Oskarżyciel publiczny – Wikipedia, wolna encyklopedia

Oskarżyciel publiczny, inaczej organ ścigania – jeden ze znanych polskiemu prawu karnemu rodzajów oskarżycieli; organ państwowy, który we własnym imieniu wnosi lub popiera oskarżenie (obwinienie) w sprawach o czyny zabronione, które ustawa nakazuje lub zezwala ścigać skargą publiczną.

W szeroko rozumianym postępowaniu karnym i w sprawach o wykroczenia oskarżyciel publiczny jest stroną, która reprezentuje interes społeczeństwa (interes publiczny) w ściganiu przestępstw i wykroczeń. Ze względu na brak prywatnego interesu celem działania oskarżyciela nie jest ukaranie sprawcy za wszelką cenę, naprawienie szkody itp., lecz uzyskanie sprawiedliwego i zgodnego z prawem rozstrzygnięcia o przedmiocie procesu. Dlatego oskarżyciel publiczny ma prawo działać również na korzyść oskarżonego.

W Polsce oskarżycielem publicznym przed wszystkimi sądami jest prokurator (nie prokuratura). Inne organy mogą sprawować funkcję oskarżyciela publicznego tylko na podstawie konkretnego przepisu i w ograniczonym zakresie. Wstąpienie do procesu prokuratora powoduje przejście na niego tego uprawnienia. Jedynym wyjątkiem jest postępowanie karne skarbowe: organ finansowy działa w nim jako oskarżyciel publiczny obok (albo zamiast) prokuratora.

Na ich zlecenie i pod ich nadzorem działają następujące umundurowane i uzbrojone formacje:

Powyższe służby, podobnie jak straże gminne, Straż Ochrony Kolei, Straż Leśna, Straż Parku, Państwowa Straż Rybacka, Państwowa Straż Łowiecka, państwowi inspektorzy pracy, Inspekcji Handlowej, Państwowej Inspekcji Sanitarnej, naczelnicy urzędów skarbowych, naczelnicy urzędów celno-skarbowych, Szef Krajowej Administracji Skarbowej, prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej, dyrektor Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz niektóre inne organy administracji publicznej, a także organy kontroli państwowej i samorządu terytorialnego, mogą natomiast pełnić samodzielnie (bez udziału prokuratury) rolę organów ścigania w sprawach w sprawach o określone ustawami przestępstwa lub w sprawach o wykroczenia leżące w obszarze ich działalności[4][5]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Strona główna – Służba Więzienna [online], www.sw.gov.pl [dostęp 2018-05-25] (pol.).
  2. Biuro Ochrony Rządu [online], bor.gov.pl [dostęp 2024-04-24] [zarchiwizowane z adresu 2018-01-21] (pol.).
  3. Strona główna – Komenda Główna Państwowej Straży Pożarnej [online], www.straz.gov.pl [dostęp 2018-12-11] (pol.).
  4. Art. 17 § 1–4 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.
  5. Dariusz Świecki (red.), Kodeks postępowania karnego. Tom I. Komentarz aktualizowany, LEX/el., 2017.