Republika Cospaii – Wikipedia, wolna encyklopedia

Republika Cospaii
Repubblica di Cospaia
1440–1826
Herb Flaga
Herb Flaga
Ustrój polityczny

republika

Stolica

Cospaia

Powierzchnia

3,3 km²

Język urzędowy

włoski

Religia dominująca

rzymski katolicyzm

Położenie na mapie świata
Mapa konturowa świata, u góry znajduje się punkt z opisem „Republika Cospaii”
43°33′34″N 12°10′15″E/43,559444 12,170833
Mapa terytorium Republiki, graniczącej od zachodu z Wielkim Księstwem Toskanii, a od wschodu z Państwem Kościelnym

Republika Cospaii – historyczne mikropaństwo położone na Półwyspie Apenińskim[1][2].

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Do powstania republiki doszło w 1440 roku na skutek błędu dokonanego w trakcie sprzedaży fragmentu Państwa Kościelnego Republice Florenckiej przez papieża Eugeniusza IV na soborze we Florencji[3][4].

Nieporozumienie to miało swoją przyczynę w tym, że delegacje Republiki Florenckiej i Państwa Kościelnego uznały za nową granicę dwie różne bezimienne rzeki (Florencja za nową linię demarkacyjną uznała rzekę płynącą na północy, natomiast Rzym płynącą na południu), położone 500 metrów od siebie. W ten sposób terytorium o wymiarach 2 kilometrów na 0,5 kilometra, położone między obydwoma państwami stało się ziemią niczyją. Kiedy lokalni mieszkańcy dowiedzieli się o zaistniałej sytuacji ogłosili niezależność od obydwu państw. Stan ten został formalnie uznany przez Florencję i Państwo Kościelne w 1484 roku, ponieważ żadnej ze stron nie zależało na korekcji już i tak skomplikowanej granicy[5].

Kres republiki nastąpił 25 maja 1826 roku, kiedy Cospaia została podzielona między Toskanię i Państwo Papieskie, w wyniku postanowień traktatu podpisanego przez pozostałe 14 rodzin mieszkających w Cospaii. W zamian otrzymali oni srebrną monetę oraz zezwolenie na dalszą uprawę tytoniu (do pół miliona roślin rocznie)[6].

Powstanie republiki

[edytuj | edytuj kod]

Republikańska forma rządów w czasach Cospaii była dość rzadko spotykana, ponieważ rozpropagowała ją dopiero rewolucja francuska oraz wydarzenia będące jej konsekwencjami. Spośród występujących wtedy przykładów można tylko wymienić włoskie nadmorskie republiki, San Marino, a także niepotwierdzoną historycznie republikę Senarica[7].

Niemniej jednak mieszkańcy Cospaii przy wyborze nowego porządku społecznego postanowili oprzeć swój system na całkowitej wolności jego obywateli, będących od teraz suwerennymi jednostkami, a nie poddanymi jakiegokolwiek organu władzy[8][5]. Oprócz tego zadecydowano o stworzeniu oficjalnej symboliki republiki w postaci biało-czarnej flagi, podzielonej wzdłuż przekątnej, a także herbu, który na swojej tarczy zobrazowaną ma wieś położoną pomiędzy dwoma małymi ciekami wodnymi, ryby oraz krzew tytoniu szlachetnego. Na samej górze widnieje również oficjalne motto Cospaii: „Perpetua et firma libertas (Wieczna i trwała wolność)”[9][10].

Tym samym Cospaiesi nie byli zobowiązani do płacenia żadnych danin Państwu Papieskiemu bądź Wielkiemu Księstwu Toskanii, a towary transportowane przez terytorium nie podlegały żadnym cłom, co czyniło cały obszar wolną strefą ekonomiczną, a także strefą buforową dla wyżej wymienionych państw.

Dodatkowo, z uwagi na formę organizacji społeczeństwa, Cospaia była jednym z pierwszych, a potem jedynym miejscem we Włoszech, które nie wprowadziło na swoim terytorium papieskiego zakazu uprawy tytoniu, co uczyniło z 250 mieszkańców monopolistów, a 25 hektarów miejscowych gruntów ornych została zagospodarowana pod tę właśnie uprawę. Wydarzenie to miało tak duży wpływ, że po dziś dzień niektóre odmiany tytoniu nazywane są cospaia[5][11].

Forma rządzenia

[edytuj | edytuj kod]

Republika Cospaii nie miała ani oficjalnego rządu, ani formalnego systemu prawnego[12]. Nie posiadała także więzienia, stałej armii czy też policji. Jedyną formą administracji była Rada Starszych i Głów Rodzin, która zwoływana była w przypadku konieczności podjęcia odpowiednich decyzji lub przeprowadzenia procesów sądowniczych[13]. Na jej czele w roli przewodniczącego zasiadali jednocześnie wikariusz z San Lorenzo oraz członek rodziny Valenti – najważniejszej rodziny w kraju. Za miejsce spotkań rady służył do 1718 roku dom rodu Valenti, natomiast później, już do końca istnienia republiki, Kościół Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny. Z tego powodu do dzisiaj można na architrawie drzwi kościoła oraz dzwonie parafialnym odczytać zapisane motto Cospaii „Perpetua et firma libertas”[8].

Po kilku wiekach republika uległa zdegradowaniu na skutek wzmożonej działalności przemytników. Idea wolności, która przyświecała założycielom, uległa erozji na rzecz przywilejów, a niespotykana nigdzie indziej swoboda przy jednoczesnym braku służb mogących wyegzekwować porządek przyciągała coraz więcej ludzi nieprawych, szukających łatwego sposobu do zarobku albo ucieczki od sprawiedliwości. Są to w zasadzie problemy typowe dla mikropaństw, szczególnie mających podobnie „pośredniczące” położenie geopolityczne[14].

Koniec republiki

[edytuj | edytuj kod]

Po czasach wojen napoleońskich, 26 czerwca 1826 roku czternastu przedstawicieli republiki dokonało aktu poddania się papieżowi, przez co Cospaia została włączona do Państwa Kościelnego. W zamian każdy obywatel otrzymał papieską srebrną monetę oraz uprawnienie do dalszej hodowli tytoniu[8], która to została przejęta przez bogatych właścicieli ziemskich jak Collacchioni i Giovagnoli, którzy wykupili większość ziemi stanowiącej niegdyś terytorium republiki. Następnie rozszerzyli oni produkcję na obszar całej doliny, czyniąc go głównym towarem rolnym[8][15].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Chiesa [online], digilander.libero.it [dostęp 2021-11-01].
  2. Ellingham, Tim Jepson, Jonathan Buckley, Mark: The Rough Guide to Tuscany & Umbria. London: Rough Guides, 2009. ISBN 978-1-4053-8529-9.
  3. W. Heywood: A History of Pisa: Eleventh and Twelfth Centuries. The University Press, 1921. ISBN 978-1-177-78800-7.
  4. F. Testa, A. Marconi: The Toscano: the complete guide to the Italian cigar. Firenze: Giunti, 2001. ISBN 978-88-09-01651-4.
  5. a b c A. Ascani: Cospaia: storia inedita della singolare Repubblica. Tuscany: Città di Castello, 1963.
  6. L’incredibile Cospaia | UmbriaTouring.it [online], web.archive.org, 25 marca 2018 [dostęp 2021-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2018-03-25].
  7. S. Gennaioli, E. Gennaioli, G. Selvi: Cospaia e la sua storia in ottava rima: la straordinaria storia di un borgo dell’alta valle del Tevere, Cospaia, libera repubblica dal 1440 sino al 1826: festa degli auguri-Natale di fine millennio, Bologna, 19 dicembre 1999. Bologna: 1999. OCLC 954844777.
  8. a b c d G. Milani, G. Selvi: Tra Rio e Riascolo: piccola storia del territorio libero di Cospaia. Lama di San Giustino: Associazione genitori oggi, 1996. OCLC 848645655.
  9. S. Gennaioli, E. Gennaioli, G. Selvi: Cospaia e la sua storia in ottava rima: la straordinaria storia di un borgo dell’alta valle del Tevere, Cospaia, libera repubblica dal 1440 sino al 1826 : festa degli auguri-Natale di fine millennio, Bologna, 19 dicembre 1999. Bologna: 1999. OCLC 954844777.
  10. Chiesa [online], digilander.libero.it [dostęp 2021-11-02].
  11. J. D. van der Ploeg: Beyond modernization: the impact of endogenous rural development. Assen: Van Gorcum, 1995. ISBN 978-9023229384.
  12. Cospaia (Umbria) [online], penelope.uchicago.edu [dostęp 2021-11-02].
  13. The Republic of Cospaia was created by accident in Italy, yet grew in strength over four centuries [online], The Vintage News, 22 lutego 2018 [dostęp 2021-11-02] (ang.).
  14. Graziano Graziani: Stati d’eccezione. Roma: Associazione genitori oggi, 2012.
  15. E. Fuselli: Cospaia tra tabacco, contrabbando e dogane. San Giustino: Fondazione per il Museo Storico Scientifico del Tabacco, 2014.