Słoneczniczek – Wikipedia, wolna encyklopedia

Słoneczniczek
Ilustracja
Słoneczniczek szorstki
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

astrowce

Rodzina

astrowate

Podrodzina

Asteroideae

Rodzaj

słoneczniczek

Nazwa systematyczna
Heliopsis Persoon
Syn. Pl. 2: 473. Sep 1807[3]
Typ nomenklatoryczny

H. helianthoides (Linnaeus) Sweet[3]

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Słoneczniczek[4], skwarota, heliopsis[5] (Heliopsis Pers.) – rodzaj roślin z rodziny astrowatych. Wyróżnia się w jego obrębie ok. 15[6]–18[7] gatunków. Zasięg rodzaju obejmuje wschodnią i południową część Ameryki Północnej oraz północną część Ameryki Południowej[6]. Centrum zróżnicowania rodzaju stanowi Meksyk[8] – większość gatunków rośnie tylko w tym kraju[7]. Słoneczniczek szorstki H. helianthoides został rozpowszechniony jako roślina ozdobna i zdziczały rośnie także w Europie i Azji[6]. W Polsce ma status efemerofita[9].

Amid scabrin pozyskany z korzeni H. longipes jest wykorzystywany jako insektycyd[8][10].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Pokrój
Byliny, rzadko rośliny roczne, o łodygach wyprostowanych lub nieco pokładających się, osiągających od 30 do 150 cm wysokości, rozgałęzionych u nasady lub na całej długości pędu[7].
Liście
Tylko łodygowe, naprzeciwległe i ogonkowe. Blaszka od nasady z trzema głównymi wiązkami przewodzącymi, trójkątna, jajowata do lancetowatej, piłkowana lub ząbkowana, owłosiona lub naga[7].
Kwiaty
Zebrane w koszyczki powstające pojedynczo na szczycie pędu. Okrywy półkuliste o średnicy od 8 do 14 mm. Listki okrywy wyrastają w dwóch lub trzech rzędach, są trwałe, jajowate lub owalne, dolne liściopodobne. Dno kwiatostanowe wypukłe, z plewinkami. Brzeżne kwiaty języczkowe są żeńskie i płodne, jest ich od 5 do 20 (czasem brak ich zupełnie), ich korona jest żółta lub pomarańczowa. Kwiaty rurkowe wewnątrz koszyczka są obupłciowe i płodne, jest ich od 30 do znacznie ponad 100. Ich korony są żółte, fioletowe lub brązowe. Łatki na końcach rurki korony są trójkątne i jest ich 5[7].
Owoce
Czarne lub ciemnobrązowe niełupki są obłe na przekroju, czasem słabo trój- lub czterokanciaste. Puchu kielichowego brak lub składa się z trwałych, zrośniętych łusek[7].

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]
Pozycja systematyczna

Rodzaj z plemienia Heliantheae w podrodzinie Asteroideae z rodziny astrowatych Asteraceae[11].

Wykaz gatunków[6]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2022-08-22] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2022-08-22] (ang.).
  3. ↑ a b Heliopsis Persoon. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2022-08-22].
  4. ↑ Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 95. ISBN 978-83-925110-5-2.
  5. ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 92, ISBN 978-83-62975-45-7.
  6. ↑ a b c d Heliopsis Pers.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-08-22].
  7. ↑ a b c d e f Alan R. Smith: Heliopsis Persoon. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2022-08-22].
  8. ↑ a b David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 428, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  9. ↑ Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006, s. 475. ISBN 83-01-14342-8.
  10. ↑ Martin Jacobson. Constituents of Heliopsis Species. I. Scabrin, an Insecticidal Amide from the Roots of H. scabra Dunal. „J. Am. Chem. Soc.”. 73, 1, s. 100-103, 1951. DOI: 10.1021/ja01145a037. 
  11. ↑ Genus Heliopsis Pers.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-08-21].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Słoneczniczek&oldid=70134101”