Pątnów (województwo łódzkie) – Wikipedia, wolna encyklopedia

Pątnów

wieś
Państwo	Polska
Województwo	łódzkie
Powiat	wieluński
Gmina	Pątnów
Liczba ludności (2021)	1425[2]
Strefa numeracyjna	43
Kod pocztowy	98-335[3]
Tablice rejestracyjne	EWI
SIMC	0709490
Położenie na mapie Polski Pątnów
Położenie na mapie województwa łódzkiego Pątnów
Położenie na mapie powiatu wieluńskiego Pątnów
Położenie na mapie gminy Pątnów Pątnów
51°08′36″N 18°37′00″E/51,143333 18,616667[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Pątnów – wieś w Polsce położona w województwie łódzkim, w powiecie wieluńskim, w gminie Pątnów. Miejscowość jest siedzibą gminy Pątnów.

Miejscowość historycznie należy do ziemi wieluńskiej oraz pierwotnie związana była z Wielkopolską. Ma metrykę średniowieczną i istnieje co najmniej od XIV wieku. Wymieniona pierwszy raz w dokumencie zapisanym po łacinie w 1399, a później w 1412 pod nazwą "Panthnowo"^[4] .

Miejscowość była wsią królewską. Została odnotowana w historycznych dokumentach własnościowych, prawnych i podatkowych. W 1339 r. wójt wieluński Stanimir oddaje Bechonowi, mieszczaninowi wieluńskiemu, jatkę rzeźniczą w Wieluniu w zamian za młyn, sadzawkę oraz 2 ćwierci łana w Pątnowie. W 1412 w jednym z dokumentów sądowych wymieniono imiennie świadków Wojtka i Milzna, sołtysów z Pątnowa. W 1418 król polski Władysław II Jagiełło zezwolił arcybiskupowi założyć sadzawkę między Grębieniem, a wsią królewską Pątnowem. W 1454 Jan z Kalinowej odstąpił matce m.in. Pątnów^[4] .

W XVI w. miejscowa parafia obejmowała Pątnów i Bieniec. Wieś należała wówczas w części do grodu wieluńskiego, a w części do Mateusza Skrzyńskiego. W 1511 miejscowość leżała w powiecie wieluńskim i liczyła 7 łanów, a w 1518 – 6 łanów. W 1520 we wsi stanął kościół ś. Jana Ewangelisty, którego patronem był król polski Zygmunt I Stary. Pleban posiadał w miejscowości 3 łany i pobierał od 6 wolnych po 6 groszy dziesięciny. Z dwóch młynów natomiast po 3 grosze, a z trzeciego 2 grosze. Zagrodnicy, karczmarze i chałupnicy natomiast płacili stołowe. Kanonicy wieluńscy brali dziesięcinę z ról osiadłych, po 1 wiardunku oraz ćwierć żyta i owsa z łanu, a z ról opustoszałych odprowadzano dziesięcinę snopową. W 1527 dzierżawcą wsi była Elżbieta z Tarnowa, wojewodzina sandomierska. Według ksiąg poborowych z 1553 Pątnów był wsią kościelną i należał do grodu królewskiego w Wieluniu. Miał 11 osadników, 6 łanów. Dwóch sołtysów miało po jednym łanie. We wsi stały 3 młyny o nazwach: Witek, Pacharz, Roch. Część szlachecka Mateusza Skrzyńskiego miała 2 osadników oraz przynależący do tej własności młyn. W 1564 wieś leżała w starostwie wieluńskim. Mieszkało w niej 11 kmieci gospodarujących na 12,5 łana, którzy płacili czynsz po 24 grosze, 12 denarów, a resztę oddawali w naturze. Na pozostałych 3 łanach było czterech kmieci było wolnych. Z 2 łanów płacili po 12 groszy, a z trzeciego 18 groszy. Karczmarz dawał czynsz oraz za robotę 2 floreny. Jeden zagrodnik płacił 24 grosze, a drugi 12 groszy, a dwaj 2 kmiecie byli wolni. We wsi odnotowano także 5 stawków oraz 3 młyny^[4] [5].

Po rozbiorach Polski miejscowość znalazła się w zaborze rosyjskim. Jako kolonia, osiedle, probostwo oraz folwark leżące w powiecie wieluńskim, gmina Kamionka, parafia Pątnów odległe 9 wiorst od Wielunia wymienia ją XIX wieczny Słownik geograficzny Królestwa Polskiego. W kolonii stały 92 domy i wraz z kolonią Mątewna liczyły razem 673 mieszkańców. W osiedlu oraz probostwie stało 6 domów i mieszkało w nich 14 mieszkańców. W folwarku natomiast były 2 domy oraz 18 mieszkańców. We wsi odnotowano również parafialny kościół drewniany oraz ogólną szkołę początkową. W 1856 ze względu na małą wielkość przyłączono parafię pątnowską do parafii Dzietrzniki. Słownik odnotowuje również pokłady rudy żelaznej, które dawniej były eksploatowane^[5].

Niewielki majątek (ok. 80 ha) przechodzi na pocz. XIX w. w ręce Niemców Kreczmerów. Były tu stawy, park założony w pocz. XX w.przez Kreczmerów (1,08 ha), gorzelnia i krochmalnia. Na krótko przed I wojną światową majątek kupuje Kobylański, były dzierżawca majątku w Bieńcu. W obrębie wsi wyróżnia się „Osadę Młyńską”, choć nie ma tu już dawno młyna oraz tzw. „Janówkę” – w nawiązaniu do istniejącego tu kiedyś majątku Janiny Szymańskiej.

W 1926 r. utworzono stację PKP Pątnów. W czerwcu i lipcu 1940 r. w ramach akcji Heim ins Reich Niemcy wysiedlili ludność polską z terenu gminy i sprowadzili tu Niemców z Wołynia. Rodzinie niemieckiej oddawano trzy polskie gospodarstwa. Zmieniono nazwę wsi na "Patenau" (sąsiedni Bieniec na Biennenzel, Dzietrzniki na Dietzfeld, Kadłub na Rumfeck). Po wojnie teren dawnego folwarku objęła Gminna Spółdzielnia i zdewastowała dawne założenie dworskie.

W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie sieradzkim.

Przez obrzeża wsi przebiega ruchliwa droga krajowa nr 43 łącząca Częstochowę z Wieluniem oraz wybudowana w 1926 roku linia kolejowa nr 181 relacji Herby Nowe – Wieluń Dąbrowa. W Pątnowie znajduje się stacja kolejowa, na której zatrzymują się pociągi osobowe.

Obecny kościół zbudowano w latach 1917–1927 na miejscu drewnianego. Na belce tęczowej krucyfiks barokowy z XVIII w. Chrzcielnica z XVIII w. Na terenie wsi stoi kapliczka murowana z XVIII w., czworoboczna, kryta dachem namiotowym z rzeźbą Chrystusa Frasobliwego.

• Pątnów, Pątnów Legnicki, Pątnówek

• Ryszard Rosin: Słownik historyczno-geograficzny ziemi wieluńskiej w średniowieczu, hasło: „Pątnów”. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1963, s. 134.

• Pątnów w „Słowniku historyczno-geograficznym ziemi wieluńskiej w średniowieczu”
• Pątnów (2), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 929 .