Niccolò Paganini – Wikipedia, wolna encyklopedia

Niccolò Paganini
Ilustracja
Niccolò Paganini
Data i miejsce urodzenia

27 października 1782
Genua

Pochodzenie

włoskie

Data i miejsce śmierci

27 maja 1840
Nicea

Instrumenty

skrzypce, altówka, gitara

Odznaczenia
Order Złotej Ostrogi
podpis
Afisz z programem koncertu Paganiniego w Poznaniu w 1829
Skrzypce ‘Il Cannone, Paganini’ Guarneriego „del Gesù”, z 1743

Niccolò Paganini (ur. 27 października 1782 w Genui, zm. 27 maja 1840 w Nicei) – włoski skrzypek, altowiolista, gitarzysta, wirtuoz i kompozytor.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Niccolò Paganini był trzecim z sześciorga dzieci Antonia Paganiniego i Teresy Bocchiardi. Ojciec Paganiniego zmuszał go karami fizycznymi do nawet kilkunastogodzinnych ćwiczeń gry na skrzypcach. Już jako dziecko występował publicznie. Po wyzwoleniu się spod opieki despotycznego ojca rozpoczął koncertowanie po kraju, wzbudzając sensację jako wirtuoz. Jednocześnie okazywał wielkie zamiłowanie do hazardu i hulanek, często przepuszczając wszystkie pieniądze.

W latach 1800–1805 zniknął całkowicie z życia publicznego i nie wiadomo, czym się wówczas zajmował. Według plotek siedział wtedy w więzieniu razem ze swoimi kolegami – ponoć trafił tam za liczne kradzieże.

Choć występował tylko we Włoszech, jego sława sięgnęła całej Europy. Dopiero w 1828 wyruszył na występy zagraniczne. Okazały się one wielkim triumfem Paganiniego. Grał między innymi w Austrii, Niemczech, Francji i Anglii. W 1829 występował również w Poznaniu i Warszawie. W Warszawie Paganini bawił od 24 maja do końca lipca; wówczas, 14 lipca 1829 roku na Zamku Królewskim, podczas uroczystości koronacyjnych cara Mikołaja I na króla Polski odbył się uroczysty koncertowy „pojedynek” pomiędzy nim a polskim skrzypkiem i kompozytorem Karolem Lipińskim[1]. Jego występy były wielkim wydarzeniem, podsycanym przez plotki i reklamę. Również swoim wyglądem oraz zachowaniem na koncertach i poza nimi wywierał wielkie wrażenie. Ostatnie lata swego życia spędził w Nicei. Chorował na gruźlicę i nie mógł mówić.

W 1827 roku papież Leon XII uhonorował go Orderem Złotej Ostrogi[2].

Teorie dotyczące techniki gry

[edytuj | edytuj kod]

Technika gry Paganiniego do dzisiaj stanowi wielką zagadkę. Stawiano wiele hipotez, aby ją rozwiązać. Lekarze stwierdzili, iż miał wklęsły obojczyk, co umożliwiało mu lepsze utrzymanie skrzypiec, oraz nadrozwój palców. Mówiono o innej budowie jego dłoni, innym prowadzeniu smyczka, specjalnym strojeniu skrzypiec, a nawet o konszachtach z diabłem. Współcześnie rozważana jest hipoteza, że chorował na zespół Marfana, genetyczną chorobę, której objawami są m.in. długie „pajęcze” palce i nadmierna ruchomość stawów[3].

Na koncertach grywał tylko utwory skomponowane przez siebie. Wprowadził również nowy „chwyt Paganiniego”, w przeciwieństwie do chwytu Geminianiego.

Instrumenty Paganiniego

[edytuj | edytuj kod]

(na podstawie materiału źródłowego[4])

instrument lutnik miejscowość rok nazwa instrumentu udokumentowany okres
własności Paganiniego
skrzypce Antonio Stradivari Cremona 1680 'Paganini-Desaint’ 1810–1840
skrzypce Antonio Stradivari Cremona 1727 'Paganini, Comte Cozio di Salabue’ 1817–1840
skrzypce Bartolomeo Giuseppe Guarneri „del Gesù” Cremona 1743 'Il Cannone, Paganini' – ulubione[a] 1799–1837
skrzypce Antonio Stradivari Cremona 1712 'Le Brun’ brak danych
skrzypce Antonio Stradivari Cremona 1724 'Sarasate’ 1817–1840
skrzypce Bartolomeo Giuseppe Guarneri „del Gesù” Cremona 1738 'Lutti, Senn’ brak danych
skrzypce Antonio Stradivari Cremona 1724 'Paganini, Bentinck, Stucki, Sandor Vegh’ do 1840
skrzypce Antonio Stradivari Cremona 1726 'Hubay’ do 1840
skrzypce Nicola Amati Cremona 1657 'Paganini’ brak danych
skrzypce Giuseppe Guarneri „filius Andreae” Cremona 1706 'Paganini’ od 1795
skrzypce Carlo Bergonzi I Cremona 1720 'Paganini, Vuillaume’ brak danych
skrzypce Giuseppe Guarneri „filius Andreae” Cremona 1700 'Paganini’ brak danych
skrzypce Gioffredo Cappa Saluzzo 1696 'Paganini’ brak danych
altówka Antonio Stradivari Cremona 1731 'Paganini, Mendelssohn’ 1832–1840
wiolonczela Antonio Stradivari Cremona 1736 'Paganini, Ladenburg’ do 1840
wiolonczela Antonio Stradivari Cremona 1707 'Countess of Stanlein, Paganini’ 1839–1840
wiolonczela Matteo Goffriller Wenecja 1700 'Piatti, Salmond’ brak danych
wiolonczela Pietro Giacomo Rogeri Brescia 1717 brak nazwy brak danych

Twórczość

[edytuj | edytuj kod]

Najsłynniejsze utwory Paganiniego to 24 Kaprysy na skrzypce solo, koncerty skrzypcowe: D-dur op.6 i h-moll op.7 (ze sławnym „rondem z dzwonkiem”, pierwotnie nazwanym „La Campanella”, które w transkrypcji fortepianowej Ferenca Liszta bardzo się rozpowszechniła). Największe wyzwanie dla skrzypków stanowią wariacje; spośród nich np. „Il Carnevale di Venezia” (Karnawał wenecki). Paganini oprócz skrzypiec mistrzowsko grał na gitarze i zostawił kilkanaście kompozycji solowych i kameralnych na skrzypce, altówkę, gitarę i wiolonczelę.

Paganini w kulturze

[edytuj | edytuj kod]
  • Dla niego Hector Berlioz skomponował utwór na orkiestrę z solową altówką Harold w Italii.
  • Radziecki pisarz Anatolij Winogradow napisał w 1936 roku powieść biograficzną Potępienie Paganiniego (Osużdienije Paganini), przetłumaczoną na j. polski przez Włodzimierza Słobodnika i wydaną po raz pierwszy w Polsce w 1949 r.
  • Jego biografia została sfabularyzowana w filmowym dramacie Paganini: Uczeń diabła z Davidem Garrettem w roli tytułowej.
  • Karel Gott śpiewał piosenkę pt. „Mît talent co měl Paganini” (Mieć talent taki jaki miał Paganini) lub po prostu „Paganini”.

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]
  1. Ze wszystkich swoich instrumentów Paganini lubił najbardziej skrzypce znane jako „Il Cannone” („Armata”), nazywane tak ze względu na moc i dźwięczną jakość brzmienia. Wykonane przez słynnego lutnika z Cremony, Guarneriego 'del Gesù', uważane są za jedno z jego arcydzieł. Skrzypce te mają wyraźne cechy odróżniające je od współczesnych instrumentów, w tym nieco krótszą i grubszą skrzynię rezonansową oraz wyraźnie zakrzywioną szyjkę. Ich brzmienie jest wyraźnie jasne, a równocześnie pełne. Przetrwały do dzisiejszych czasów całe i nienaruszone. W 1837 Paganini ofiarował je w darze swojemu rodzinnemu miastu i odtąd są własnością Genui. Co miesiąc gra się na nich by zachować je w dobrym stanie; są też używane podczas specjalnych uroczystości[5].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Paganini i Lipiński na Zamku Królewskim [online], PolskieRadio.pl [dostęp 2021-04-17].
  2. François-Joseph Fétis: Nicolo Paganini: With an Analysis of His Compositions and a Sketch of the History of the Violin. Mineola: Dover Publications, 2013, s. 45. ISBN 978-0-486-49798-3.
  3. Mateusz Jankiewicz, Tajemnica geniuszu Niccoló Paganiniego [online], Medyk Białostocki, 17 marca 2015 [dostęp 2021-05-04] (pol.).
  4. Historical Owners: Nicolò Paganini [online], Tarisio [dostęp 2021-05-05] (ang.).
  5. Bartolomeo Giuseppe Guarneri 'del Gesù', Violin, Cremona, 1743, the ‘Il Cannone, Paganini’ [online], Tarisio [dostęp 2021-05-05] (ang.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Stratton, S. N. Paganini, London 1907.
  • Kapp, J. N. Paganini, Berlin 1913.
  • Courcy, G.I.C. de P., the Genoese, Norman (Okl.) 1957.
  • Powroźniak, J. Paganini, Kraków 1958.
  • Jampolski, I. N.P.: Żizń i tworczestwo, Moskwa 1961.
  • Waldemar, Ch. Liebe, Ruhm und Leidenschaft, Monachium 1969.
  • tłum. pol. Miłość, pasja i sława. Powieść o P., Kraków 1986.
  • Sheppard, L. Axelrod, H.R. Paganini, Neptun (N. York) 1979.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]