Mikołajki Pomorskie – Wikipedia, wolna encyklopedia

Ten artykuł dotyczy wsi. Zobacz też: inne znaczenia tej nazwy.

Mikołajki Pomorskie

wieś
Państwo	Polska
Województwo	pomorskie
Powiat	sztumski
Gmina	Mikołajki Pomorskie
Liczba ludności (2022)	1463[2]
Strefa numeracyjna	55
Kod pocztowy	82-433[3]
Tablice rejestracyjne	GSZ
SIMC	0152431
Położenie na mapie Polski Mikołajki Pomorskie
Położenie na mapie województwa pomorskiego Mikołajki Pomorskie
Położenie na mapie powiatu sztumskiego Mikołajki Pomorskie
Położenie na mapie gminy Mikołajki Pomorskie Mikołajki Pomorskie
53°51′07″N 19°10′00″E/53,851944 19,166667[1]
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Mikołajki Pomorskie (niem. Niklaskirchen^[4]) – wieś w Polsce położona w województwie pomorskim, w powiecie sztumskim, w gminie Mikołajki Pomorskie przy drodze wojewódzkiej nr 522 i na trasie linii kolejowej nr 9 Gdańsk–Warszawa w pasie moren czołowych i w sąsiedztwie niewielkich lasków.

Miejscowość jest siedzibą gminy Mikołajki Pomorskie.

Teren, na którym obecnie znajdują się Mikołajki Pomorskie, był zamieszkany już w młodszej epoce kamiennej (neolitu). Jako prastare, wczesnośredniowieczne siedlisko słowiańskie wieś nosiła nazwę Borucin lub Boruty. Miejscowość należała wówczas do parafii Postolin. W niemieckim źródle z 1248 pojawiła się niemiecka nazwa Niklausdorf. W dokumentach z 1250 pojawia się informacja o lokacji miejscowości na 64 włókach. Znalazła się ona w granicach komturii dzierzgońskiej, ustanowionej w 1248 przez zakon krzyżacki. Jeszcze w XIII wieku w miejscowości powstała samodzielna parafia. Z dokumentu lokacyjnego z 1771 wynika, że wieś założył 25 listopada 1438 Wielki Mistrz zakonu krzyżackiego Paul Bellitzer von Russdorff poprzez wystawienie dokumentu w Sztumie. W 1466 Mikołajki znalazły się w granicach nowo utworzonego województwa malborskiego.

W pierwszej połowie XVII wieku w ruinie znalazł się kościół w Mikołajkach, który po kilkudziesięciu latach został odbudowany (należał do rzymskokatolickiej parafii Krasna Łąka), jednak po niedługim czasie ponownie został zniszczony (prawdopodobnie w wyniku III wojny północnej). Kościół w przeszłości posiadał rangę sanktuarium. W tym czasie większość wsi na tym terenie opustoszała także w wyniku epidemii cholery. W Mikołajkach pozostał żyjący w skrajnej nędzy sołtys. Znane są nazwiska kilku XVII-wiecznych sołtysów wsi, jak Jan Gosz-Kamiński (1604), Michał Kamiński (1637) oraz Albert Jerzwicki (1677). Znane jest także nazwisko jednego z proboszczów parafii, ks. Wojciecha Bedońskiego. Wokół kościoła znajdował się cmentarz, użytkowany także w okresie zniszczenia świątyni. Kościół ulegał stopniowemu niszczeniu w XVIII wieku. W wyniku I rozbioru Polski z 1772 Mikołajki znalazły się w granicach Królestwa Prus. W 1883 na terenie wsi powstała prywatna kaplica, ufundowana przez rodzinę Schreiberów. Nową świątynię, istniejącą do tej pory, wybudowano w 1896, a konsekrowano w 1903, w początku lat 20. XX wieku dobudowano do niej wieżę. Od 1900 parafia miała własnego proboszcza. W 1919 doszło do reerygowania parafii. Na przełomie XIX i XX wieku powołano także wspólnotę ewangelicko-augsburską z własną świątynią, do której około 1910 należały 172 osoby.

Na początku XX wieku sytuacja narodowościowa na terenie wsi była skomplikowana. W spisie powszechnym w 1910 251 osób zadeklarowało narodowość polską, a 277 niemiecką. W wyniku plebiscytu z 11 lipca 1920 wieś pozostała w granicach Niemiec. W okresie dwudziestolecia międzywojennego wielu mieszkańców nie przypisywało sobie żadnej narodowości. Posługiwali się oni tzw. "gwarą sztumską". Na terenie wsi działały inicjatywy polonijne. Zaangażowanymi działaczkami kulturalno-oświatowymi były Henryka Gwiazda (zorganizowała m.in. Towarzystwo Kobiet, współpracowała z Towarzystwem Młodzieży i filią Związku Polaków) oraz Gertruda Kwiatkowska. 18 stycznia 1930 otwarta została Szkoła Polska w Mikołajkach. Podczas II wojny światowej wielu mieszkańców wsi aresztowano lub wywieziono do więzień bądź obozów. Stanisław Schreiber został zamordowany, wielu mężczyzn wcielono do Wehrmachtu.

W 1945 Mikołajki znalazły się w granicach Polski. Początkowo wraz z całym powiatem sztumskim wchodziły w skład warmińsko-mazurskiego okręgu administracyjnego, a od 7 lipca 1945 w skład województwa gdańskiego. Uchwałą z 4 grudnia 1972 powołana została gmina Mikołajki Pomorskie, która po reformie administracyjnej w 1975 znalazła się w granicach województwa elbląskiego, a od 1999 wchodzi w skład województwa pomorskiego. Od 2002 gmina należy do powiatu sztumskiego (po wydzieleniu go z powiatu malborskiego, istniejącego od 1999).

Według rejestru zabytków NID^[5] na listę zabytków wpisane są:

• kościół parafialny pw. św. Antoniego Padewskiego, ul. Kościuszki / Kościelna, 1896, nr rej.: A-1420 z 20.10.1993
• cmentarz przykościelny, nr rej.: j.w.
• kapliczka, nr rej.: j.w.

W centrum Mikołajek Pomorskich znajduje się szereg sklepów spożywczych, odzieżowych, przemysłowych i mięsnych. Funkcjonują także: Zakład Opieki Zdrowotnej, przedszkole, szkoła podstawowa, Gminne Centrum Kulturalno-Biblioteczne, placówka Ochotniczej Straży Pożarnej, apteka, bank, urząd pocztowy oraz w sezonie letnim odkryty basen.

• Kościół ewangelicko-augsburski – filiał Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Elblągu^[6]
• Kościół rzymskokatolicki – Parafia św. Antoniego Padewskiego w Mikołajkach Pomorskich^[7]

W Mikołajkach Pomorskich znajduje się obiekt sportowo-rekreacyjny, na którym znajdują się m.in. boiska oraz basen. We wsi działał Klub Piłkarski (wcześniej Ludowy Klub Sportowy) Mikołajki Pomorskie, którego piłkarze do sezonu 2009/2010 występowali w B-klasie. Od 2010 drużyna nie istnieje^[8], jednak w 2020 powstał klub Amatorka Mikołajki Pomorskie (który w 2020 rozegrał mecze w Pucharze Polski, a w sezonie 2021/2022 występował w B-klasie, z której po roku awansował do A-klasy)^[9]. Sukcesy w juniorskich zawodach odnosiła drużyna unihokeja SKS Mikołajki Pomorskie.

W Mikołajkach Pomorskich urodził się m.in. ks. Feliks Szrajber.

• Mikołajki Pomorskie (przystanek kolejowy)

• Bogaci ludźmi. Mikołajki Pomorskie w historii i wspomnieniach. Praca zbiorowa pod redakcją ks. Marka Karczewskiego, Mikołajki Pomorskie 2009. ISBN 978-83-929727-0-9