Oskar Veldeman – Wikipedia, wolna encyklopedia

Oskar Veldeman

Autoportret Veldemana
Data i miejsce urodzenia	8 grudnia 1912 Viljandi
Data i miejsce śmierci	24 grudnia 1942 obwód gorkowski

Oskar Veldeman (ur. 8 grudnia 1912 w Viljandi, zm. 24 grudnia 1942 w obwodzie gorkowskim) – estoński skoczek narciarski, motocyklista i dziennikarz sportowy.

Medalista mistrzostw kraju w skokach narciarskich i sporcie żużlowym na długim torze. Uczestnik Mistrzostw Świata w Narciarstwie Klasycznym 1938. Pionier skoków narciarskich w Estonii – pierwszy mistrz kraju, pierwszy estoński skoczek narciarski uczestniczący w mistrzostwach świata i wielokrotny rekordzista kraju w długości skoku.

Urodził się 8 grudnia 1912 w Viljandi. Uczęszczał do szkoły handlowej w tym samym mieście^[1]. Pracował jako karykaturzysta i dziennikarz sportowy w gazecie Rahvalehe, publikując pod pseudonimem Ove^[1][2]. Był aktywnym działaczem sportowym: członkiem-założycielem klubu motorowego Eesti Mootorispordi Klubi (1932), wiceprzewodniczącym klubu narciarskiego ÜENÜTO^[1], który reprezentował jako zawodnik^[3]. Służył w lokalnym oddziale Kaitseliitu jako pilot szybowca, trzykrotnie otrzymując odznaczenia za swą działalność^[1].

Pierwszy skok oddał w wieku 15 lat, zimą 1928 na usypanej ze śniegu skoczni^[2]. W 1933 w Viljandi został pierwszym w historii mistrzem Estonii w skokach narciarskich. Wynik ten powtórzył w 1936, 1937 i 1940, a w 1938 zajął drugie miejsce za Eduardem Raidlą^[4]. Podczas mistrzostw w 1936 ustanowił rekord skoczni Lossimäe Hüppemägi w Viljandi, wynoszący 22,5 metra^[5], zaś w czasie zawodów w 1937 i 1940 oddawał rekordowe skoki na Mustamäe w Tallinnie, wynoszące odpowiednio 25,5 oraz 27,5 metra^[6]. W latach 1931–1936 sześciokrotnie ustanawiał rekord kraju w długości skoku narciarskiego, uzyskując odległości od 17,5 do 38,5 m^[7][8].

W zawodach międzynarodowych po raz pierwszy wziął udział w 1934. Został wówczas zgłoszony do igrzysk narciarskich w Lahti. Jego występ zakończył się kontuzją, gdy po skoku na odległość 38 m doznał skręcenia stawu kolanowego w lewej nodze^[2]. Uznanie w mediach zagranicznych zdobył po raz pierwszy w 1937. 10 marca w zawodach z udziałem 110 sportowców, oglądanych przez 30 tys. widzów, oddał skoki na odległość 37,5 oraz 38,5 m, które zostały ocenione jako poprawne stylistycznie^[a][7].

W 1938 Veldeman oraz Eduard Raidla zostali zgłoszeni – jako pierwsi Estończycy w historii – do występu w zawodach skoków narciarskich na Mistrzostwach Świata w Narciarstwie Klasycznym 1938 na Salpausselce w Lahti^[7]. Raidla w wyniku upadku podczas treningu stracił przytomność i trafił do szpitala. Nie doznał poważnych obrażeń, ale nie wystartował w konkursie, wobec czego Veldeman jako jedyny reprezentant Estonii w skokach narciarskich wziął udział w mistrzostwach^[7][9]. W konkursie oddał skoki na odległość 50 oraz 52,5 m^[7] (bądź też 50 oraz 52 m^[9]), oba zakończone upadkiem^[7]. Zajął w zawodach 90. miejsce spośród 97 startujących, najniższe wśród zawodników, którzy wzięli udział w obu seriach konkursowych. Z wynikiem punktowym 48,8 stracił niemal 180 punktów do zwycięzcy – Norwega Asbjørna Ruuda^[9]. Od organizatorów zawodów otrzymał nagrodę pocieszenia^[1].

Karierę w sportach motorowych rozpoczął w 1931. W 1934 i 1935 zwyciężał w żużlowych mistrzostwach Estonii na długim torze^[1]. W 1934 i 1938 wygrał międzynarodowe zawody motocyklowe na torze Pirita-Kose-Kloostrimetsa, oglądane przez około 20 tys. kibiców, a w 1935 zajął w nich drugie miejsce za Finem Raine Lampinenem. Osiągał na nich rekordy prędkości: w 1934 osiągnął średnio 93,04 km/h^[7], a w 1938 – 100,94, stając się pierwszym Estończykiem, który na tym torze przekroczył średnią prędkość 100 km/h^[2]. Ustanowił też rekord prędkości w wyścigu na 1 km – 180 km/h^[1]. Brał udział w międzynarodowych zawodach w Sztokholmie i Berlinie^[7]. Za swoje wyniki w sportach motorowych trzykrotnie: w 1934, 1935 i 1938 był nagradzany przez premiera Estonii^[1].

Veldeman sprzeciwiał się zajęciu Estonii przez Związek Radziecki. 23 czerwca 1940 zorganizował pogrzeb żołnierza estońskiego, który zginął w starciu z Armią Czerwoną. 18 lipca 1940 po towarzyskim meczu piłki nożnej pomiędzy reprezentacjami Estonii i Łotwy, zakończonym zwycięstwem Estończyków, wybuchła spontaniczna manifestacja. Podczas niej Veldeman objechał na motorze stadion, wymachując estońską flagą, a także rozdawał małe flagi innym manifestantom^[7]. Veldemanowi sugerowano opuszczenie Estonii, uznał jednak, że jako sportowiec nie musi się niczego obawiać^[2].

3 września 1940 Veldeman został aresztowany. Oskarżono go o przywództwo nad kontrrewolucyjnymi organizacjami młodzieżowymi, drukowanie i rozpowszechnianie antyradzieckich materiałów oraz udział w antyradzieckich demonstracjach. Trafił do więzienia w tallińskiej dzielnicy Lasnamägi. 16 grudnia 1941 został skazany na 10 lat obozu pracy. Został wywieziony w wagonie bydlęcym do obozu w obwodzie gorkowskim^[b]. 24 grudnia 1942 zginął w nim podczas pracy, przygnieciony ściętym drzewem^[2].

Miejsce	Data	Miejscowość	Skocznia	Konkurs	Skok 1	Skok 2	Nota	Strata	Zwycięzca
90.	27.02.1938	Lahti	Salpausselkä	ind.	50,0 m	52,5 m	48,8 pkt	177,6 pkt	Asbjørn Ruud[9]