Linia wąskotorowa Gliwice – Racibórz – Wikipedia, wolna encyklopedia

Linia kolejowa
Gliwice – Racibórz[1]
Dane podstawowe
Długość

49,5 km

Rozstaw szyn

785 mm

Zdjęcie LK
Parowóz Las47 na stacji w Rudach
Multimedia w Wikimedia Commons

Linia wąskotorowa Gliwice – Racibórz – linia kolei wąskotorowej o rozstawie toru 785 mm, która przebiegała pomiędzy Gliwicami a Raciborzem. Obecnie w eksploatacji (jako atrakcja turystyczna) pozostaje jedynie jej odcinek – ze Stanicy do Stodół.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Pierwszy odcinek linii (Gliwice Trynek – Rudy) został otwarty 25 marca 1899 roku. Od stacji Gliwice Trynek poprowadzono również odcinek toru do ulicy Dworcowej w centrum miasta, który później posłużył jako połączenie linii z siecią tramwajową (po połączeniu linia tramwajowa kończyła się na stacji Gliwice Trynek). W 1947 roku połączenie to zlikwidowano. 28 lutego 1901 roku oddano do użytku odcinek z Rud do Paproci. W kwietniu 1902 roku linia doszła do Markowic, a 17 maja 1903 roku zakończono budowę ostatniego odcinka do stacji Ratibor Plania. Istniały również plany przedłużenia linii do centrum Raciborza, w pobliże dworca kolejowego, których jednak nie zrealizowano. W 1906 roku połączono linię z Górnośląskimi Kolejami Wąskotorowymi, oddając do użytku odcinek z Gliwic Trynku do stacji Gliwice Wąskotorowe[2].

25 maja 1939 roku, z powodu powodzi, jaka miała miejsce w Raciborzu zamknięto tor pomiędzy stacjami Lukasine i Ratibor Plania. Ponieważ w tym samym czasie na tym odcinku trwała budowa kanału Ulga, po odejściu fali powodziowej nie wznowiono już na nim ruchu kolejowego. Nie zrealizowano także planu przeciągnięcia linii mostem drogowym w ciągu dzisiejszej ulicy Rybnickiej[3], co oznaczało koniec połączenia prowadzącego na Płonię. Linia odtąd kończyła się więc na stacji Lukasine[2], której nazwę zmieniono później na Ratibor Rybniker Straße[4].

Pod koniec II wojny światowej radzieccy żołnierze rozebrali tory od Raciborza do Paproci. Do 1950 roku trwała odbudowa odcinka do Markowic, natomiast szlakiem odcinka z Markowic do Lukasyny poprowadzono linię normalnotorową i linia wąskotorowa kończyła się w Markowicach[5]. Na początku last 60. XX w. na trasie Gliwice Trynek - Rudy Raciborskie kursowało po 13 par pociągów w dni robocze i 8 par w dni świąteczne. Na odcinku Rudy Raciborskie - Markowice tylko 4 pary dziennie[6].

1 lipca 1966 roku zawieszono ruch pociągów osobowych na odcinku z Rud do Markowic[7] i odtąd odbywał się na nim jedynie ruch towarowy. 4 listopada 1991 roku całkowicie zawieszono ruch osobowy, a 31 marca 1992 roku ruch towarowy, z wyjątkiem odcinka do KWK Gliwice, który przestał funkcjonować z końcem 1993 roku. Od tego czasu jeszcze dwukrotnie miały miejsce na linii przejazdy pociągów specjalnych, aż w 1995 roku ogłoszono jej zamknięcie. Od tego czasu wiele odcinków linii rozebrano. Wcześniej, 1 marca 1993 roku decyzją Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków całą linię wpisano do rejestru zabytków[8].

W 2001 roku rozpoczęto kursy przewozów turystycznych na odcinku Rudy – Stanica[9]. Później również na odcinku z Rud do Paproci[10].

W okolicach 2011 roku istniały również plany odbudowy linii na dłuższym odcinku oraz budowa odnogi do Stodół (dzielnicy Rybnika)[11]. W 2014 roku z tych planów wycofały się władze Gliwic, które zdecydowały się na budowę ścieżki rowerowej śladzie dawnej trasy kolejki wąskotorowej[12].

W 2018 roku odbudowano odcinek Paproć – Stodoły o długości 700 m[13].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Poniższy przebieg trasy opracowano na podstawie Linia wąskotorowa Gliwice – Racibórz w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl i mapy na stronie www.bazakolejowa.pl, schematu linii kolejowych KPK oraz książek: Krzysztof Soida: Koleje wąskotorowe na Górnym Śląsku, t. I, cz. 1, s. 53, 68, 90–91; cz. 2, rys. 3, 64; Paweł Newerla: Dzieje Raciborza i jego dzielnic, s. 340.
  2. ↑ a b Krzysztof Soida: Koleje wąskotorowe na Górnym Śląsku. T. I. s. 47–50.
  3. ↑ Paweł Newerla: Dzieje Raciborza i jego dzielnic. s. 254.
  4. ↑ Paweł Newerla: Dzieje Raciborza i jego dzielnic. s. 340.
  5. ↑ Krzysztof Soida: Koleje wąskotorowe na Górnym Śląsku. T. I. s. 51–52.
  6. ↑ Anna Jurkiewicz, Stanisław Ziemba: Województwo katowickie. Przewodnik. Warszawa: Sport i Turystyka, 1962, s. 145.
  7. ↑ Krzysztof Soida: Koleje wąskotorowe na Górnym Śląsku. T. I. s. 55.
  8. ↑ Edward Wieczorek, Krzysztof Soida: Koleją wąskotorową do Rud. s. 18–19.
  9. ↑ Paweł Cieślar: Skansen Rudy. www.gkw.pl, marzec 2005. [dostęp 2011-03-03]. (pol.).
  10. ↑ Godziny odjazdów pociągów turystycznych. www.kolejkarudy.pl. [dostęp 2011-03-03]. (pol.).
  11. ↑ Bartosz Kozina: KOLEJ na Racibórz. www.nam-raciborz.pl. [dostęp 2011-03-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-10-25)]. (pol.).
  12. ↑ Nie wąskotorówką a rowerem. Trwa budowa ścieżki. 700 metrów i co dalej?. 24gliwice.pl, 2016-06-07. [dostęp 2016-06-08]. (pol.).
  13. ↑ Śląskie: Pociąg wąskotorowy dotarł do stacji Stodoły w Rybniku [online] [dostęp 2018-11-20] (pol.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Paweł Newerla: Dzieje Raciborza i jego dzielnic. Racibórz: Wydawnictwo i Agencja Informacyjna WAW, 2008. ISBN 978-83-89802-73-6. (pol.).
  • Krzysztof Soida: Koleje wąskotorowe na Górnym Śląsku. T. I. Katowice: Śląsk, 1996. ISBN 83-85831-82-7. (pol.).
  • Edward Wieczorek, Krzysztof Soida: Koleją wąskotorową do Rud. Katowice: Apland, 2002. ISBN 83-912575-1-7. (pol.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Linia_wąskotorowa_Gliwice_–_Racibórz&oldid=74855932”