Pardwa górska – Wikipedia, wolna encyklopedia

Pardwa górska
	Lagopus muta
	(Montin, 1781)
	; Samica w letniej szacie (Szkocja)
	; Samiec w letniej szacie
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	grzebiące
Rodzina	kurowate
Podrodzina	bażanty
Plemię	Tetraonini
Rodzaj	Lagopus
Gatunek	pardwa górska
Synonimy
	Tetrao mutus Montin, 1781; Lagopus mutus (Montin, 1781);
	Tetrao mutus Montin, 1781; Lagopus mutus (Montin, 1781);
Podgatunki
	zobacz opis w tekście
	zobacz opis w tekście
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	; Pardwa górska - zasięg
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Pardwa górska^[6] (Lagopus muta) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny kurowatych (Phasianidae), zamieszkujący północną część Półwyspu Skandynawskiego, Szkocję, Islandię, północną część Azji i Ameryki Północnej. Jako relikt izolowane populacje w Alpach i Pirenejach.

Systematyka

Systematyka tego gatunku jest skomplikowana, głównie ze względu na złożony proces pierzenia. Niektórzy autorzy wyróżniają nawet 30 podgatunków. Wiele podgatunków tylko nieznacznie różni się od siebie kolorem i wzorem letniego upierzenia^[7]. Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) wyróżnia 23 podgatunki L. muta^[8]:

L. muta muta (Montus, 1781) – północna Skandynawia do Półwyspu Kolskiego.
L. muta millaisi Hartert, 1923 – Szkocja.
L. muta helvetica (Thienemann, 1829) – Alpy.
L. muta pyrenaica Hartert, 1921 – środkowe i wschodnie Pireneje.
L. muta pleskei Serebrovski, 1926 – północna Syberia.
L. muta nadezdae Serebrovski, 1926 – południowa Syberia, północna Mongolia.
L. muta gerasimovi Red'kin, 2005 – Wyspa Karagińska.
L. muta ridgwayi Stejneger, 1884 – Wyspy Komandorskie.
L. muta kurilensis Kuroda, 1924 – Wyspy Kurylskie.
L. muta japonica A. H. Clark, 1907 – Honsiu.
L. muta evermanni D. G. Elliot, 1896 – Attu (zachodnie Aleuty).
L. muta townsendi D. G. Elliot, 1896 – Kiska, Amczitka, Little Sitkin i Wyspy Szczurze (zachodnie Aleuty); obejmuje populację wydzielaną niekiedy do podgatunku gabrielsoni.
L. muta atkhensis Turner, 1882 – Tanaga, Adak, Atka (zachodnio-środkowe Aleuty); obejmuje populacje wydzielane niekiedy do podgatunków sanfordi i chamberlaini.
L. muta yunaskensis Gabrielson & Lincoln, 1951 – Yunaska (środkowe Aleuty).
L. muta nelsoni Stejneger, 1884 – Unimak i Unalaska (wschodnie Aleuty) i południowa Alaska.
L. muta dixoni Grinnell, 1909 – Glacier Bay i południowo-wschodnia Alaska.
L. muta rupestris (J. F. Gmelin, 1789) – północna Ameryka Północna.
L. muta welchi Brewster, 1885 – Nowa Fundlandia.
L. muta saturata Salomonsen, 1950 – północno-zachodnia Grenlandia.
L. muta macruros Schiøler, 1925 (syn. L. muta capta J. L. Peters, 1934) – północno-wschodnia Grenlandia.
L. m. reinhardi (C. L. Brehm, 1824) – południowa Grenlandia.
L. muta hyperborea Sundevall, 1845 – Svalbard, Ziemia Franciszka Józefa.
L. muta islandorum (Faber, 1822) – Islandia.

Morfologia

Cechy gatunku: Latem upierzenie samców na grzbiecie i piersiach szarobrunatne lub szaro-czarne. Samica w żółtobrązowy marmurek. Szata zimowa biała, z czarną smugą wokół oka i czarnym ogonem. Skrzydła białe. Nogi i dziób mocne. Szyja zaznaczona. Szata osobników młodocianych przypomina upierzenie samicy.
Wymiary średnie^[9]

Długość ciała ok. 36 cm
Rozpiętość skrzydeł 60 cm
Masa ciała ok. 400–480 g

Ekologia

Biotop: Skaliste urwiska powyżej granicy lasu, na dalekiej północy, w tundrze, na obszarach holarktycznych. Ptak osiadły.
Gniazdo: Naziemne, wśród rumowisk skalnych.
Jaja: Lekko nakrapiane, składane od V do VII, w liczbie 6–10.

Wysiadywanie: Jaja wysiaduje samica przez okres 21–24 dni. Pisklęta zostają dłuższy czas przy rodzicach.
Pożywienie: Różne rośliny górskie lub tundrowe, owady.

Uwagi

↑ Często podawana w źródłach data 1776 jest błędna: T. Tyrberg. The date of publication of Montin's description of Lagopus mutus. „Bulletin of the British Ornithologists' Club”. 118 (1), s. 56–57, 1998. (ang.).

Przypisy

↑ Lagopus muta, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ McGowan 1994 ↓, s. 403.
↑ Lagopus mutus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2019-12-28] (ang.).
↑ Lagopus muta, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b BirdLife International and NatureServe (2014) Bird Species Distribution Maps of the World. 2012. Lagopus muta. In: IUCN 2015. The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2015.2. http://www.iucnredlist.org. Downloaded on 08 July 2015.
↑ Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Tetraonini Leach, 1820 (wersja: 2020-07-21). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-08-30].
↑ Rock Ptarmigan (Lagopus mutus). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-03)]. (ang.).
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Pheasants, partridges, francolins. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-08-30]. (ang.).
↑ Busse i in. 1991 ↓, s. 54.

Bibliografia

Przemysław Busse (red.), Zygmunt Czarnecki, Andrzej Dyrcz, Maciej Gromadzki, Roman Hołyński, Alina Kowalska-Dyrcz, Jadwiga Machalska, Stanisław Manikowski, Bogumiła Olech: Ptaki. T. I. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0563-0.
P. J. K. McGowan: Family Phasianidae (Pheasants and Partridges). W: Josep del Hoyo, Andrew Elliott, Jordi Sargatal: Handbook of the Birds of the World. Cz. 2: New World Vultures to Guineafowl. Barcelona: Lynx Edicions, 1994. ISBN 84-87334-15-6. (ang.).

Linki zewnętrzne

Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[uwaga1-2] Często podawana w źródłach data 1776 jest błędna: T. Tyrberg. The date of publication of Montin's description of Lagopus mutus. „Bulletin of the British Ornithologists' Club”. 118 (1), s. 56–57, 1998. (ang.).

[itis-1] Lagopus muta, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[CITEREFMcGowan1994403-3] McGowan 1994 ↓, s. 403.

[itis2-4] Lagopus mutus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2019-12-28] (ang.).

[iucn-5] Lagopus muta, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[IUCN_map-6] BirdLife International and NatureServe (2014) Bird Species Distribution Maps of the World. 2012. Lagopus muta. In: IUCN 2015. The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2015.2. http://www.iucnredlist.org. Downloaded on 08 July 2015.

[mk-7] Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Tetraonini Leach, 1820 (wersja: 2020-07-21). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-08-30].

[ibc-8] Rock Ptarmigan (Lagopus mutus). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-03)]. (ang.).

[ioc-9] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Pheasants, partridges, francolins. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-08-30]. (ang.).

[CITEREFBusseCzarneckiDyrczGromadzki199154-10] Busse i in. 1991 ↓, s. 54.

[1]

[a]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]