Monaster Przemienienia Pańskiego Eleazara Pskowskiego – Wikipedia, wolna encyklopedia

Monaster Przemienienia Pańskiego Eleazara Pskowskiego

Спасо-Елеазаровский монастырь

nr rej. 6010260000[1]
Sobór monasterski
Państwo	Rosja
Obwód	pskowski
Miejscowość
Kościół	Rosyjski Kościół Prawosławny
Eparchia	pskowska
Mniszka	Eufrozyna (Gołowniewa)
Typ monasteru	żeński
Obiekty sakralne
Sobór	Trzech Świętych Hierarchów
Założyciel klasztoru	Eufrozyn Pskowski
Styl	pskowski, moskiewski
Data zamknięcia	1918
Data reaktywacji	1990
Położenie na mapie Rosji Monaster Przemienienia Pańskiego Eleazara Pskowskiego
Położenie na mapie obwodu pskowskiego Monaster Przemienienia Pańskiego Eleazara Pskowskiego
58°02′56,39″N 28°11′40,09″E/58,048997 28,194469
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Monaster Przemienienia Pańskiego Eleazara Pskowskiego^[a] – prawosławny żeński, pierwotnie męski klasztor położony 25 km na północ od Pskowa, w jurysdykcji eparchii pskowskiej Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego.

Monaster został założony przez uczonego mnicha Eufrozyna z Monasteru Snietogórskiego, który w 1425 opuścił swój klasztor, by prowadzić życie pustelnicze. Szybko zebrali się jednak wokół niego uczniowie, którzy zapoczątkowali kolejną wspólnotę mniszą^[2]. Jeszcze za życia Eufrozyna na terenie monasteru zbudowano pierwszą cerkiew. W 1574 na jego miejscu wzniesiono sobór Trzech Świętych Hierarchów w tradycyjnym stylu pskowskim, a następnie dobudowano do niego drugi ołtarz Narodzenia Matki Bożej w stylu moskiewskim. Tak powstała świątynia miała symbolizować początek państwowości ruskiej na ziemi pskowskiej, a następnie jej umocnienie, jakie dokonało się za sprawą Moskwy^[3].

W XVI w. w monasterze żył mnich Filoteusz, autor wyłożonej w listach do wielkiego księcia moskiewskiego Wasyla III, a być może także Iwana III Srogiego koncepcji Moskwy – Trzeciego Rzymu^[4].

Monaster był wielokrotnie niszczony podczas napadów Litwinów, Polaków i inflanckiej gałęzi zakonu krzyżackiego^[3]. Z czasem jego prestiż znacznie spadł. W 1764, podczas sekularyzacji majątków cerkiewnych, klasztor nie został zamknięty, ale również nie przyznano mu państwowego utrzymania. W 1766 sprowadzono do niego mnichów ze zlikwidowanego monasteru Przemienienia Pańskiego w Wielkich Pustyniach. Dla jego upamiętnienia w soborze monasterskim urządzono trzeci ołtarz pod wezwaniem Przemienienia Pańskiego, a klasztor Eleazara Pskowskiego stał się ośrodkiem kultu ikony Chrystusa Zbawiciela dotąd czczonej w Wielkich Pustyniach. W 1804 do monasteru skierowano również ostatnich mnichów likwidowanego Monasteru Snietogórskiego, zaś w 1813 monaster Eleazara zaliczono w poczet klasztorów II klasy z odpowiadającym jej państwowym uposażeniem^[5].

W 1906 dokonano zmian w regule wewnętrznej monasteru, wprowadzając ścisły cenobityzm, w klasztorze pojawili się mnisi-starcy. Wzorem dla klasztoru stała się Pustelnia Glińska, z której do wspólnoty przybyło kilku doświadczonych mnichów. Przed 1917 w monasterze przebywało 18 mnichów i 15 posłuszników. Po rewolucji październikowej, w 1918, cała wspólnota klasztoru została z niego wywieziona i zamordowana^[5]. Cerkiew klasztorna była jeszcze czynna co najmniej do 1920. Następnie kompleks zabudowań sakralnych zaadaptowano na cele świeckie, mieściło się w nim m.in. gospodarstwo rolne, dom ludowy, przytułek dla niepełnosprawnych dzieci, sanatorium dla dzieci chorych na gruźlicę, ośrodek wypoczynkowy, budynki mieszkalne^[5]. Budynki monasterskie uległy znacznej dewastacji^[6].

Monaster został restytuowany w 2000 jako żeński. Pierwszą przełożoną klasztoru została mniszka Elżbieta (Bielajewa), zaś w 2005 osiem kolejnych kobiet złożyło w nim śluby wieczyste^[6].

• Eufrozyn, następnie schimnich Eleazar
• Charłamp
• Ignacy, wzmiankowany 1481
• Filoteusz
• Pamfił, wzmiankowany 1505
• Nifont, wzmiankowany 1514
• Teodozjusz, wzmiankowany 1547
• Gennadiusz, do 1554
• Nil
• Nikon, wzmiankowany 1587–1588
• Joazaf, wzmiankowany 1601
• Sawwacjusz, wzmiankowany 1605
• Teodozjusz, wzmiankowany 1623
• Józef, wzmiankowany 1630, 1636, 1639
• Eutymiusz, wzmiankowany 1649
• Mateusz, 1670–1679
• Tarazjusz, wzmiankowany 1682
• Misael, 1684–1689
• Symeon, wzmiankowany 1692
• Parteniusz, wzmiankowany 1694 i 1695
• Samson, wzmiankowany 1721
• Wissarion, ok. 1730
• Józef, wzmiankowany 1742, 1745, 1747
• Ignacy, wzmiankowany 1752
• Szymon, wzmiankowany 1752, 1756
• Bartłomiej, 1761–1764
• Dionizy, 1764–1774
• Gerazym, 1774–1780
• Gedeon
• Joazaf
• Atanazy, do 1810
• Atanazy (Tielatjew), 1810–1819
• Zozym (Smiriagin), 1819–1821
• Hieronim, 1821–1823
• Melecjusz (Leonowicz), 1823–1824
• Piotr
• Innocenty (Sielnokrinow-Korowin), 1824–1827
• Antoni, 1827–1828
• Melchizedek (Zołotinski), 1826–1841
• Antoni (Szokotow), 1841–1845
• Mitrofan, 1845–1854
• Porfiry, 1855–1859
• Polieuktes (Piaskowski), 1860–1862
• Heliodor, 1862–1866
• Platon, 1867
• Mikołaj, w latach 80. XIX w.
• Domecjusz, lata 80. XIX w.
• Paweł, 1895
• Cyryl, 1901
• Juwenaliusz (Masłowski), 1906–1910

• Elżbieta (Bielajewa), 2000–2010
• p.o. przełożonej Eufrozyna (Gołowniewa), od 2012^[8]