Maksymilian Kowalewski (lotnik) – Wikipedia, wolna encyklopedia

Ten artykuł dotyczy lotnika. Zobacz też: inne osoby o tym imieniu i nazwisku.

Maksymilian Kowalewski

Max

major obserwator
Data i miejsce urodzenia	17 czerwca 1898 Chełmno
Data i miejsce śmierci	9 czerwca 1966 Bydgoszcz
Przebieg służby
Siły zbrojne	Armia Cesarstwa Niemieckiego Wojsko Polskie
Formacja	Luftstreitkräfte Armia Wielkopolska Lotnictwo Wojska Polskiego
Jednostki	oddział 1. lotniczego bombardowania 18 eskadra ochronna 18 eskadra szturmowa 226 eskadra rozpoznawcza 12 eskadra wywiadowcza VII dywizjon lotniczy 3 pułk lotniczy 4 pułk lotniczy 1 batalion balonowy
Stanowiska	dowódca eskadry, dowódca dywizjonu
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa
Odznaczenia

Maksymilian Kowalewski (ur. 17 czerwca 1898 w Chełmnie, zm. 9 czerwca 1966 w Bydgoszczy) – major obserwator Wojska Polskiego. Żołnierz armii cesarstwa niemieckiego, powstaniec wielkopolski, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej i II wojny światowej, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Syn Ottona i Teofili^[1]. Po ukończeniu gimnazjum w Chełmnie 23 sierpnia 1914 roku został powołany do odbycia służby w armii cesarstwa niemieckiego. Początkowo otrzymał przydział do piechoty i służył w 2 batalionie strzelców pomorskich. 13 grudnia 1916 roku został skierowany do szkoły strzelców lotniczych w Grossenber, a następnie we Fryburg nad Łabą. Szkolenie zakończył w lutym 1917 roku i otrzymał przydział do 1 oddziału lotniczego bombardowania Luftstreitkräfte w Belgii^[2]. 3 kwietnia 1917 roku został skierowany do 18 eskadry ochronnej (Schutzstaffel) stacjonującej na lotnisku Alincourt, która w późniejszym czasie została przemianowana na 18 eskadrę szturmową (Schlachtstaffel). W sierpniu 1918 roku otrzymał przydział do 226 eskadry rozpoznawczej (Flieger-Abteilung)^[3]. Latał na samolocie Halberstadt CL.II, wykonywał zadania polegające na osłonie własnych samolotów rozpoznawczych i zwalczaniu samolotów rozpoznawczych przeciwnika^[4].

Po zakończeniu służby w armii cesarskiej zgłosił się do służby w szeregach armii wielkopolskiej. Jako wyszkolony lotnik otrzymał przydział do nowo powstającej 1 eskadry wielkopolskiej (1 ew), która w ramach Frontu Wielkopolskiego działając z lotniska Wojnowice prowadziła rozpoznanie linii demarkacyjnej między Wielkopolską a Niemcami^[5].

10 września 1919 roku, w składzie Frontu Litewsko-Białoruskiego, wziął udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Pod koniec października 1919 roku przeprowadził pierwszy bojowy lot nocny 1 wielkopolskiej eskadry wywiadowczej, podczas którego rozpoznał miejsca postoju oddziałów nieprzyjaciela i zbombardował dworzec kolejowy w Rohaczewie^[6]. 2 stycznia 1920 roku, z powodu choroby ppor. Wiktora Pniewskiego, objął dowodzenie 1 ew. Eskadra pod jego dowództwem została przemianowana na 12 eskadrę wywiadowczą^[7]. 3 marca przekazał dowództwo eskadry kpt. pil. Władysławowi Jurgensonowi^[8]. W czerwcu, po zestrzeleniu kapitana Jurgensona, ponownie objął dowództwo eskadry^[9]. Sprawował je do zakończenia działań bojowych^[10]. Dzięki jego postawie eskadra zachowała pełną gotowość bojową zarówno w czasie walk odwrotowych, bitwy warszawskiej, bitwy nad Niemnem oraz późniejszych walk^[5]. Dzięki zastosowanemu podziałowi eskadry na trzy autonomiczne klucze, wspierana 14 Dywizja Piechoty dysponowała lotnictwem na wszystkich kierunkach swych działań^[11][12]. Stanowisko dowódcy eskadry zdał w lutym 1921 roku, a jego następcą został por. pil. Władysław Chramiec^[13].

Następnie został mianowany oficerem taktycznym VII dywizjonu lotniczego^[2]. Pod koniec sierpnia 1921 roku objął stanowisko komendanta oddziału portu lotniczego 3 pułku lotniczego w Poznaniu. W październiku 1924 roku został mianowany dowódcą II dywizjonu lotniczego 3 pułku lotniczego^[14]. Podczas pełnienia tej funkcji przeżył katastrofę lotniczą 9 sierpnia 1927 roku pod Łodzią. W kwietniu 1929 roku został przeniesiony na stanowisko zastępcy dowódcy 4 pułku lotniczego w Toruniu. Z powodu pogarszającego się stanu zdrowia został w 1932 roku przeniesiony w stan spoczynku. W sierpniu 1939 roku został zmobilizowany i otrzymał przydział do 1 batalionu balonowego. Podczas kampanii wrześniowej dostał się 20 września 1939 roku do niewoli niemieckiej i przebywał w oflagach VIIB Eichstätt i VIIA Murnau. Został uwolniony przez wojska amerykańskie i w 1946 roku powrócił do Polski^[5].

Pracował w Bydgoszczy w różnych miejscowych zakładach pracy niezwiązanych z lotnictwem. W 1959 roku przeszedł na emeryturę. Zmarł w Bydgoszczy 9 czerwca 1966 roku^[5][a].

Za swą służbę otrzymał odznaczenia^[15]:

• Srebrny Krzyż Virtuti Militari nr 1978,
• Krzyż Walecznych,
• Polowa Odznaka Obserwatora nr 9.

• Jerzy Butkiewicz. Max Kowalski. „Lotnictwo z szachownicą”. 25(5/2007), 2007. Wrocław: Wydawnictwo Sanko. ISSN 1643-5702. OCLC 69537539. 
• J. Kędz.. Maksymilian Kowalewski (1894-199). „Skrzydlata Polska”. 12/1971, 21 marca 1971. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783. 
• Maksymilian Kowalewski: Pierwszy lot nocny frontowy 1. Wielkopolskiej Eskadry (12. liniowej). W: Księga pamiątkowa 3-go Pułku Lotniczego 1918–1928. Poznań: 3 Pułk Lotniczy, 1928. OCLC 833933995.
• Hubert Mordawski: Polskie lotnictwo wojskowe 1918–1920 : narodziny i walka. Poznań ; Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie Oddział Publicat, 2009. ISBN 978-83-245-8844-2. OCLC 750811729.
• Mariusz Niestrawski: Polskie wojska lotnicze w okresie walk o granice państwa polskiego (1918–1921). T. I: Początki, organizacja, personel i sprzęt. Oświęcim: Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-65746-74-0. OCLC 995372299.
• Mariusz Niestrawski: Polskie wojska lotnicze w okresie walk o granice państwa polskiego (1918–1921). T. II: Walka i demobilizacja. Oświęcim: Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-65746-74-0. OCLC 995372299.
• Jerzy Pawlak: Polskie eskadry w latach 1918–1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1989. ISBN 83-206-0760-4. OCLC 69601095.
• Marian Romeyko: Ku czci poległych lotników: księga pamiątkowa. Marian Romeyko (red.). Warszawa: Wydawnictwo Komitetu Budowy Pomnika ku czci Poległych Lotników, 1933. OCLC 830230270.
• Józef Zieliński, Waldemar Wójcik: Lotnicy Kawalerowie Orderu Wojennego Virtuti Militari: 1919–1920. T. 1: Wojna polsko-bolszewicka 1919–1920. Warszawa: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2005. ISBN 83-7441-243-7. OCLC 749442378.

• Kolekcja fotografii lotniczych mjra Maksymiliana Kowalewskiego z okresu I wojny światowej