Leaphis – Wikipedia, wolna encyklopedia

Leaphis
Shcherbakov, 2010
Okres istnienia: trias środkowy
247.2/237
247.2/237
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Rząd

pluskwiaki

Podrząd

piersiodziobe

Infrarząd

mszyce

Nadrodzina

Triassoaphidoidea

Rodzina

Leaphididae
Shcherbakov, 2010

Rodzaj

Leaphis

Typ nomenklatoryczny

Leaphis prima Shcherbakov, 2010

Synonimy
  • Vosegus Szwedo et Nel, 2011

Leaphis – wymarły rodzaj owadów z rzędu pluskwiaków i infrarzędu mszyc. Jedyny z monotypowej rodziny Leaphididae lub podrodziny Leaphidinae. Znany jest z anizyku w triasie. Jego skamieniałość odnaleziono na terenie Francji. Obejmuje tylko gatunek L. prima.

Taksonomia

[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj i gatunek typowy opisane zostały po raz pierwszy w 2010 roku przez Dimitrija Szczerbakowa na podstawie pojedynczej skamieniałości, oznaczonej 5916/5917 i zdeponowanej w Ecole Observatoire des Sciences de la Terre przy Uniwersytecie Strasburskim. Odnaleziono ją w formacji Grès à Voltzia, w Arzviller na terenie francuskiego departamentu Mozela. Datowana jest na anizyk w triasie. Nazwę rodzajową nadano na cześć paleobotaniczki, Lei Grauvogel-Stamm, łącząc jej imię z afiksem -aphis, oznaczającym mszycę. Epitet gatunkowy prima oznacza po łacinie „pierwsza”[1].

Ten sam okaz przebadali Jacek Szwedo i André Nel i, nie będąc świadomymi pracy Szczerbakowa, opisali go w publikacji z 2011 roku jako nowy rodzaj Vosegus, od celtyckiego boga myśliwych, oraz nowy gatunek Vosegus triassicus, od okresu, z którego pochodzi. Autorzy zdążyli opublikować w tej samej pracy addendum, w którym synonimizują swoje nazwy z tymi nadanymi przez Szczerbakowa[2].

Klasyfikacja omawianego taksonu na poziomie rodzinowym budzi kontrowersje. Szczerbakow opisując Leaphis wyróżnił dlań nową, monotypową podrodzinę Leaphidinae w obrębie Creaphididae[1]. Szwedo i Nel opisując Vosegus umieścili go w nowej, monotypowej rodzinie Vosegidae. We wspominanym addendum zsynonimizowali Vosegidae z Leaphidinae, które z kolei wynieśli do rangi osobnej rodziny Leaphididae w obrębie Triassoaphidoidea[2]. W 2020 baza Fossilworks uznaje klasyfikację Szwedo i Nel (Leaphididae)[3], natomiast baza Aphid Species File klasyfikację Szczerbakowa (Creaphididae: Leaphidinae)[4].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]

Owad znany wyłącznie z przedniego skrzydła o długości ponad 2,3 mm i szerokości 0,8 mm[2]. Przednia (kostalna) krawędź skrzydła była prosta[1] i niepogrubiona[2]. Dobrze wykształcona pterostygma miała wydłużony kształt z łukowato wygiętą krawędzią tylną[2] i była dłuższa niż ćwierć długości skrzydła[1]. Komórka kostalna była nieco węższa od radialnej. Żyłki: subkostalna, radialna, medialna i przednia kubitalna wyrastały ze wspólnego, grubego, na dłuższym odcinku prostego pnia[2]. Z pnia tego jako pierwsza oddzielała się przednia żyłka kubitalna, która dalej dzieliła się na dwie gałęzie, tj. CuA1 i CuA2[2][1]. CuA1 była równie mocna co CuA2[1], ale dwukrotnie od niej dłuższa. Wspólny pień żyłek CuA1 i CuA2 był mniej więcej równy długościom gałęzi CuA2. Żyłka medialna na wysokości nasady pterostygmy rozdzielała się na gałęzie M1+2 i M3+4, a ta pierwsza następnie na wysokości szczytu pterostygmy rozwidlała się na podobnych długości gałęzie M1 i M2. Długość żyłki M2 była nieco większa niż pnia M1+2, a żyłki M3+4 większa niż pnia żyłki medialnej. Tylna żyłka radialna (RP) odchodziła od wspólnego pnia żyłki subkostalnej i radialnej wyraźnie przed nasadą pterostygmy; przebieg tejże żyłki był na całej długości łukowaty, a brzeg skrzydła osiągała ona daleko przed jego wierzchołkiem[2][1]. Użyłkowanie skrzydła było ciemne, być może zesklerotyzowane, natomiast błona między żyłkami była przypuszczalnie przezroczysta[2].

Paleoekologia

[edytuj | edytuj kod]

Formacja Grès à Voltzia cechuje się dużym bogactwem zachowanej bioty; stanowi najwcześniejsze tak bioróżnorodne miejsce znane z czasów po wymieraniu permskim. Prawdopodobnie było to środowisko delty rzecznej lub podobnego typu i miało charakter refugium dla taksonów ocalałych po tymże wymieraniu, jako że skład bioty wykazuje znaczne podobieństwa z tą permską. W jego florze dominowały rośliny iglaste jak np. Voltzia, Albertia, Aethophylum i Pelourdea, ale rosły tu także różne widłaki, skrzypy, paprocie, sagowcowe i miłorzębowe. Wśród bogatej entomofauny rozpoznano licznych przedstawicieli jętek, Odonatoptera, widelnic, prostoskrzydłych, karaczanów, straszyków, pluskwiaków, chrząszczy, sieciarek, chruścików, wojsiłek i muchówek[2].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d e f g D.E. Shcherbakov. The earliest true bugs and aphids from the Middle Triassic of France (Hemiptera). „Russian Entomological Journal”. 19, s. 179-182, 2010. 
  2. a b c d e f g h i j Jacek Szwedo, Andre Nel. The Oldest Aphid Insect from the Middle Triassic of the Vosges, France. „Acta Palaeontologica Polonica”. 56 (4), s. 757-766, 2011. DOI: 10.4202/app.2010.0034. 
  3. †family Leaphididae Shcherbakov 2010. [w:] Fossilworks [on-line]. [dostęp 2020-04-21].
  4. Colin Favret, David C. Eades: genus †Leaphis Shcherbakov, 2010. [w:] Aphid Species File (Version 5.0/5.0) [on-line]. [dostęp 2020-04-21].