Meczet Muhammada w Baku – Wikipedia, wolna encyklopedia

Meczet Muhammada w Baku
	nr rej. 2.1
Państwo	Azerbejdżan
Miejscowość	Baku
Wyznanie	islam
Rodzaj	meczet
	Historia
Data budowy	1078/1079
	Położenie na mapie Azerbejdżanu Meczet Muhammada w Baku
	Położenie na mapie Baku Meczet Muhammada w Baku
	40,365406°N 49,834698°E/40,365406 49,834698
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Meczet Muhammada w Baku^[1] (azer. Məhəmməd məscidi) – meczet na Starym Mieście w Baku, stolicy Azerbejdżanu. Jest najstarszym dokładnie datowanym zabytkiem architektonicznym w mieście^[2].

Historia

Według ustnej tradycji, meczet został zbudowany na miejscu dawnej świątyni ognia^[3]. Dzięki napisowi po północnej stronie meczetu wiadomo jednak, iż meczet zbudował Muhammad, syn Abu Bakra w 471 roku hidżry, czyli na przełomie 1078 i 1079 roku. Dzięki imieniu twórcy powstała nazwa meczetu. Jednak meczet posiada także drugą, ludową nazwę i brzmi ona Sınıqqala, co oznacza „Złamana Wieża”. Nazwę tę wiąże się z uszkodzeniem, które poniósł meczet podczas ataku wojsk rosyjskich na Baku w lipcu 1723 roku^[2]. Wówczas składająca się z 15 statków flota rosyjska dowodzona przez admirała Matiuszkina zbliżyła się do miasta i zażądała jego poddania. Gdy mieszkańcy odmówili, rosyjskie okręty wojenne zaczęły bombardować miasto. Jeden z pocisków uderzył w minaret meczetu, doprowadzając do jego uszkodzenia. W tym czasie zaczął wiać gwałtowny wiatr, który uniemożliwił dalszy ostrzał i jednocześnie odciągnął rosyjskie okręty z dala od miasta w kierunku morza. Mieszkańcy miasta zinterpretowali to wydarzenie jako boską interwencję. Od tego czasu, aż do połowy XIX wieku, minaret meczetu nie został odbudowany i był symbolem wytrwałości i odwagi obrońców miasta^[4].

Architektura

Minaret ma nie tylko znaczenie historyczne, ale także architektoniczne – jest głównym elementem, który rzuca się w oczy. Różni się od późniejszych minaretów surowym monumentalizmem i skromnością. Wieżę wieńczy tradycyjnie gzyms podpierający szerefe – balkonik, z którego muezzin wyśpiewuje azan. Kamienna barierka balkonu ozdobiona jest ornamentem z wielokątów i sześcioramiennych gwiazd – wzór popularny w sztuce dekoracyjnej Azerbejdżanu. U podstawy gzymsu wykuto w murze arabskie cytaty z Koranu zapisane pismem kufickim^[2].

Sam budynek meczetu ma dosyć prostą konstrukcję i niewielkie rozmiary. Sala modlitewna jest połączona z małym przedsionkiem w północnej części meczetu z bogato zdobionym mihrabem^[3]. Sala ma sufit wykończony drewnem i ozdobiona jest znajdującymi się po wschodniej i zachodniej ścianie wąskimi oknami, otoczonymi kamiennymi kratkami szebeke^[3]. Ornamenty wokół łuku były skonstruowane z palonej cegły, której użycie nie jest bardzo typowe dla architektury Baku i Półwyspu Apszerońskiego^[5].