French
DeutschLeon Jogiches – Wikipedia, wolna encyklopedia
.jpg) | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
.jpg){kind=small} | |
Leon Jogiches ps. „Jan Tyszka”[1], Grozowski (ur. 17 lipca 1867 w Wilnie, zm. 10 marca 1919 w Berlinie) – działacz polskiej i międzynarodowej socjaldemokracji, współtwórca i ideolog Socjaldemokracji Królestwa Polskiego i Litwy, sekretarz generalny Komunistycznej Partii Niemiec (KPD) (1919).
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodzony w rodzinie zamożnego kupca żydowskiego. Od 1885 roku w ruchu rewolucyjnym[2]. Od 1890 w Szwajcarii i Niemczech, gdzie poznał Różę Luksemburg. Współzałożyciel Socjaldemokracji Królestwa Polskiego w 1893, przekształconego następnie w 1900 w Socjaldemokrację Królestwa Polskiego i Litwy. W 1906 więziony był w X Pawilonie Cytadeli Warszawskiej[3]. W latach 1906–1918 członek Zarządu Głównego SDKPiL, a także jeden z jej głównych ideologów. Był także redaktorem „Czerwonego Sztandaru” i „Przeglądu Socjaldemokratycznego”. Brał udział w rewolucji 1905 roku na ziemiach polskich. Do 1912 współpracował z SDPRR, będąc w latach 1908–1910 członkiem Biura Zagranicznego KC. W Niemczech był członkiem SPD, a następnie USPD. W okresie I wojny światowej był współzałożycielem Związku Spartakusa w 1914 i KPD w 1918. Od 1916 do 1918 w więzieniu za współorganizację demonstracji 1 maja 1916. Po zamordowaniu w styczniu 1919 Róży Luksemburg i Karla Liebknechta przez członków Freikorpsów, został sekretarzem generalnym KC Komunistycznej Partii Niemiec (KPD).
W marcu 1919 aresztowany w Berlinie i zamordowany w więzieniu w Moabicie[2].
Życie prywatne
[edytuj | edytuj kod]Będąc w Szwajcarii poznał w 1891 roku Różę Luksemburg. Ich nieformalny związek trwał do 1906 roku. Większość czasu mieszkali w różnych krajach – a nawet gdy byli w tym samym mieście, nigdy nie mieszkali razem w jednym mieszkaniu[4][5]. niektóre źródła mówią, że był jej mężem[6].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Tadeusz Łepkowski, Słownik historii Polski, Warszawa 1973, s. 506.
- ↑ a b Jogiches Leon, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-09-26].
- ↑ Stefan Król: Cytadela warszawska. Warszawa: Książka i Wiedza, 1978, s. 217.
- ↑ Jacob Leib Talmon: Die Geschichte der totalitären Demokratie. Vandenhoeck & Ruprecht, 2013, s. 118. ISBN 978-3-647-31010-7. [dostęp 2022-02-21]. (niem.).
- ↑ J. P. Nettl: Rosa Luxemburg. Londyn, Nowy Jork: Verso, 2029. ISBN 978-1-78873-167-6. (ang.).
- ↑ Instytut Pamięci Narodowej, ul. Tyszki Jana [online], Instytut Pamięci Narodowej [dostęp 2022-02-17].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Słupsk, moje miasto, Numer 1 (95) 2007. mojemiasto.slupsk.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-10-11)].