Marcin Rożek – Wikipedia, wolna encyklopedia

Marcin Rożek

Marcin Rożek w mundurze powstańczym
Data i miejsce urodzenia	8 listopada 1885 Kosieczyn
Data i miejsce śmierci	19 maja 1944 Auschwitz-Birkenau
Narodowość	polska
Alma Mater	Akademia Sztuk Pięknych w Monachium
Dziedzina sztuki	rzeźbiarstwo malarstwo
Ważne dzieła
pomnik Siewcy w Luboniu pomnik Fryderyka Chopina w Poznaniu pomnik Bolesława Chrobrego w Gnieźnie
Multimedia w Wikimedia Commons

Marcin Rożek (ur. 8 listopada 1885 w Kosieczynie koło Zbąszynka^[1], zm. 19 maja 1944^[2] w KL Auschwitz) – polski rzeźbiarz i malarz, profesor Szkoły Sztuk Zdobniczych w Poznaniu.

W 1893 wraz z rodziną przeniósł się do Wolsztyna. W 1900 rozpoczął w Poznaniu naukę zawodu kamieniarza. W 1904 Towarzystwo Naukowej Pomocy im. Karola Marcinkowskiego przyznało mu stypendium, dzięki któremu mógł studiować w szkole rzemiosł artystycznych w Berlinie; kształcił się również w Akademii Sztuk Pięknych w Monachium (1905–1909) i Paryżu (1909–1911). W 1913 osiadł w Poznaniu. Uczestniczył w powstaniu wielkopolskim^[1] w oddziałach Ignacego Mielżyńskiego.

Po 1919 był aktywnym uczestnikiem życia kulturalnego Poznania. Współtworzył grupę artystów wielkopolskich "Plastyka" oraz wykładał w poznańskiej Szkole Sztuk Zdobniczych (stanowiącej później podstawę Akademii Sztuk Pięknych). Prace malarskie i rzeźbiarskie pokazywał na wielu wystawach krajowych, m.in. w Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych w Poznaniu (1921), we Lwowie (1926) i Krakowie (1928), na Wystawie Sztuki Rodzimej w Krakowie (1922), w Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie (1926). Rzeźby pomnikowe prezentowane były również na Wystawie Sztuki Religijnej w Padwie (1931) oraz w Brukseli (1931) i Malmö (1938)^[3].

Był wielokrotnie nagradzany, m.in. na Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu w 1920 roku otrzymał dyplom zasługi i Mały Złoty Medal. Nagrody i wyróżnienia otrzymywał na konkursach rzeźbiarskich, m.in. III miejsce w konkursie na pomnik Wolności w Poznaniu (1927), II miejsce w konkursie na pomnik Pracy w Katowicach (1929). Wiele jego prac zostało zniszczonych w czasie II wojny światowej^[3].

W 1933^[1] albo w 1934 przeniósł się do Wolsztyna, gdzie pracował do wybuchu II wojny światowej^[1]. W okresie wojny pracował w tajnych organizacjach, pisał ulotki, wykonywał fałszywe stemple^[3]. Ukrywał się przed aresztowaniem, został jednak zatrzymany przez Niemców w Tarnowie Podgórnym w 1941 i uwięziony w Forcie VII w Poznaniu. W lipcu 1943 przewieziony do niemieckiego obozu koncentracyjnego KL Auschwitz za odmowę stworzenia rzeźby Adolfa Hitlera^[1], gdzie niespełna rok później zmarł.

• rzeźby:
  • rzeźba Tadeusza Kościuszki (1917)^[3]
  • relief św. Antoniego Padewskiego w Biskupicach Ołobocznych (1919)
  • Pomnik Siewcy w Luboniu koło Poznania (1923)
  • pomnik Fryderyka Chopina w Poznaniu (1923)
  • pomnik Stanisława Moniuszki w Poznaniu (1924)
  • pomnik Najświętszego Serca Pana Jezusa (1932)
  • pomnik Matki Boskiej Królowej Korony Polskiej w Kartuzach (1927, zniszczony w 1939, zrekonstruowany w 1945^[4])
  • pomnik Bolesława Chrobrego w Gnieźnie (1929, zniszczony w 1939)
  • Symbole Przemysłu, Rolnictwa i Leśnictwa na Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu (1929, zniszczone w 1939)
  • rzeźby świętych w ołtarzu Serca Jezusowego w konkatedrze św. Stanisława w Ostrowie Wlkp. (1930)
  • Figura Kata na pręgierzu w Poznaniu (1925)
• obrazy:
  • Sjesta (1921)
  • Piast witający gości (1935)
  • cykl Apokalipsy (1937–1939)

W 1968 władze miasta Wolsztyna – w oparciu o prywatną kolekcję i dzięki szczodrobliwości siostry Marcina Rożka, Marysi – utworzyły muzeum jego imienia. We wnętrzach charakterystycznych dla lat 30. znajduje się ekspozycja stała poświęcona życiu i twórczości Marcina Rożka, a dwie sale przeznaczone są na wystawy czasowe. Muzeum upamiętnia także urodzonego w Wolsztynie filozofa i matematyka Józefa Marię Hoene-Wrońskiego^{[potrzebny przypis]}.

• Sylwetka Marcina Rożka i informacje o jego muzeum w Wolsztynie