Kruszyn (powiat bydgoski) – Wikipedia, wolna encyklopedia
wieś | |
Kościół św. Kazimierza w Kruszynie | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Powiat | |
Gmina | |
Liczba ludności (III 2011) | 716[2] |
Strefa numeracyjna | 52 |
Kod pocztowy | 86-014[3] |
Tablice rejestracyjne | CBY |
SIMC | 0095420 |
Położenie na mapie gminy Sicienko | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego | |
Położenie na mapie powiatu bydgoskiego | |
53°09′31″N 17°50′31″E/53,158611 17,841944[1] |
Kruszyn – wieś w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie bydgoskim, w gminie Sicienko.
Podział administracyjny
[edytuj | edytuj kod]W latach 1954–1959 wieś należała i była siedzibą władz gromady Kruszyn, po jej zniesieniu w gromadzie Sicienko. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa bydgoskiego.
Demografia
[edytuj | edytuj kod]Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) miejscowość liczyła 716 mieszkańców[2]. Jest czwartą co do wielkości miejscowością gminy Sicienko.
Nazwa
[edytuj | edytuj kod]Pod zaborem pruskim miejscowość nosiła nazwy Adlig Kruschin (Kruszyn Szlachecki) i Kruschin oraz od 1911 roku Kruschdorf[4][5].
Historia
[edytuj | edytuj kod]W połowie XVII wieku wieś należała do Melchjora Krusińskiego. Po jego śmierci Kruszyn i Pawłówek otrzymała w spadku jego córka Anna Krusińska, która wyszła za mąż za Ludwika Lewalta Jezierskiego herbu Rogala. Małżeństwo zrzekło się w 1642 roku dóbr Kruszyn i Pawłówek ma rzecz Świętosława Orzelskiego herbu Dryja, syna Aleksandra Orzelskiego[6][7]. Po 1720 roku wieś została kupiona przez hrabiego Wojciecha Bnińskiego[8]. W połowie XIX wieku rodzina Bnińskich sprzedała posiadłość Hipolitowi Grabowskiemu. Pod koniec XIX wieku Kruszyn należał do rodziny Weckwarth. W 1905 roku majątek wdowy Böltz przeszedł na własność Pruskiej Komisji Kolonizacyjnej, która osiedliła tu 26 rodzin. 23 października 1911 posiadłość Adlig Kruschin została przekształcona w gminę Kruschdorf. Na początku XX wieku w pobliżu miejscowości wydobywano piasek glaukonitowy[9][10][11]. 24 stycznia 1945 roku wieś została zajęta przez żołnierzy 47 Armii I Frontu Białoruskiego[12]. W latach 50. XX wieku w Kruszynie stacjonowała 87. brygada Służby Polsce[13].
Obiekty zabytkowe
[edytuj | edytuj kod]Według rejestru zabytków NID[14] na listę zabytków wpisane są:
- kościół ewangelicki, obecnie rzymskokatolicki filialny pw. św. Kazimierza, 1908, nr rej.: A/835/1-3 z 16.03.1998
- cmentarz kościelny, nr rej.: j.w.
- ogrodzenie kamienne, pocz. XIX w., nr rej.: j.w.
- zespół pałacowy, 2 poł. XIX w., nr rej.: A/255/1-2 z 23.04.1991:
- pałac (dec. dwór), 1882 (od 1908 szkoła)
- park.
W skład zespołu pałacowo-parkowego wchodzi murowany, tynkowany, dwukondygnacyjny eklektyczny pałac z 1882 roku oraz gospoda, założona w roku 1864. W pałacu w czasie II wojny światowej znajdował się żeński obóz Reichsarbeitsdienst.
Poewangelicki kościół jest siedzibą parafii św. Kazimierza Królewicza. W strukturze kościoła rzymskokatolickiego parafia należy do metropolii gnieźnieńskiej, diecezji bydgoskiej, dekanatu Białe Błota. W maju 2022 silny wiatr spowodował zerwanie poszycia z dachu kościoła[15].
We wsi znajduje się Skansen Bojowy na Przedmościu Bydgoskim, zrekonstruowany na pozycji obronnej 15 Dywizji Piechoty z 1939 roku, z zachowanymi betonowymi schronami bojowymi[16].
Turystyka
[edytuj | edytuj kod]Wieś jest punktem początkowym niebieskiego szlaku „Śladami lokomotywy” do Trzemiętowa o długości 13,7 km.[17]
Dawne cmentarze
[edytuj | edytuj kod]Na terenie wsi zlokalizowany jest nieczynny cmentarz ewangelicki[18].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 62752
- ↑ a b GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 632 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
- ↑ Standard Finder - Version: 1.6.21.b38. [dostęp 2015-09-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-09)].
- ↑ Amtsbezirk Bromberg-Land
- ↑ Zapiski historyczne: kwartalnik poświęcony historii Pomorza
- ↑ Zapiski historyczne: kwartalnik poświęcony historii Pomorza
- ↑ Samostrzel Bnińskich herbu Łodzia
- ↑ Abhandlungen des Geologischen Dienstes Berlin
- ↑ Gemeindeverzeichnis Deutschland 1900
- ↑ katalog społeczność Niemcy 1900
- ↑ Wyzwolenie Polski, 1944-1945
- ↑ Powszechna Organizacja "Służba Polsce" jako narzędzie pracy i indoktrynacji młodzieży w latach 1948-1955
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo kujawsko-pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 23 lipca 2024, s. 14 [dostęp 2016-08-07] .
- ↑ Silny wiatr złamał okazałą wierzbę płaczącą rosnącą przy przystani Bydgoszcz
- ↑ Maciej Kulesza Schron w ogródku
- ↑ Szlak „Śladami lokomotywy”. sicienko.pl. [dostęp 2017-04-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-04-23)].
- ↑ Zapomnieni - zdjęcia cmentarza. [dostęp 2012-04-05].