Rada Języka Śląskiego – Wikipedia, wolna encyklopedia

Rada Języka Śląskiego (skrót: RJŚ^[1]; formalnie: Rada Języka Śląskiego przy Pro Loquela Silesiana Towarzystwie Kultywowania i Promowania Śląskiej Mowy^[2]; śl. Rada Ślōnskigo Jynzyka^[3]) – organ wchodzący w skład Pro Loquela Silesiana Towarzystwa Kultywowania i Promowania Śląskiej Mowy, zajmujący się wszelkimi sprawami dotyczącymi używania i rozwoju języka śląskiego^[2].

Rada Języka Śląskiego powstała 30 listopada 2023 roku w Teatrze Śląskim im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach (Scena Kameralna) z inicjatywy tłumacza Grzegorza Kulika i pisarza Szczepana Twardocha. W roboczym spotkaniu założycielskim uczestniczyli m.in.: Rektor Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach prof. dr hab. Ryszard Koziołek, dr hab. Zbigniew Kadłubek prof. UŚ, dr hab. Jerzy Gorzelik prof. UŚ, dr hab. Henryk Jaroszewicz prof. UWr, dr Tomasz Słupik, senatorowie Halina Bieda (Koalicja Obywatelska) i Maciej Kopiec (Nowa Lewica), posłowie Monika Rosa (Koalicja Obywatelska), Maciej Konieczny (Lewica Razem) i Adam Gomoła (Trzecia Droga), dyrektor Teatru Śląskiego Robert Talarczyk, prezes Pro Loquela Silesiana Rafał Adamus i gościnnie dr Artur Jabłoński, aktywista kaszubski.^[4][5] Rada została formalnie powołana dzień później, 1 grudnia 2023 roku przez Zarząd Główny Pro Loquela Silesiana Towarzystwa Kultywowania i Promowania Śląskiej Mowy. Tego dnia uchwalono również Regulamin Rady Języka Śląskiego i powołano (w rzeczywistości zatwierdzono) jej skład (17 osób)^[2][6][a].

Pierwsze oficjalne posiedzenie Rady odbyło się 22 grudnia 2023 roku, na którym wybrano jej władze^[7].

1. Analiza i ocena stanu języka śląskiego oraz wypowiadanie się w sprawie polityki językowej prowadzonej przez Towarzystwo.
2. Współdziałanie z organami administracji rządowej, w szczególności z ministrem właściwym do spraw nauki i szkolnictwa wyższego, ministrem właściwym do spraw edukacji, ministrem właściwym do spraw kultury i dziedzictwa narodowego, w sprawach oceny warunków rozwoju języka śląskiego i badań nad nim.
3. Upowszechnianie wiedzy o języku śląskim, jego odmianach, normach i kryteriach oceny jego użycia.
4. Organizowanie dyskusji i konferencji naukowych.
5. Ocena i wypowiadanie się w sprawach poziomu i potrzeb wydawnictw z zakresu wiedzy o języku śląskim i kulturze języka.
6. Rozstrzyganie wątpliwości językowych w zakresie używania języka śląskiego we wszelkich jego dziedzinach.
7. Wyrażanie opinii o używaniu języka śląskiego w działalności publicznej i obrocie prawnym, a zwłaszcza w reklamie, prasie, radiu i telewizji, Internecie oraz w administracji publicznej.
8. Opiniowanie nazw, ich form gramatycznych oraz ortograficznych, proponowanych dla nowych towarów lub usług.
9. Otaczanie szczególną opieką kultury języka śląskiego w nauczaniu szkolnym, w tym także analiza i ocena programów nauczania i językowa ocena podręczników szkolnych.
10. Przygotowywanie nie rzadziej niż co dwa lata oraz przedstawianie Zarządowi Głównemu opinii o stanie ochrony języka śląskiego.
11. Ustalanie zasad pisowni języka śląskiego.
12. Współpraca ze szkołami wyższymi i instytucjami naukowymi zainteresowanymi zachowaniem i rozwojem języka śląskiego.
13. Inne sprawy zlecone przez Zarząd Główny lub podejmowane z inicjatywy Rady.

Rada Języka Śląskiego ukonstytuowała się 30 listopada 2023 roku na roboczym spotkaniu w Teatrze Śląskim w Katowicach, w składzie:^[4][5]

1. Rafał Adamus – prezes Pro Loquela Silesiana
2. dr Artur Czesak – dialektolog, leksykograf, badacz języka śląskiego
3. Izolda Czmok-Nowak – dziennikarka telewizyjna
4. Pejter Długosz – prezes wydawnictwa Silesia Progress
5. Wojciech Glensk – muzyk, radiowiec
6. dr hab. Henryk Jaroszewicz, prof. UWr – lingwista, polonista, serbokroatysta, badacz gramatyki współczesnych śląskich tekstów literackich
7. dr hab. Zbigniew Kadłubek, prof. UŚ – filolog klasyczny, komparatysta, śląski pisarz i tłumacz
8. Bogdan Kallus – autor "Słownika Gōrnoślōnskij Godki"
9. Grzegorz Kulik – tłumacz literatury na język śląski
10. prof. dr. hab. Aleksandra Kunce – literaturoznawczyni, kulturoznawczyni, badaczka lokalności śląskiej
11. dr Marcin Maciołek – filolog polski, lingwista
12. Marcin Melon – śląski pisarz
13. Stanisław Neblik – śląski pisarz
14. Mirosław Syniawa – śląski pisarz, tłumacz poezji na język śląski
15. Rafał Szyma – śląski pisarz
16. prof. dr. hab. Jolanta Tambor – lingwistka, badaczka języka śląskiego i śląskiej świadomości etnicznej i językowej
17. Szczepan Twardoch – śląski pisarz

Zgodnie z §5 ust. 3 Regulaminu Rady Języka Śląskiego do jej składu dokooptowano następujące osoby^[2][8]:

1. Grzegorz Buchalik – tłumacz literatury na język śląski (w 2024 roku)
2. dr Karolina Pospiszil – literaturoznawczyni, badaczka literatury śląskiej (w 2024 roku)
3. dr inż. Roman Ptak (w 2024 roku)
4. dr Gabriel Tobor – tłumacz Nowego Testamentu na język śląski (w 2024 roku)

Władze wybrane na I posiedzeniu Rady Języka Śląskiego, 22 grudnia 2023 roku:^[7][2]

• Grzegorz Kulik – Przewodniczący^[b]
• prof. dr. hab. Jolanta Tambor – Zastępca Przewodniczącego^[b]
• Rafał Szyma – Zastępca Przewodniczącego^[b]

Na II zebraniu Rady, 6 lutego 2024 roku powołano cztery zespoły^[9]:

• zespół ds. edukacji, który zajmie się przygotowaniem programu nauczania języka śląskiego w szkole,
• zespół ds. standaryzacji, który zajmie się rozstrzyganiem kwestii związanych z ustalaniem standardu języka śląskiego,
• zespół ds. mediów, który weźmie na siebie reprezentację Rady na zewnątrz,
• zespół ds. Śląska Opolskiego (nazwa robocza): zespół o charakterze administracyjnym, który zajmie się sprawami dziejącymi się w województwie opolskim, niekoniecznie widzianymi i rozumianymi we wschodniej części Górnego Śląska.

• Oficjalna strona Rady Języka Śląskiego