Ogórecznikowate – Wikipedia, wolna encyklopedia

Ogórecznikowate
Ilustracja
Pokrój roślin z rodziny ogórecznikowatych
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

ogórecznikowce

Rodzina

ogórecznikowate

Nazwa systematyczna
Boraginaceae Juss.
Gen. Pl.: 128. 4 Aug 1789
Niezapominajka błotna
Farbownik lekarski
Ogórecznik lekarski

Ogórecznikowate, szorstkolistne (Boraginaceae Juss.) – rodzina roślin zielnych i krzewów z rzędu ogórecznikowców (Boraginales). Należy do niej w zależności od ujęcia od blisko 1800 gatunków z 94 rodzajów[2] do ponad 2500 gatunków z 135 rodzajów[3]. Występują one głównie w strefie klimatu umiarkowanego na półkuli północnej[4], ale obecne są na wszystkich kontynentach od Arktyki po wyspy Subantarktyki[2].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Żmijowiec zwyczajny
Echium wildpretii
Ułudka wiosenna
Pokrój
Rośliny pokryte są sztywnymi włoskami.
Liście
Ulistnienie skrętoległe, liście pojedyncze, zwykle szorstko owłosione.
Kwiaty
Kwiaty przeważnie promieniste, tylko rzadko niewyraźnie grzbieciste, np. u żmijowca. Korona kwiatu najczęściej z osklepkami (łuskami zamykającymi jej gardziel). Występuje tu pięć pręcików. Słupek górny, zalążnia dwukomorowa, podzielona już w czasie kwitnienia przez fałszywą przegrodę na 4 jednonasienne, wypukłe gniazda, pomiędzy którymi pośrodku, we wgłębieniu, osadzona jest szyjka słupka. Korona barwna. Kwiaty zebrane są w spiralne sierpiki lub skrętki.
Owoc
Czterodzielna rozłupnia, rozpadająca się na 4 pojedyncze owocki.

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]
Pozycja systematyczna według systemu APG IV z 2016

Jedyna rodzina w rzędzie ogórecznikowców (Boraginales). Obejmuje w randze plemion wszystkie rodziny wyodrębniane w obrębie rzędu w innych ujęciach[3][5]. We wcześniejszym systemie APG III z 2009 rodzina także ujmowana była szeroko, ale jej pozycja w systemie określana była jako nieznana (incertae sedis)[6][7]. Szerokie ujęcie rodziny było konsekwencją konsultacji poprzedzających publikację klasyfikacji, w czasie których pozostawiono taksonomom decyzję, czy wyróżniać jedną szeroko ujmowaną rodzinę, czy 8 mniejszych. Pierwsze rozwiązanie poparło 68% respondentów, a drugie tylko 15%[8]. Wobec poparcia dla wąskiego ujęcia rodzin w obrębie Boraginales przez ekspertów specjalizujących się w badaniach tej grupy roślin, kwestia jej klasyfikacji stała się powodem sporów co do słuszności uwzględniania szerokich konsultacji w procesie tworzenia klasyfikacji roślin[9].

Pozycja systematyczna według APweb i podział rodziny

Wąsko ujmowana w odróżnieniu od systemu APG IV – jedna z 9 rodzin w rzędzie ogórecznikowców (Boraginales), siostrzana w stosunku do Wellstediaceae[2].

ogórecznikowce


Codonaceae




Wellstediaceae



Boraginaceaeogórecznikowate






Hydrophyllaceaefaceliowate




Namaceae




Heliotropiaceae




Cordiaceae



Ehretiaceae







+ incertae sedis: Lennoaceae

Podrodzina Echiochiloideae Weigend

Podrodzina Boraginoideae Arnott

Plemię Boragineae Reichenbach

Plemię Lithospermeae Dumortier

Podrodzina Cynoglossoideae Weigend

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. a b c d Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2018-12-25] (ang.).
  3. a b Maarten J. M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World: An Illustrated Encyclopedia of Vascular Plants. Richmond, Chicago: Kew Publishing, The University of Chicago Press, 2017, s. 529-532. ISBN 978-1-84246-634-6.
  4. Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe 2. Warszawa: Muza SA, 1998, s. 215. ISBN 83-7079-779-2.
  5. The Angiosperm Phylogeny Group. An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG IV. „Botanical Journal of the Linnean Society”. 181, 1, s. 1–20, 2016. DOI: 10.1111/boj.12385. 
  6. Cole TCH.. Angiosperm Phylogeny Group (APG) in jeopardy – Where have the flowers gone?. „PeerJ PrePrints 3:e1517”, 2015. 
  7. Angiosperm Phylogeny Group (2009). An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III. Botanical Journal of the Linnean Society 161: 105-121.
  8. Maarten J.M. Christenhusz i inni, Results from an online survey of family delimitation in angiosperms and ferns: recommendations to the Angiosperm Phylogeny Group for thorny problems in plant classification, „Botanical Journal of the Linnean Society”, 178 (4), 2015, s. 501–528.
  9. Cole TCH.. Angiosperm Phylogeny Group (APG) in jeopardy – Where have the flowers gone?. „PeerJ PrePrints 3:e1517”, 2015. 
  10. Ludmiła Karpowiczowa (red.): Słownik nazw roślin obcego pochodzenia łacińsko-polski i polsko-łaciński. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1973, s. 25.