Nowe Strącze – Wikipedia, wolna encyklopedia

Ten artykuł od 2009-11 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł.

Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Nowe Strącze

wieś
Fragment Nowego Strącza, po lewej stara szkoła (1999)
Państwo	Polska
Województwo	lubuskie
Powiat	wschowski
Gmina	Sława
Liczba ludności (2022)	102[2]
Strefa numeracyjna	68
Kod pocztowy	67-410[3]
Tablice rejestracyjne	FWS
SIMC	0913960
Położenie na mapie Polski Nowe Strącze
Położenie na mapie województwa lubuskiego Nowe Strącze
Położenie na mapie powiatu wschowskiego Nowe Strącze
Położenie na mapie gminy Sława Nowe Strącze
51°51′56″N 16°10′51″E/51,865556 16,180833[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Nowe Strącze (niem. Neu Strunz) – wieś w Polsce położona w województwie lubuskim, w powiecie wschowskim, w gminie Sława.

Liczy ponad trzydzieści gospodarstw. Brak obiektów publicznych (kościołów, szkół, domów kultury, urzędów pocztowych, itp.) poza wiejską świetlicą. Lokalizacja z dala od tras przelotowych, w otoczeniu lasu i jezior.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa zielonogórskiego.

Według niemieckiego językoznawcy Heinricha Adamy’ego nazwa miejscowości wywodzi się od staropolskiej nazwy zabudowań strażniczych - stróży^[4]. W swoim dziele o nazwach miejscowych na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu wymienia jako pierwotną zanotowaną nazwę miejscowości Stroza podając jej znaczenie "Wachterdorf" - "Wieś strażników"^[4]. Wiąże się ona prawdopodobnie z wojskowym i posterunkowym charakterem miejscowości związanym z książęcym prawem stróży zobowiązującym lokalnych chłopów do utrzymywania małych grodów strażniczych^[5].

W historii występowały również następujące nazwy wsi^[6]: New Struntz (1670), Neu Stranz (1791), Neu Strunz (1845).

W latach trzydziestych XX wieku Nowe Strącze uniknęło "germanizacji" nazwy, która spotkała Stare Strącze (Alt Strunz - po zmianie Deutscheck) jak większość miejscowości ówczesnego powiatu głogowskiego. Po II wojnie światowej spolonizowano nazwę wsi. Od roku 1945 (lub 1946) była to Stróża Nowa, a od 1950 ostatecznie Nowe Strącze.

Wieś założona została najpóźniej w XVII wieku w pobliżu wsi Stare Strącze na terenie ówczesnego księstwa głogowskiego. W archiwum SKWS Würzburg można zobaczyć jedną z najstarszych map pokazujących lokalizację tej wsi - "Princip. Magnae Glogoviae cum libero Domin: Beuthenensi in Silesia...", Tobias Conrad Lotter, 1759 rok^[9].

Pierwotnie wieś, choć mała, posiadała kilka kolonii w pobliskich lasach. Z kolonii tych do dziś zachowało się tylko, już jako samodzielna wieś, Przylesie. Dodatkowo w jej okolicach mieściły się dwie komory celne (Zollhaus), tzw. nowa i stara. W 1910 roku Nowe Strącze liczyło 262 osoby a w 1939 roku już 285 osób.

W latach pięćdziesiątych XX wieku Nowe Strącze, dotąd należące do powiatu głogowskiego, włączono wraz z całą gminą Sława do powiatu wschowskiego. Po likwidacji powiatów cała gmina przypadła rejonowi Nowa Sól, skąd powróciła do powiatu wschowskiego po jego ponownym utworzeniu.

Po I wojnie światowej, z powodu bliskiego sąsiedztwa wsi z nową granicą Niemiec z Polską, na obrzeżu wsi ulokowano w kilkupiętrowym budynku komorę celną (Zollhaus). W marcu 1967 r. w budynku wybuchł pożar. Odbudowano go wówczas w stylu modernistycznym i umieszczono w nim filię Szkoły Podstawowej i przedszkola w Starym Strączu. Obecnie jest to w większości budynek mieszkalny, mieszczący też wiejską świetlicę.

Do lat sześćdziesiątych XX wieku wiejskie dzieci uczęszczały do szkoły w małym budynku położonym w połowie długości wsi. Od przeniesienia szkoły do przedwojennego budynku komory celnej jest to budynek mieszkalny.

We wsi zlokalizowany był folwark, do którego ze Starego Strącza prowadziły tory towarowej kolejki wąskotorowej, które częściowo rozebrano a częściowo zasypano w latach pięćdziesiątych XX wieku. Sam folwark funkcjonował jako gospodarstwo PGR do połowy lat siedemdziesiątych XX wieku. Rozebrano go z powodu złego stanu technicznego. Z zabudowań pozostały do dziś tylko niewielkie zarośnięte ruiny, głównie piwnic. Znajdują się one przy jednej z odnóg głównej ulicy, w południowo-zachodnim krańcu wsi.

Wszystkie walory turystyczne Nowego Strącza to jego przyroda. Powietrze jest czyste a położenie z dala od tras przelotowych gwarantuje spokój.

Wieś otoczona jest z trzech stron przez lasy, w których znajduje się kilka małych stawów i Jezioro Krzywe o powierzchni 4,6ha, służące zarówno jako kąpielisko jak i łowisko wędkarskie z kilkunastoma kładkami. Przy półdzikiej plaży znajduje się pole namiotowe. Badania z lat dziewięćdziesiątych XX wieku wykazały brak zanieczyszczenia wody.

W lesie w pobliżu jeziora znaleźć można też pozostałości ziemnych okopów wojskowych z czasów II wojny światowej.

Z jeziorem w Nowym Strączu związana jest licząca już kilka wieków legenda. Podobno woły (w innej wersji były to konie), które zatonęły w jeziorze w pobliskich Wygnańczycach wypłynęły właśnie tutaj. Świadczyć to miało o podziemnym tunelu, zapewne naturalnego pochodzenia, łączącym te jeziora. Niestety współczesne amatorskie badania podwodne nie doprowadziły do jego odkrycia.