Antiochia Margiańska – Wikipedia, wolna encyklopedia

Państwowy Park Historyczny i Kulturowy „Starożytne Merw”^[a]
	Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
	; Widok z lotu ptaka na ruiny miasta
Państwo	Turkmenistan
Typ	kulturowy
Spełniane kryterium	II, III
Numer ref.	886
Region	Azja i Pacyfik
	Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę	1999; na 23. sesji
	Położenie na mapie Turkmenistanu Państwowy Park Historyczny i Kulturowy „Starożytne Merw”
	37°39′46″N 62°11′33″E/37,662778 62,192500
	Multimedia w Wikimedia Commons
	↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO ; ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO ;

Antiochia Margiańska (wcześniej Aleksandria Margiańska) – ruiny starożytnego miasta położone nad rzeką Murgab w pobliżu obecnego miasta Mary (do 1937 Merw) w Turkmenistanie; swoją nazwę zawdzięcza Antiochowi I Soterowi, który ją odbudował, i krainie, w której jest położona – Margianie. W ostatnich latach w jej ruinach prowadzone są wykopaliska.

Pierwsza osada istniała w tym miejscu już we wczesnej epoce żelaza, a w okresie achemenidzkim nieco się rozrosła i nosiła nazwę Erk-kala, choć nie odgrywała większej roli jako ośrodek miejski.^{[potrzebny przypis]} Aleksander Macedoński założył na jej miejscu kolonię (przede wszystkim ze względów strategicznych) pod nazwą Aleksandrii Margiańskiej, która w latach panowania Seleukosa I Nikatora została doszczętnie zniszczona najazdami koczowników z Azji Środkowej lub w wyniku lokalnych konfliktów^[1].

Miasto odbudował dopiero Antioch I Soter, nadając jej początkowo nazwę Seleucji^{[potrzebny przypis]}, a później przemianowano je na Antiochię Margiańską. Całą oazę, w której leżało, otoczono wałem ziemnym o długości 250^[2]–260^[1] km dla ochrony przed atakami nomadów i dla zabezpieczenia ziem uprawnych przed piaskami pustyni^[2]. W okresie hellenistycznym i później – partyjskim, miasto znacznie się rozrosło i nabrało dużego znaczenia jako grecki ośrodek urbanistyczny w rejonie Iranu i Azji Środkowej.

W XII w. była to jedna z największych metropolii świata, zamieszkiwana przez około 200 tysięcy mieszkańców. Do upadku przyczyniło się zdobycie miasta w 1221 przez Mongołów pod wodzą syna Dżyngis Chana, Tołuja i późniejsza rzeź mieszkańców – tylko 400 rzemieślników zachowano przy życiu deportując ich na dwór mongolski^[3]. Ostateczny koniec był wynikiem opanowania w 1785 miasta przez emirów Buchary, którzy zburzyli miasto i zniszczyli tamy zapewniające zaopatrzenie w wodę, a całą ludność deportowali w rejon Buchary i Samarkandy.

Na zachód od miasta budowano w okresie od VII do XII wieku ufortyfikowane pałace zwane köszk, z których największym jest Wielki Kyz Kala^[4].

Ruiny miasta, Państwowy Park Historyczny i Kulturowy „Starożytne Merw”, znajdują się na Liście światowego dziedzictwa UNESCO.

Przypisy

↑ ^a ^b Benedetto Bravo, Ewa Wipszycka: Historia starożytnych Greków. T. 3: Okres hellenistyczny. Warszawa: Wydawnictwo naukowe PWN, 1992, s. 251. ISBN 83-01-06653-9.
↑ ^a ^b Anna Świderkówna: Hellenika. Wizerunek epoki od Aleksandra do Augusta. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1978, s. 255.
↑ Bahn 2019 ↓, s. 270.
↑ Bahn 2019 ↓, s. 271.

Bibliografia

Benedetto Bravo, Ewa Wipszycka: Historia starożytnych Greków. T. 3: Okres hellenistyczny. Warszawa: Wydawnictwo naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-06653-9.
Anna Świderkówna: Hellenika. Wizerunek epoki od Aleksandra do Augusta. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1978.
Historia Archeologii. red. Paul Bahn. Wyd. I. Warszawa: Wydawnictwo "Arkady" Sp. z o.o., 2019. ISBN 978-83-213-5058-5.

[1] Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO

[2] Oficjalny podział dokonany przez UNESCO

[wipszycka1-3] Benedetto Bravo, Ewa Wipszycka: Historia starożytnych Greków. T. 3: Okres hellenistyczny. Warszawa: Wydawnictwo naukowe PWN, 1992, s. 251. ISBN 83-01-06653-9.

[hellenika1-4] Anna Świderkówna: Hellenika. Wizerunek epoki od Aleksandra do Augusta. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1978, s. 255.

[CITEREFBahn2019270-5] Bahn 2019 ↓, s. 270.

[CITEREFBahn2019271-6] Bahn 2019 ↓, s. 271.

[a]

[b]

[1]

[2]

[3]

[4]