supermarkety: dwie Biedronki oraz Stokrotka, Lidl, Carrefour Express, Kaufland i Galeria Handlowa Londyn oraz Julia i Szymon. Wszystkie linie komunikacyjne Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego (MPK) i przewoźników prywatnych mają swój początek w dzielnicy Fabrycznej.

Dzielnicę otaczają: od północy las zwany fabrycznym (granica z gminą Urzędów); od wschodu tereny przemysłowe i Fabryka Łożysk Tocznych (granica z gminą wiejską Kraśnik); od południa rzeka Wyżnica i wieś Wyżnianka-Kolonia (granica z dzielnicą Budzyń oraz z gminą Dzierzkowice); od zachodu cmentarz (również granica z gminą Dzierzkowice).

Przypisy

↑ Jako osiedle Dąbrowa Bór
↑ ^a ^b Dz.U. z 1975 r. nr 28, poz. 147
↑ ^a ^b Dz.U. z 1953 r. nr 49, poz. 241
↑ Fabryka amunicji Nr 2 w Kraśniku 1937-1939 [online], www.regionalista.pl [dostęp 2024-08-01] .
↑ Historia Kraśnika Fabrycznego 1937–1975
↑ Kraśnik się powiększy?
↑ Dz.U. z 1939 r. nr 23, poz. 147
↑ Dz.U. z 1972 r. nr 50, poz. 327
↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2014-04-06] .

Uwagi

↑ Współczesna pobliska wieś Dąbrowa-Bór nie ma historycznego powiązania z Kraśnikiem Fabrycznym (poza obzarami leśnymi). Wieś ta nazywała się do 1 stycznia 1997 Dąbrowa, kiedy to nazwę jej zmieniono na Dąbrowa-Bór, być może w celu upamiętnienia dawnego osiedla (M.P. z 1996 r. nr 79, poz. 713). Miejscowość ta figuruje jako osada o nazwie Dąbrowa-Gajówka Ordynacka w dokumentach przedwojennych; w 1933 roku weszła w skład gromady Budzyń, którą włączono 1 kwietnia 1939 do Kraśnika, a wyłączono z niego jako samodzielna wieś 1 stycznia 1973. Zatem wieś Dąbrowa-Bór nigdy do Kraśnika Fabrycznego nie należała.
↑ Równocześnie do Kraśnika włączono także folwark Wyżnica z gromady Wyżnica, nie wchodzący w skład placówki Dąbrowa Bór.

[1] Jako osiedle Dąbrowa Bór

[res-2] Dz.U. z 1975 r. nr 28, poz. 147

[prawa-3] Dz.U. z 1953 r. nr 49, poz. 241

[4] Fabryka amunicji Nr 2 w Kraśniku 1937-1939 [online], www.regionalista.pl [dostęp 2024-08-01] .

[5] Historia Kraśnika Fabrycznego 1937–1975

[nazwa-6] Kraśnik się powiększy?

[przedwojna-8] Dz.U. z 1939 r. nr 23, poz. 147

[przel-10] Dz.U. z 1972 r. nr 50, poz. 327

[11] Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2014-04-06] .

[7] Współczesna pobliska wieś Dąbrowa-Bór nie ma historycznego powiązania z Kraśnikiem Fabrycznym (poza obzarami leśnymi). Wieś ta nazywała się do 1 stycznia 1997 Dąbrowa, kiedy to nazwę jej zmieniono na Dąbrowa-Bór, być może w celu upamiętnienia dawnego osiedla (M.P. z 1996 r. nr 79, poz. 713). Miejscowość ta figuruje jako osada o nazwie Dąbrowa-Gajówka Ordynacka w dokumentach przedwojennych; w 1933 roku weszła w skład gromady Budzyń, którą włączono 1 kwietnia 1939 do Kraśnika, a wyłączono z niego jako samodzielna wieś 1 stycznia 1973. Zatem wieś Dąbrowa-Bór nigdy do Kraśnika Fabrycznego nie należała.

[9] Równocześnie do Kraśnika włączono także folwark Wyżnica z gromady Wyżnica, nie wchodzący w skład placówki Dąbrowa Bór.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[a]

[7]

[b]

[8]

[9]

Przynależność wojewódzka	woj. lubelskie
Miasta	Janów Lubelski (do 1955 →) Kraśnik Kraśnik Fabryczny (od 1954)
Gminy wiejskie (← 1945–54 i 1973–75)	Annopol Batorz Brzozówka (do 1954) Chrzanów (do 1954) Dzierzkowice Gościeradów Kawęczyn (do 1954) Kosin (do 1954) Kraśnik (od 1973) Modliborzyce (do 1954) Potok (do 1954) Szastarka (od 1973) Trzydnik (Duży) Urzędów Wilkołaz Zaklików Zakrzówek
Gromady (1954–72)	Annopol (1954–72) Batorz (1954–72) Biała (1954–55 →) Blinów (1954–61) Błażek (1954–59) Boiska (1954–55 →) Bystrzyca (1954–57) Chrzanów (1954–55 →) Dębina (1954–55 →) Dzierzkowice Wola (1954–59) Dzierzkowice-Rynek (1954–72) Godziszów (1954–55 →) Gościeradów (1954–72) Grabówka (1954–68) Irena (1954–59) Kawęczyn (1954–55 →) Kłodnica Dolna (1954–55 →) Kosin (1954–72) Krzemień (1954–55 →) Księżomierz (1954–72) Lipa (1954–72) Liśnik Duży (1954–68) Łada (1954–55 →) Majdan (1954–57) Modliborzyce (1954–55 →) Moniaki (1954–72) Olbięcin (1954–72) Polichna Dolna (1954–72) Popkowice (1954–72) Potoczek (1954–55 →) Potok Wielki (1954–55 →) Potok-Stany (1954–57 →) Pułankowice (1954–61) Rudnik (1954–55 → i ← 1958–61 (→)) Rzeczyca Ziemiańska (1954–72) Słodków (1954–69) Stojeszyn (1954–55 →) Stróża (1970–72) Studzianki (1954–61) Sulów (1954–64) Szastarka (1954–72) Szczecyn (1954–59) Świeciechów (1954–55 → i ← 1957–68) Trzydnik Duży (1954–72) Urzędów (1954–72) Węglin (1954–61) Wierzchowiska (1954–55 →) Wilkołaz (1954–72) Wolica (1954–55 →) Wyżnica (1954–61) Zaklików (1954–72) Zakrzówek (1954–72) Zdziechowice (1954–72) Zdziłowice (1954–55 →)

Części miasta wg TERYT	Bojanówka Budzyń Cegielnie Dwugajówka Dziadowizna Gajówka Budzyń Góry Koszary Kraśnik Fabryczny Kwiatkowice Lasy Ośrodek-Miasto Piaski Podlesie Spławy Stary Kraśnik Wyżnianka-Kolonia Zarzecze Drugie Zarzecze Pierwsze
Dawniej w granicach Kraśnika	Dąbrowa (1939–72) Góry (XIX w.–1972) Lasy (XIX w.–1972) Niziny (1954–72) Ośrodek-Wyżnica (1939–72) Pasieka (1928–72) Pasieka-Kolonia (1928–72) Podlesie (XIX w.–1972) Spławy Pierwsze (1954–72) Suchynia (1928–72)