Leptocerus interruptus – Wikipedia, wolna encyklopedia
Leptocerus interruptus[1] | |
(Fabricius, 1775) | |
Leptocerus interruptus | |
Systematyka | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Typ | |
Podtyp | |
Gromada | |
Rząd | |
Rodzina | |
Rodzaj | Leptocerus |
Gatunek | Leptocerus interruptus |
Leptocerus interruptus (polska nazwa – niprzyrówka rzeczna[2]) – owad, chruścik z rodziny Leptoceridae. Larwy prowadzą wodny tryb życia, budują przezroczyste domki z przędzy jedwabnej z wbudowanymi nielicznymi ziarnami piasku. Larwy Leptocerus interruptus zasiedlają rzeki północnej Polski (Pojezierze Pomorskie, Pojezierze Mazurskie).
Rozmieszczenie i historia badań
[edytuj | edytuj kod]Leptocerus interruptus został umieszczony na liście zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce jako gatunek narażony – VU[3]). W ostatniej edycji czerwonej listy zwierząt ginących i zagrożonych[4] gatunek ten uzyskał status prawdopodobnie wymarłego (EX?).
Leptocerus interruptus jest gatunkiem znanym z prawie całej zachodniej Europy, lecz rzadko spotykanym w Polsce gatunkiem związanym z rzekami nizinnymi. Z pracy Tomaszewskiego (1965) wynika, że pierwsze dane o występowaniu tego gatunku na obszarach dzisiejszej Polski znajdują się w przedwojennych pracach Schneidea z 1885 r. (okolice Wrocławia) i Ulmera z 1913 r. (Prusy Wschodnie). Szczepańska[5] w spisie chruścików Pojezierza Mazurskiego z roku 1958 wykorzystała jeszcze jedną przedwojenną pracę – publikację Racięckiej (1931). Jednakże dane Racięckiej pochodzą z terenów dzisiejszej Litwy i nie powinny być uwzględniane w opracowaniach dotyczących obszarów współczesnej Polski.
Po wojnie, w 1961 r., jako pierwsza wykazała ten gatunek Wanda Riedel[6] w miejscowości Gołdap. Kolejnych danych dostarczyły prace Wielgosza (1979a, b), który z rzeki Łyny w okolicach Olsztyna, Dobrego Miasta i Bartoszyc, jako pierwszy w powojennej Polsce, opublikował dane dotyczące larw L. interruptus. Prace Wielgosza umknęły uwadze Czachorowskiego (1994[7]) w podsumowaniu wiedzy o chruścikach Polski Północno-Wschodniej.
Niewielka ilość danych na przestrzeni kilkudziesięciu lat badań spowodowała, że w 1992 r. L. interruptus znalazł się na liście zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce jako gatunek narażony (Szczęsny 1992[3]), a w roku 2002 jako gatunek prawdopodobnie wymarły (Szczęsny, 2002).
Po blisko dwudziestu latach ukazały się kolejne publikacje zawierające informacje o występowaniu L. interruptus. Larwy tego gatunku znalezione zostały w rzece Łynie na terenie Lasu Warmińskiego pod Olsztynem (Czachorowski i in. 1998[8]) oraz w rzece Drawie w Złocieńcu (Pietrzak 2001[9]). W Drawie gatunek ten występował bardzo licznie i pod względem liczebności był dominantem wśród wszystkich chruścików stwierdzonych na terenie Złocieńca. W najnowszej edycji czerwonej listy zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce L. interruptus uznano za gatunek prawdopodobnie wymarły (Szczęsny, 2002[4]). Wydaje się, że jest to decyzja zbyt pochopna w świetle danych literaturowych. Jeżeli za punkt wyjścia uznać publikację Tomaszewskiego (1965), to po tej dacie wykazano ten gatunek kilkakrotnie (Wielgosz, 1979a, b, Czachorowski i in., 1998, Pietrzak, 2001), w tym dwukrotnie po 1992 r. Ponadto w zbiorach Katedry Ekologii i Ochrony Środowiska UWM w Olsztynie znajdują się niepublikowane dane o ponad tysiącu larw tego gatunku z terenów północnej Polski. W zaistniałej sytuacji wskazana jest publikacja tych danych.
Nowe stanowiska[10] Leptocerus interruptus
[edytuj | edytuj kod]- Rzeka Prusina, Tleń (CE14), 07 VI 1996 – 1 domek larwalny (leg. M. Kłonowska-Olejnik, det. S. Czachorowski). Domek tego gatunku jest bardzo charakterystyczny, więc stwierdzenie to można uznać za wysoce prawdopodobne.
- Rzeka Łyna, Bartąg (DE65), 08 V 1998 – 1 larwa, 26 VI 1998 – 21 larw (det. S. Czachorowski).
- Rzeka Łyna, Ruś (DE 65), 26 VI 1998 – 8 larw (det. S. Czachorowski).
- Rzeka Łyna przy jez. Ustrych (DE64), 08 V 1998 – 30 larw, 26 VI 1998 – 1 larwa (det. S. Czachorowski).
- Rzeka Łyna, Kurki (DE63), 08 V 1998 – 1 larwa, 26 VI 1998 – 1 larwa, 12 X 1998 – 1 larwa (det. S. Czachorowski).
- Rzeka Wąsawa, Złocieniec (WV63), 22 V 1999 – 1 larwa (leg., det. L. Pietrzak).
- Rzeka Drawa, Złocieniec (WV63), 21 IV 2000 – 05 X 2002, 922 larwy i 2 domki larwalne (leg., det. L. Pietrzak). Wcześniej opublikowano jedynie wstępne dane z okresu 21 IV 2000 – 03 V 2001 (Pietrzak 2001).
Leptocerus interruptus – ocena zagrożenia
[edytuj | edytuj kod]W świetle dostępnych informacji Leptocerus interruptus z pewnością nie jest gatunkiem wymarłym na terenie Polski. Chociaż jest rzadko spotykany, to występuje współcześnie i na dodatek lokalnie bardzo licznie. Można jedynie stwierdzić, że bardzo rzadko był łowiony w stadium imaginalnym. Badania bentosu i uwzględnienie stadiów larwalnych rzuca zupełnie nowe światło na liczebność tego gatunku. O tym, że powinien występować w Polsce świadczy jego rozmieszczenie w Europie. Bardziej właściwą kategorią zagrożenia dla L. interruptus byłby chyba status gatunku zagrożonego (EN) lub krytycznie zagrożonego (CR)[11].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Pietrzak L., Czachorowski s., 2004. "Stopień zagrożenia Leptocerus interruptus (Fabricius, 1775) (Trichoptera:Leptoceridae) w Polsce. Wiadomości Entomologiczne, 23: 163-167.
- Szczesny B., 1992: Chruściki Trichoptera. [W:] Głowaciński Z. (red.): Polska czerwona księga zwierząt. PAN ZOP i ZN, Kraków: 59-63.
- Szczęsny B., 2002. Trichoptera Chruściki. [W:] Głowaciński Z. (red.) 2002. Czerwona lista zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce. Instytut Ochrony Przyrody PAN, Kraków: 76-79.
- Tomaszewski C., 1965: Chruściki – Trichoptera. Kat. Fauny Polski, cz. XXVIII. PWN, Warszawa, 104 ss.
- Welgosz S., 1979a: The structure of zoobenthos communities of a fine-grained substrate of the River Łyna. Acta hydrobiol. 21, (1): 19-35.
- Wielgosz S., 1979b: The effect of wastes from the town of Olsztyn on invertebrate communities in the bottom of the River Łyna. Acta hydrobiol. 21 (2): 149-165.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Leptocerus interruptus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ S.Czachorowski, 2008, "Chruściki i złoto", Wiadomości Uniwersyteckie, nr 11 (listopad), str.: 19
- ↑ a b Szczęsny B., 1992: Chruściki Trichoptera. [W:] Głowaciński Z. (red.): Polska czerwona księga zwierząt. PAN ZOP i ZN, Kraków: 59-63.
- ↑ a b Szczęsny B., 2002. Trichoptera Chruściki. [W:] Głowaciński Z. (red.) 2002. Czerwona lista zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce. Instytut Ochrony Przyrody PAN, Kraków: 76-79.
- ↑ Szczepańska W., 1958: Chruściki Pojezierza Mazurskiego. Pol. Arch. Hydrobiol. 5 (18): 143-160.
- ↑ Riedel W., 1961: Materiały do znajomości rozmieszczenia chruścików (Trichoptera) Polski. Fragm. faun. 9: 11-20.
- ↑ Czachorowski S., 1994: Stan badań nad poznaniem fauny chruścików (Insecta, Trichoptera) Polski Północno-Wschodniej. Przeg. zool., 38: 221-231.
- ↑ Czachorowski S., Alexandrovich O., Buczyński P., Kurzątkowska A., Stryjecki R., 1998: Materiały do znajomości owadów i pajęczaków rezerwatu „Las Warmiński” (Pojezierze Olsztyńskie). Parki nar. i Rez. przyr., 17: 75-86
- ↑ Pietrzak L., 2001: Próba oceny naturalności fauny zbiorników wodnych miasta Złocieńca przy użyciu współczynnika naturalności, w oparciu o chruściki (Trichoptera). [W:] Indykiewicz P., Barczak T., Kaczorowski G. (red.): Bioróżnorodność i ekologia populacji zwierzęcych w środowiskach zurbanizowanych. NICE, Bydgoszcz: 105-109.
- ↑ Pietrzak L., Czachorowski S., 2004. "Stopień zagrożenia Leptocerus interruptus (Fabricius, 1775) (Trichoptera:Leptoceridae) w Polsce. Wiadomości Entomologiczne, 23: 163-167.
- ↑ Pietrzak L., Czachorowski S., 2004. "Stopień zagrożenia Leptocerus interruptus (Fabricius, 1775) (Trichoptera:Leptoceridae) w Polsce. Wiadomości Entomologiczne, 23: 163-167.