Rynek w Żelechowie – Wikipedia, wolna encyklopedia
nr rej. A-468 z 13.03.1998[1] | |
Rynek w Żelechowie | |
Państwo | |
---|---|
Miejscowość | |
Położenie na mapie Żelechowa | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego | |
Położenie na mapie powiatu garwolińskiego | |
Położenie na mapie gminy Żelechów | |
51°48′34,0″N 21°53′43,0″E/51,809444 21,895278 |
Rynek w Żelechowie – główny element założenia urbanistycznego Żelechowa z końca XVIII wieku. Rynek z rozmiarem boku sięgającym 114 m[2], należy do największych obiektów tego typu w Europie.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Rynek powstał z inicjatywy Ignacego Wyssogoty Zakrzewskiego. Według tych planów Żelechów miał być całkowicie przebudowany na wzór renesansowych miast włoskich. Rynek miał stanowić centrum miasta wraz z wychodzącymi z jego osi czterema ulicami. W rogach Rynku powstały dodatkowe placyki, obecnie niezachowane. To rozplanowanie sięgnęło jednak tylko do przyrynkowych bloków zabudowań, z północy dalszą zabudowę uniemożliwiał kompleks kościoła parafialnego, z zachodu podmokłe łąki, od południa istniejący do początku XX wieku targ bydlęcy, a od wschodu stary rynek. Układ przestrzenny Rynku i przyległych kwartałów zabudowy, został w 1998 roku wpisany do rejestru zabytków[1].
Wygląd
[edytuj | edytuj kod]Obecnie na Rynek prowadzą 4 uliczki, w tym jedna w południowo-zachodnim narożu, a trzy na osiach pierzei północnej, wschodniej i południowej. Można się tam dostać także pieszo z każdego naroża i przez dawną ulicę, obecnie przejście w zachodniej pierzei. W centrum Rynku znajduje się piętrowy, klasycystyczny ratusz z sukiennicami. Powierzchnia jest wybrukowana. Rozległy plac otoczony jest różnorodną zabudową. Znajdują się tam stare drewniane budynki, murowane domy jednorodzinne, przedwojenna drewniana kamienica, kilka przedwojennych kamienic murowanych, jak i rząd współczesnych kamienic. W północno-zachodnim narożniku stoją wybudowane w latach 50., modernistyczne pawilony handlowe.
Numeracja budynków rozpoczyna się od ratusza, przechodząc do domu przy ulicy prowadzącej do kościoła parafialnego i rośnie zgodnie z ruchem wskazówek zegara.
W miejscu obecnych pawilonów przed II wojną światową, w zachodniej pierzei znajdowały się trzy murowane domy, kilka drewnianych i murowana kamienica. W miejscu północnego pawilonu znajdował się rząd ściśle położonych, ustawionych szczytem do Rynku drewnianych domów.
Znaczenie
[edytuj | edytuj kod]Rynek stanowi bardzo ważny punkt miasta, znajduje się tu wiele sklepów, biblioteka, przystanek autobusowy i restauracja. W południowo-wschodnim narożniku ciągle odbywa się handel. Szczególnie podczas mszy świętych w pobliskim kościele, Rynek służy jako obszerny parking.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo mazowieckie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 23 lipca 2024, s. 14 [dostęp 2015-10-01] .
- ↑ Grzegorz Szymczak, 1000 dat z historii Żelechowa i okolic