Ruch na rzecz Praw i Wolności – Wikipedia, wolna encyklopedia

Ruch na rzecz Praw i Wolności
Движение за права и свободи
Hak ve Özgürlükler Hareketi
Ilustracja
Państwo

 Bułgaria

Skrót

DPS/HÖH

Data założenia

1990

Ideologia polityczna

centryzm

Członkostwo
międzynarodowe

Partia Porozumienia Liberałów i Demokratów na rzecz Europy

Barwy

niebieska

Achmed Dogan – założyciel i w latach 1990–2013 przewodniczący DPS

Ruch na rzecz Praw i Wolności (bułg. Движение за права и свободи, DPS, tur. Hak ve Özgürlükler Hareketi, HÖH) – bułgarska centrowa partia polityczna[1] reprezentująca głównie mniejszość turecką. DPS należy do Partii Porozumienia Liberałów i Demokratów na rzecz Europy[2].

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Ugrupowanie powstało w latach 80. jako organizacja podziemna. Oficjalnie zarejestrowaną partią jest od 1990[1]. Jej założycielem i wieloletnim przywódcą był Achmed Dogan, którego w 2013 zastąpił Lutwi Mestan[3].

W 2001 DPS po raz pierwszy wszedł w skład bułgarskiego rządu kierowanego przez Symeona Sakskoburggotskiego. W 2005 utrzymał się u władzy w gabinecie Sergeja Staniszewa, powrócił do rządu po czteroletniej przerwie w 2013 jako koalicjant socjalistów i premiera Płamena Oreszarskiego. W 2014 ruch ponownie znalazł się w opozycji.

W 2015 Lutwi Mestan został odwołany z funkcji przewodniczącego, a władzę w partii tymczasowo przejęło trzyosobowe kierownictwo[4]. W 2016 nowym liderem ugrupowania został Mustafa Karadajy[5], który złożył rezygnację w 2023[6]. W 2024 na współprzewodniczących DPS powołani zostali Delan Peewski i Dżewdet Czakyrow[7].

Wkrótce po wyborach z czerwca 2024 w DPS doszło do wewnętrznego konfliktu między frakcją Delana Peewskiego, a grupą wspierającą honorowego przewodniczącego Achmeda Dogana. W klubie poselskim przewagę utrzymała pierwsza z nich, wykluczając ze swoich szeregów przedstawicieli drugiej frakcji (w tym współprzewodniczącego Dżewdeta Czakyrowa)[8]. Wkrótce zostały rozpisane kolejne wybory parlamentarnej na październik 2024, do udziału w nich obie frakcje zgłosiły się oddzielnie. Ostatecznie możliwość korzystania z szyldu przypadła w postępowaniu sądowym frakcji Delana Peewskiego, która wystartowała w nich formalnie w koalicji DPN-NN[9]. Grupa Achmeda Dogana wystartowała natomiast z ramienia koalicji APS, formalnie utworzonej przez dwa małe ugrupowania (ZNS i SBOR)[10].

Wyniki wyborów

[edytuj | edytuj kod]

Wybory do Zgromadzenia Narodowego[1]:

  • 1990: 6,0% głosów i 23 mandaty
  • 1991: 7,6% głosów i 24 mandaty
  • 1994: 5,4% głosów i 15 mandatów
  • 1997: 7,6% głosów i 19 mandatów
  • 2001: 7,5% głosów i 21 mandatów
  • 2005: 12,8% głosów i 34 mandaty
  • 2009: 14,5% głosów i 38 mandatów
  • 2013: 11,3% głosów i 36 mandatów
  • 2014: 14,8% głosów i 38 mandatów
  • 2017: 9,2% głosów i 26 mandatów[11]
  • kwiecień 2021: 10,5% głosów i 30 mandatów[12]
  • lipiec 2021: 10,7% głosów i 29 mandatów[13]
  • listopad 2021: 13,0% głosów i 34 mandaty[14]
  • 2022: 13,8% głosów i 36 mandatów[15]
  • 2023: 13,7% głosów i 36 mandatów[16]
  • czerwiec 2024: 17,1% głosów i 47 mandatów[17]
  • czerwiec 2024: 11,5% głosów i 30 mandatów (DPS-NN Delana Peewskiego) oraz 7,5% głosów i 19 mandatów (APS Achmeda Dogana)[18]

Wybory do Parlamentu Europejskiego:

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c Parties and Elections in Europe: Bulgaria. parties-and-elections.eu. [dostęp 2023-05-24]. (ang.).
  2. ↑ ALDE Member Parties. aldeparty.eu. [dostęp 2020-10-19]. (ang.).
  3. ↑ Mestan Succeeds Dogan as Bulgarian Ethnic Turkish Party Leader after Assassination Attempt. novinite.com, 19 stycznia 2013. [dostęp 2014-06-22]. (ang.).
  4. ↑ Местан изключен, триумвират Казак-Карадайъ-Риза поема ДПС. offnews.bg, 24 grudnia 2015. [dostęp 2016-03-13]. (bułg.).
  5. ↑ Мустафа Карадайъ e новият председател на ДПС. frognews.bg, 24 kwietnia 2016. [dostęp 2016-04-25]. (bułg.).
  6. ↑ Мустафа Карадайъ подаде оставка като лидер на ДПС. dw.com, 7 listopada 2023. [dostęp 2024-03-19]. (bułg.).
  7. ↑ Dzhevdet Chakarov and Delyan Peevski Assume Leadership Roles as DPS Co-Chairmen. novinite.com, 25 lutego 2024. [dostęp 2024-03-19]. (ang.).
  8. ↑ Bulgaria: Movement for Rights and Freedoms expels 17 MPs from parliamentary group, then another one quits. sofiaglobe.com, 11 lipca 2024. [dostęp 2024-08-18]. (ang.).
  9. ↑ Supreme Court Bars Ahmed Dogan’s DPS Coalition from Elections, Allows Peevski’s Faction. novinite.com, 12 września 2024. [dostęp 2024-10-30]. (ang.).
  10. ↑ Доган ще се върне в активната политика, каза лидерът на земеделците-ракетоносители Румен Йончев. offnews.bg, 13 października 2024. [dostęp 2024-10-30]. (bułg.).
  11. ↑ Парламентарни избори 26 март 2017. cik.bg. [dostęp 2017-03-31]. (bułg.).
  12. ↑ Избори 2021: Преференции пренареждат листите в 7 области. monitor.bg, 6 kwietnia 2021. [dostęp 2021-04-07]. (bułg.).
  13. ↑ Изборите: Трифонов оттегля кандидатурата на Николай Василев за премиер. svobodnaevropa.bg, 15 lipca 2021. [dostęp 2021-07-15]. (bułg.).
  14. ↑ Окончателните резултати: ДПС увеличи депутатите си, Радев с над 700 хил. гласа повече от Герджиков. dnevnik.bg, 16 listopada 2021. [dostęp 2021-11-16]. (bułg.).
  15. ↑ ЦИК със 100% обработени протоколи: Как ще изглежда 48-от Народно събрание. webcafe.bg, 3 października 2022. [dostęp 2022-10-03]. (bułg.).
  16. ↑ При 100% обработени протоколи: ГЕРБ води на ПП-ДБ с 2%. clubz.bg, 3 kwietnia 2023. [dostęp 2023-04-04]. (bułg.).
  17. ↑ Разпределение на мандатите в 50-о НС: ГЕРБ/СДС – 68, ДПС – 47, ПП/ДБ – 39, Възраждане – 38, БСП – 19. clubz.bg, 11 czerwca 2024. [dostęp 2023-04-04]. (bułg.).
  18. ↑ Łukasz Kobeszko: Wybory w Bułgarii: rozdrobnienie parlamentu i większa siła „ugrupowań pokoju”. osw.waw.pl, 29 października 2024. [dostęp 2024-10-30].
  19. ↑ Централна Избирателна Комисия: за избиране на членове на Европейския парламент от Република България. izbori2007.eu. [dostęp 2014-06-22]. (bułg.).
  20. ↑ Избори за членове на Европейския парламент от Република България 2009. cik.bg. [dostęp 2014-06-22]. (bułg.).
  21. ↑ Избори за Европейски Парламент 2014. cik.bg. [dostęp 2014-06-22]. (bułg.).
  22. ↑ European elections in Bulgaria: Borisov wins, abstention at record level. balcanicaucaso.org, 31 maja 2019. [dostęp 2019-06-02]. (ang.).
  23. ↑ ЦИК на 100%: ДПС се застопори с 3% преди Промяната. news.bg, 10 czerwca 2024. [dostęp 2024-06-12]. (bułg.).
  24. ↑ Евродепутатите ни в ЕП: Повече познати лица, отколкото нови попълнения. nova.bg, 12 czerwca 2024. [dostęp 2024-06-12]. (bułg.).

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Partie polityczne Bułgarii
Partie reprezentowane w parlamencie
krajowym lub europejskim
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ruch_na_rzecz_Praw_i_Wolności&oldid=75094213”