Letnie Igrzyska Olimpijskie 1936 – Wikipedia, wolna encyklopedia

XI Letnie Igrzyska Olimpijskie

IO 1932	IO 1940
Stolica igrzysk	Berlin  III Rzesza
Liczba ekip	49
Liczba sportowców	4066 (3738 mężczyzn i 328 kobiet)
Liczba konkurencji	129 w 19 dyscyplinach
Otwarcie	1 sierpnia 1936
Oficjalne otwarcie	Adolf Hitler (wódz Rzeszy)
Zamknięcie	16 sierpnia 1936
Przysięga olimpijska	Rudolf Ismayr (sportowcy)
Znicz olimpijski	Fritz Schilgen
Stadion	Stadion Olimpijski
Multimedia w Wikimedia Commons

XI Letnie Igrzyska Olimpijskie (oficjalnie Igrzyska XI Olimpiady) odbyły się w dniach 1–16 sierpnia 1936 w Berlinie (III Rzesza).

Już w 1916 w Berlinie miały się odbyć igrzyska olimpijskie, jednak z powodu I wojny światowej zostały odwołane. Decyzję o ponownym przyznaniu Berlinowi prawa do organizacji Igrzysk Olimpijskich podjęto 26 kwietnia 1931 roku podczas dwudziestego ósmego spotkania Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego^[1]. Oprócz Berlina i Barcelony o prawo organizacji Igrzysk ubiegały się Rzym i Budapeszt^[2]. Hrabia Bocanossa wycofał kandydaturę Rzymu, a senator Jules de Musa poparł kandydaturę Berlina^[2].

Mimo protestów opinii publicznej i środowisk sportowych i wcześniejszej krytyki ze strony Hitlera, który określił igrzyska jako wymysł Żydów i masonów^[3], igrzyska w nazistowskich Niemczech doszły do skutku.

Przed ich rozpoczęciem część krajów rozważała zbojkotowanie imprezy i rozegranie konkurencyjnych zawodów. Gdy okazało się, że organizację powierzono Niemcom, w Barcelonie również ubiegającej się o prawo organizacji igrzysk, chciano zorganizować Olimpiadę Ludową^[4]. Zjechało się wielu sportowców. Jednak na dzień przed rozpoczęciem zaczął się zamach stanu generała Francisco Franco. Hiszpania i ZSRR nie uczestniczyły w igrzyskach w Berlinie.

Jeszcze przed rozpoczęciem igrzysk władze III Rzeszy zakazały Żydom uczestnictwa w organizacjach sportowych^[5]. 1 kwietnia Żydów wykluczono ze związku bokserskiego. 8 maja tego samego roku Żydzi zostali wykluczeni z turniejów tenisowych. W tym samym miesiącu podobne przepisy przyjęto w wioślarstwie^[5].

Po zapewnieniach organizatorów berlińskich igrzysk, że zawody zostaną przeprowadzone w myśl zasad Karty Olimpijskiej, oraz przy jednoczesnych gwarancjach złagodzenia polityki antysemickiej w reprezentacji Niemiec wystąpiła florecistka Helene Mayer, a na czele komitetu organizacyjnego stanął Theodor Lewald (obydwoje pochodzenia żydowskiego)^[6].

Ceremonia otwarcia odbyła się 1 sierpnia na stadionie olimpijskim w Berlinie o godzinie 16. Pięć minut po rozpoczęciu ceremonii został zagrany hymn Niemiec^[7]. Podczas parady reprezentacji sportowcy z kilku krajów, m.in. Francji i Grecji wykonali salut olimpijski, Niemcy i Włosi wykonali salut rzymski charakterystyczny dla faszystów, natomiast inni, między innymi Amerykanie w ogóle nie salutowali Hitlerowi^[8][9]. Ceremonię uświetniło wypuszczenie 20 tysięcy gołębi^[10] i odegranie Hymnu Olimpijskiego Richarda Straussa. Po raz pierwszy w historii olimpiad nowożytnych znicz olimpijski odpalono od ognia przywiezionego z Grecji^[11]. Zapalenia znicza dokonał Fritz Schilgen^[12]. W imieniu sportowców przysięgę olimpijską złożył Rudolf Ismayr^[12]. Po raz pierwszy wydarzenia z aren olimpijskich były filmowane oraz transmitowane w telewizji; czarno-biały obraz telewizyjny docierał do 28 kablowych odbiorników, znajdujących się w Berlinie i innych miastach Niemiec^[13]. Były to także pierwsze igrzyska, które sfotografowano i sfilmowano w kolorze dzięki powstaniu w tym samym roku fotografii barwnej Agfacolor. Igrzyska zostały uwiecznione w czarno-białym filmie pełnometrażowym Olympia w reżyserii Leni Riefenstahl^[14].

Pierwszą konkurencją olimpijską był bieg na 100 m. Złoty medal zdobył Jesse Owens. Czasem 10,2 sekundy ustanowił nowy rekord świata i olimpijski^[15]. Jego występ wywołał żywiołową owację niemieckiej publiczności^[16]. Tego samego dnia niemiecka oszczepniczka Tilly Fleischer zdobyła złoty medal ustanawiając nowy rekord olimpijski rezultatem 45,18 m^[15], a Hans Woellke wynikiem 16,20 m ustanowił rekord olimpijski w pchnięciu kulą^[15]. Pierwszego dnia rozegrano także bieg na 10 000 metrów. Wszystkie medale w tej konkurencji przypadły reprezentantom Finlandii. Złoto zdobył Ilmari Salminen, srebro Arvo Askola, a brąz Volmari Iso-Hollo. Fińscy medaliści odebrali gratulacje bezpośrednio od Adolfa Hitlera^[15]. W finale skoku wzwyż faworytami do medali byli Afroamerykanie Cornelius Johnson i David Albritton^[15]. Do finału awansowało trzech reprezentantów Japonii oraz Mistrz Europy Kotkas. Rywalizację wygrał Cornelius Johnson wynikiem 2,03 m^[17]. Zwycięzca nie odebrał gratulacji od Adolfa Hitlera, gdyż ten wyszedł zanim konkurencja się zakończyła^[18]. Reakcją na zachowanie Hitlera była prośba Baillet Latoura o jednakowe traktowanie wszystkich sportowców^[18].

Drugiego dnia rywalizacji o 15:30 Jesse Owens wystartował w biegu eliminacyjnym uzyskując czas 10,4 s^[19]. Nad drugim zawodnikiem miał jedną dziesiątą sekundy przewagi^[19]. W drugim biegu półfinałowym Afroamerykanin Ralph Metcalfe pokonał Martina Osendarpa z czasem 10,5^[19]. Po półtorej godziny Owens pokonał wszystkich rywali i z czasem 10,4 sekundy zdobył złoty medal^[19]. Tego samego dnia rozegrano pierwszą konkurencję pięcioboju nowoczesnego – jazdę konną na 5 km. Zwycięzcą z czasem 9:02:5 został Silvano Abba^[20]. W kolejnych dniach rozegrano zawody strzeleckie. Tę konkurencje z wynikiem 200 punktów wygrał Charles Leonard^[21]. 6 sierpnia rozegrano finał biegu na 1500 m. Głównymi rywalami byli Jack Lovelock i Glenn Cunningam^[22]. Podczas finałowego biegu obaj zawodnicy poprawili rekord świata, zaś Becalli, San Romani i Edwards pobili rekordy olimpijskie^[23].

Drugi tydzień rywalizacji rozpoczął się od rywalizacji w sztafecie 4 × 100 metrów^[24]. Głównymi faworytami do medalu były reprezentacje: Stanów Zjednoczonych i Niemiec^[25]. Z powodu żydowskiego pochodzenia, z reprezentacji Stanów Zjednoczonych zostali usunięci Glickmann i Stoller^[26]. W finałowym biegu sztafetowym wystartowały reprezentacje Argentyny, Niemiec, Włoch, Kanady, Holandii i Stanów Zjednoczonych^[27]. W sztafecie Stanów Zjednoczonych na pierwszej zmianie pobiegł Jesse Owens^[27]. Wyprzedził biegnącego przed nim Włocha Mariniego^[27]. Na drugiej zmianie pobiegł Metcalfe, który utrzymał pierwsze miejsce. Kolejny zmiennik Draper utrzymał przewagę. Na ostatniej zmianie Wykoff zwiększył ją do 11 metrów ustanawiając rekord czasem 39,8 sekundy^[28]. Następną konkurencją był bieg sztafetowy 4 × 100 m kobiet^[29]. W finałowym biegu pierwszy tor zajęły Brytyjki, drugi Amerykanki, kolejny Kanadyjki, a czwarty Niemki^[29]. Podczas ostatniej zmiany reprezentantki Niemiec upuściły pałeczkę^[30]. Wyścig wygrały reprezentantki Stanów Zjednoczonych z czasem 46,9 sekundy, na drugim miejscu przybiegły Brytyjki z czasem 47,6 sekundy, a trzecie Kanadyjki 47,8 sekundy^[31]. W tym samym czasie był rozgrywany konkurs skoku wzwyż^[32].

Symbolem igrzysk olimpijskich był dzwon^[33].

Program igrzysk poszerzono o nowe dyscypliny: kajakarstwo, koszykówkę oraz piłkę ręczną (baseball i szybownictwo były konkurencjami pokazowymi).

Wzywam młodzież świata (ang. I call the youth of the world, niem. Ich rufe die Jugend der Welt an)

Na igrzyskach w Berlinie zadebiutowało 5 państw: Afganistan, Bermudy, Boliwia, Kostaryka i Liechtenstein.

• baseball
• szybownictwo

Klasyfikacja medalowa
Lp.	Państwo	złoto	srebro	brąz	razem
1	III Rzesza	33	26	30	89
2	Stany Zjednoczone	24	20	12	56
3	Węgry	10	1	5	16
4	Włochy	8	9	5	22
5	Finlandia	7	6	6	19
5	Francja	7	6	6	19
7	Szwecja	6	5	9	20
8	Japonia	6	4	8	18
9	Holandia	6	4	7	17
10	Wielka Brytania	4	7	3	14
...	...	...	...	...	...
22	Polska	0	3	3	6
Zobacz pełną klasyfikację medalową

• Olimpijski Konkurs Sztuki i Literatury 1936
• Zimowe Igrzyska Olimpijskie 1936

• Guy Walters: Igrzyska w Berlinie. Poznań: Rebis, 2008. ISBN 978-83-7510-113-3.

• Międzynarodowy Komitet Olimpijski: Berlin 1936 (ang.)
• Polski Komitet Olimpijski: Berlin 1936