Nacza (obwód witebski) – Wikipedia, wolna encyklopedia

Nacza
Нача
Ilustracja
Państwo

 Białoruś

Obwód

 witebski

Rejon

połocki

Sielsowiet

Wietryna

Populacja (2009)
• liczba ludności


254[1]

Kod pocztowy

211431

Położenie na mapie obwodu witebskiego
Mapa konturowa obwodu witebskiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Nacza”
Położenie na mapie Białorusi
Mapa konturowa Białorusi, u góry znajduje się punkt z opisem „Nacza”
Ziemia55°23′46,2″N 28°20′47,5″E/55,396167 28,346528

Nacza (biał. i ros. Нача) – wieś na Białorusi, w rejonie połockim obwodu witebskiego, około 29 km na południowy zachód od Połocka.

Wieś szlachecka położona była w końcu XVIII wieku w województwie połockim[2].

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Po II rozbiorze Polski w 1793 roku Nacza, wcześniej należąca do województwa połockiego Rzeczypospolitej, znalazła się na terenie powiatu połockiego guberni witebskiej Imperium Rosyjskiego.

W XVIII wieku dobra te należały do jezuitów[3]. Na początku XIX wieku były już własnością starościny Koziełłowej, wdowy po Ignacym i jej syna Stanisława. Z kolei w 1842 roku były własnością Stanisława Ksawerego Kaweckiego, od którego kupił je na licytacji Maciej Lubieński, który zmarł w 1856 roku i zostawił Naczę swojemu synowi Arkadiuszowi (zm. w 1883 roku). Po jego bezdzietnej śmierci Naczę odziedziczyła jego siostra Adelajda Siellawina i córki drugiej jego siostry Anny Mikulskiej: Leontyna Maria i Elwira Władymira. W majątku zamieszkała Elwira. Po jej śmierci w 1899 roku właścicielką Naczy stała się jej siostra Leontyna Iwaszewska (1846–1939), która nie zamieszkała w Naczy. Początkowo oddała ją w dzierżawę, a w 1918 roku podarowała Naczę Stefanii Konstancji ze Zdrojewskich Rożnowskiej, która nigdy nie objęła majątku.

Po ustabilizowaniu się granicy polsko-radzieckiej w 1921 roku Nacza znalazła się na terenie ZSRR. Od 1991 roku – na terenie Republiki Białorusi.

W Naczy istniał kościół, najprawdopodobniej unicki. Kościół rzymskokatolicki wspomniany był w latach: 1849–1882, w roku 1905 jako kaplica, której ruina istnieje do dziś[4].

Dawny dwór

[edytuj | edytuj kod]

Koziełłowie wybudowali w Naczy na przełomie XVIII i XIX wieku drewniany, parterowy dwór, który istniał do wybuchu II wojny światowej. Stał na wzgórzu, nad rzeczką Naczką. Został zaprojektowany na planie prostokąta. W centralnej, frontowej części dworu widoczny był pięcioosiowy ryzalit. Wejścia natomiast były przez portyki umiejscowione na skrzydłach budynku. Wszystkie trzy elementy miały trójkątne szczyty. Jeden z portyków wiódł do części mieszkalnej, drugi – do części administracyjno-służbowej. Podobnie w elewacji ogrodowej: poza centralnym trzyosiowym ryzalitem istniały dwa jednoosiowe portyki na skrajach skrzydeł. Do centralnego portyku przylegał taras. Z czasem do dworu dobudowano murowane przedłużenia skrzydeł, ruina jednego z nich zachowała się do dziś (znajdują się w niej garaże)[5]. O wnętrzu wiadomo jedynie to, że mieściło wielką salę balową o oknach na przestrzał[6].

Zachowały się również resztki parku[5].

Majątek w Naczy jest opisany w 1. tomie Dziejów rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej Romana Aftanazego[6].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Liczby ludności miejscowości obwodu witebskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 14 października 2009 roku. (ros.).
  2. Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 76.
  3. Nacza, wzmianka 3., znaczenie 5., [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 854.
  4. Nacza na stronie Radzima.org. [dostęp 2015-04-30].
  5. a b Nacza na stronie Globus Białorusi. [dostęp 2015-04-30]. (ros.).
  6. a b Roman Aftanazy, Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 1: Województwa mińskie, mścisławskie, połockie, witebskie, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1991, s. 257–259, ISBN 83-04-03713-0, ISBN 83-04-03701-7 (całość).