Moluki Północne – Wikipedia, wolna encyklopedia

Moluki Północne
*Maluku Utara*
	prowincja
Herb	Flaga
Państwo	Indonezja
Siedziba	Sofifi
Kod ISO 3166-2	ID-MU
Powierzchnia	31 983 km²
Populacja (2020); • liczba ludności	; 1,28 mln
Strefa czasowa	UTC+9
	Położenie na mapie Indonezji;
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Moluki Północne (indonez. Maluku Utara) – prowincja w Indonezji obejmująca północną część archipelagu Moluki^[1]^[2] (granicę stanowi morze Seram). Powierzchnia 31 983 km²^[2]; 1,28 mln mieszkańców (2020)^[3]; stolica Sofifi. Dzieli się na 2 okręgi miejskie i 6 dystryktów.

Historycznie Moluki Północne były centrum czterech znaczących sułtanatów we wschodniej części dzisiejszej Indonezji – Bacanu(inne języki), Jailolo, Tidore i Ternate^[4]. Region ten to tzw. Moluki właściwe^[5] i obejmuje pierwotne Wyspy Korzenne^[2]. Do 1999 roku terytorium należało do prowincji Moluki^[1]^[2]. Od 4 sierpnia 2010 stolicą jest Sofifi, wcześniej tymczasową siedzibą władz i administracji było miasto Ternate^[6]^[7]. Według wartości regionalnego produktu krajowego brutto (2006) jest to najbiedniejsza prowincja Indonezji^[8]. Jest jedną z prowincji kraju o najniższej liczbie ludności^[3]^[9].

Prowincję zamieszkuje ludność zróżnicowana pod względem etnolingwistycznym. Ogółem na tym obszarze wyróżnia się ok. 30 języków oraz taką samą liczbę grup etnicznych, do których zaliczają się zarówno ludy austronezyjskie (jak np. Buli, Maba, Patani), jak i nieaustronezyjskie (m.in. Ternate, Tidore, Tobelo)^[10]. Region stanowi strefę kontaktów między użytkownikami języków austronezyjskich i papuaskich^[11]^[12].

W prowincji funkcję lingua franca pełni język malajski, a jego lokalna odmiana jest głównym językiem ośrodków miejskich (takich jak Ternate i Tobelo)^[13]^[14]. Drugim często używanym językiem jest oficjalny indonezyjski, który służy jako odmiana wysoka (w sytuacji dyglosji)^[11]^[15]. Poza malajskim zasięg ponadlokalny mają języki ternate i tidore^[9]^[16]. Mieszkańcy wsi posługują się wieloma odrębnymi językami etnicznymi, często spoza rodziny austronezyjskiej^[11].

Najważniejsze wyspy i grupy wysp wchodzące w skład prowincji to:

Wyspy Moluków Północnych (a w szczególności Ternate, Tidore, Mare, Moti i Makian^[2]) były od czasu odkrycia przez Europejczyków nazywane Wyspami Korzennymi^[17]. Największa wyspa to Halmahera (17 780 km²)^[2].

Gospodarka: rolnictwo (ryż, kukurydza, orzechy kokosowe, przyprawy korzenne); rybołówstwo; eksploatacja lasów.

Główne miasta: Ternate, Tidore, Tobelo, Jailolo.

Zobacz też

Przypisy

↑ ^a ^b Severní Moluky (Indonésie. Provincie). Databáze Národní knihovny ČR. [dostęp 2020-04-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-04-23)]. (cz.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Brown 2009 ↓, s. 175.
↑ ^a ^b The Indonesian Population Census 2020 Highlights [online], BPS – Statistics Indonesia, s. 13 [dostęp 2022-01-27] .
↑ Ninuk Kleden Probonegoro, Sutamat Arybowo, Imelda, Fanny Henry Tondo: Studi awal bahasa & kebudayaan Gamkonora: ekologi bahasa di wilayah pesisir dan pedalaman. Jakarta: Lembaga Ilmu Pengetahuan Indonesia, 2010, s. 22. ISBN 978-979-799-583-6. OCLC 714113574. [dostęp 2021-07-31]. (indonez.).
↑ Christiaan F. vanCh.F. Fraassen Christiaan F. vanCh.F., Review of The World of Maluku; Eastern Indonesia in the Early Modern Period, „Bijdragen tot de Taal-, Land- en Volkenkunde”, 150 (2), 1994, s. 423–426, DOI: 10.1163/22134379-90003090, ISSN 0006-2294, JSTOR: 27864559 (ang.).
↑ SBY Resmikan Perpindahan Ibu Kota Maluku. Kompas.com, 2010-08-04. [dostęp 2020-06-06]. (indonez.).
↑ Tentang Maluku Utara. MalutProv.go.id. [dostęp 2023-05-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-05-03)]. (indonez.).
↑ Brown 2009 ↓, s. 181.
↑ ^a ^b Brown 2009 ↓, s. 177.
↑ Brown 2009 ↓, s. 176–177.
↑ ^a ^b ^c Bowden 2005 ↓, s. 137.
↑ R. Z. Leirissa, G. A. Ohorella, Djuariah Latuconsina: Sejarah Kebudayaan Maluku. Jakarta: Proyek Inventarisasi dan Dokumentasi Sejarah Nasional, Direktorat Sejarah dan Nilai Tradisional, Direktorat Jenderal Kebudayaan, Departemen Pendidikan dan Kebudayaan, 1999, s. 54. ISBN 978-979-9335-07-4. OCLC 43569359. [dostęp 2022-09-01]. (indonez.).
↑ BettyB. Litamahuputty BettyB., A description of Ternate Malay, „Wacana”, 14 (2), 2012, s. 333–369, DOI: 10.17510/wacana.v14i2.66 [dostęp 2024-07-10] (ang.).
↑ GaryG. Holton GaryG., Tobelo, München: Lincom Europa, 2003 (Languages of the World / Materials 328), s. 3, ISBN 3-89586-706-3, OCLC 52602506 (ang.).
↑ John Bowden: Taba: Description of a South Halmahera Language. Canberra: Pacific Linguistics, Research School of Pacific and Asian Studies, Australian National University, 2001, s. 23, seria: Pacific Linguistics 521. DOI: 10.15144/PL-521. ISBN 978-0-85883-517-7. OCLC 50166340. [dostęp 2024-07-10]. (ang.).
↑ Dirk Teljeur: The symbolic system of the Giman of South Halmahera. Dordrecht–Providence: Foris Publications, 1990, s. 17, seria: Verhandelingen van het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde 142. DOI: 10.1515/9783111672380. ISBN 978-3-11-167238-0. OCLC 1110710205. [dostęp 2022-02-24]. (ang.).
↑ NilsN. Bubandt NilsN., Democracy, Corruption and the Politics of Spirits in Contemporary Indonesia, Abingdon–New York: Routledge, 2014, s. 65, DOI: 10.4324/9781315773803, ISBN 978-1-315-77380-3, ISBN 978-0-415-81991-6, OCLC 881805311 [dostęp 2024-07-10] (ang.).

Bibliografia

Maluku Islands and Papua (North Maluku), [w:] IemI. Brown IemI. (red.), The Territories of Indonesia, London–New York: Routledge, 2009, s. 175–182, DOI: 10.4324/9780203403013, ISBN 978-1-857-43215-2, ISBN 978-0-203-40301-3, ISBN 978-1-135-35541-8, OCLC 881430426 [dostęp 2022-01-26] (ang.).
JohnJ. Bowden JohnJ., Language Contact and Metatypic Restructuring in the Directional System of North Maluku Malay, „Concentric: Studies in Linguistics”, 31 (2), 2005, s. 133–158, DOI: 10.6241/concentric.ling.200512_31(2).0006, OCLC 1291812763 [dostęp 2022-01-26] (ang.).

[nkc-1] Severní Moluky (Indonésie. Provincie). Databáze Národní knihovny ČR. [dostęp 2020-04-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-04-23)]. (cz.).

[CITEREFBrown2009175-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Brown 2009 ↓, s. 175.

[BPS2020-3] The Indonesian Population Census 2020 Highlights [online], BPS – Statistics Indonesia, s. 13 [dostęp 2022-01-27] .

[studi-4] Ninuk Kleden Probonegoro, Sutamat Arybowo, Imelda, Fanny Henry Tondo: Studi awal bahasa & kebudayaan Gamkonora: ekologi bahasa di wilayah pesisir dan pedalaman. Jakarta: Lembaga Ilmu Pengetahuan Indonesia, 2010, s. 22. ISBN 978-979-799-583-6. OCLC 714113574. [dostęp 2021-07-31]. (indonez.).

[fraasen1994-5] Christiaan F. vanCh.F. Fraassen Christiaan F. vanCh.F., Review of The World of Maluku; Eastern Indonesia in the Early Modern Period, „Bijdragen tot de Taal-, Land- en Volkenkunde”, 150 (2), 1994, s. 423–426, DOI: 10.1163/22134379-90003090, ISSN 0006-2294, JSTOR: 27864559 (ang.).

[kompas-6] SBY Resmikan Perpindahan Ibu Kota Maluku. Kompas.com, 2010-08-04. [dostęp 2020-06-06]. (indonez.).

[tentang-malut-7] Tentang Maluku Utara. MalutProv.go.id. [dostęp 2023-05-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-05-03)]. (indonez.).

[CITEREFBrown2009181-8] Brown 2009 ↓, s. 181.

[CITEREFBrown2009177-9] Brown 2009 ↓, s. 177.

[CITEREFBrown2009176–177-10] Brown 2009 ↓, s. 176–177.

[CITEREFBowden2005137-11] Bowden 2005 ↓, s. 137.

[kebudayaan-12] R. Z. Leirissa, G. A. Ohorella, Djuariah Latuconsina: Sejarah Kebudayaan Maluku. Jakarta: Proyek Inventarisasi dan Dokumentasi Sejarah Nasional, Direktorat Sejarah dan Nilai Tradisional, Direktorat Jenderal Kebudayaan, Departemen Pendidikan dan Kebudayaan, 1999, s. 54. ISBN 978-979-9335-07-4. OCLC 43569359. [dostęp 2022-09-01]. (indonez.).

[litamahuputty2002-13] BettyB. Litamahuputty BettyB., A description of Ternate Malay, „Wacana”, 14 (2), 2012, s. 333–369, DOI: 10.17510/wacana.v14i2.66 [dostęp 2024-07-10] (ang.).

[holton2003-14] GaryG. Holton GaryG., Tobelo, München: Lincom Europa, 2003 (Languages of the World / Materials 328), s. 3, ISBN 3-89586-706-3, OCLC 52602506 (ang.).

[Bowden2001-15] John Bowden: Taba: Description of a South Halmahera Language. Canberra: Pacific Linguistics, Research School of Pacific and Asian Studies, Australian National University, 2001, s. 23, seria: Pacific Linguistics 521. DOI: 10.15144/PL-521. ISBN 978-0-85883-517-7. OCLC 50166340. [dostęp 2024-07-10]. (ang.).

[Teljeur1990-16] Dirk Teljeur: The symbolic system of the Giman of South Halmahera. Dordrecht–Providence: Foris Publications, 1990, s. 17, seria: Verhandelingen van het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde 142. DOI: 10.1515/9783111672380. ISBN 978-3-11-167238-0. OCLC 1110710205. [dostęp 2022-02-24]. (ang.).

[Bubandt2014-17] NilsN. Bubandt NilsN., Democracy, Corruption and the Politics of Spirits in Contemporary Indonesia, Abingdon–New York: Routledge, 2014, s. 65, DOI: 10.4324/9781315773803, ISBN 978-1-315-77380-3, ISBN 978-0-415-81991-6, OCLC 881805311 [dostęp 2024-07-10] (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

Sumatra	Aceh Sumatra Północna Sumatra Zachodnia Bengkulu Riau Wyspy Riau Jambi Sumatra Południowa Lampung Wyspy Bangka i Belitung
Jawa	Dżakarta Jawa Zachodnia Banten Jawa Środkowa Jogyakarta Jawa Wschodnia
Kalimantan	Borneo Zachodnie Borneo Środkowe Borneo Południowe Borneo Wschodnie Borneo Północne
Celebes	Celebes Zachodni Celebes Północny Celebes Południowo-Wschodni Celebes Środkowy Celebes Południowy Gorontalo
Małe Wyspy Sundajskie	Bali Małe Wyspy Sundajskie Zachodnie Małe Wyspy Sundajskie Wschodnie
Moluki i Nowa Gwinea	Moluki Moluki Północne Papua Papua Zachodnia Papua Górska Papua Środkowa Papua Południowa Papua Południowo-Zachodnia
niestniejące prowincje	Region Specjalny Surakarty (1945–1946) Sumatra Centralna (1948–1957) Timor Wschodni (1976–1999)