Skakun arlekinowy – Wikipedia, wolna encyklopedia

Skakun arlekinowy

Salticus scenicus[1]
(Clerck, 1757)
Skakun arlekinowy (Salticus scenicus)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	pajęczaki
Rząd	pająki
Rodzina	skakunowate
Rodzaj	Salticus
Gatunek	skakun arlekinowy
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Skakun arlekinowy, pająk zwany też pląsem zebrą (Salticus scenicus) – gatunek z rodziny skakunowatych (Salticidae).

Morfologia

Długość 5–8 mm, ciało krępej budowy, odnóża krótkie i mocne, głowotułów szeroki, z przodu ścięty. Charakterystyczne ubarwienie ciała – czarne z białymi poprzecznymi pręgami: biała obwódka głowotułowia u nasady odnóży oraz cztery poprzeczne na odwłoku, z których to trzy ostatnie mogą być przerwane na osi odwłoka. Samice nieco większe od samców. Owłosienie ciała słabe, kądziołki przędne nieduże.

Występowanie

Europa, Azja, północna Afryka, Ameryka Północna.

Środowisko życia

Zewnętrzne i wewnętrzne ściany budynków, nasłonecznione skały, płoty, pnie drzew itp.

Tryb życia

Nie buduje sieci, czasami przędzie niewielką sakwę jako kryjówkę i leże. Aktywny za dnia, nieustannie porusza się w poszukiwaniu pokarmu. Do swoich ofiar skrada się na odległość kilku centymetrów, po czym błyskawicznie skacze (prędkość wyskoku osiągająca nawet 700 mm/s, średnio ok. 600 mm/s)^[2]. Przed upadkiem w trakcie skoku zabezpiecza się, wlokąc za sobą wyjątkowo mocną nić pajęczą przytwierdzoną do podłoża^[2][3]. Posiada bardzo dobry wzrok. Ma cztery pary oczu. Para największych, głównych oczu umieszczona jest z przodu, na szerokim głowotułowiu. Ich budowa wyróżnia się kilkoma siatkówkami położonymi nad sobą, którymi skakun może poruszać i tym samym obserwować obiekty w ruchu bez obracania całego ciała. Ponadto różne siatkówki dają pląsowi ostrą wizję w kolorze. Trzy pary mniejszych oczu po bokach głowotułowia poszerzają pole widzenia skakuna do prawie 360°. Z czterech oczu w przodzie głowotułowia dwa środkowe są wyraźnie powiększone^[4]. Atakuje nawet dwukrotnie większe od siebie ofiary, paraliżując je jadem. Badania wskazują, że nawet 57% ofiar skakunów należy do rodziny komarowatych^[5]. Stwierdzono, że potrafi uczyć się na błędach i zapamiętuje konfigurację terenu. Jako łowcy operujący przede wszystkim zmysłem wzroku reagują głównie na obiekty znajdujące się w ruchu, jednak nie atakują przedmiotów, których nie rozpoznają jako potencjalne ofiary. Potrafią natomiast rozpoznać zagrożenia nawet, jeśli trwają w bezruchu – a sama identyfikacja wspomnianych zagrożeń jest wieloelementowa. Badania wykazały, że okrągły obiekt posiadający imitację oczu innego pająka wzbudza zainteresowanie skakunów, ale są w stanie rozpoznać, że nie jest to faktyczne zagrożenie; wykorzystanie zwłok naturalnego drapieżnika skakunów (z gatunku Marpissa) powodowało bezwarunkową ucieczkę pląsów, podobnie jak użycie zwłok większego pająka niewystępującego w środowisku naturalnym skakunów (z gatunku Phidippus). Zastosowanie wydrukowanej przestrzennie imitacji większego pająka bez oczu wzbudziło w badanych skakunach niepokój skutkujący asekuracyjnym wycofaniem^[6]. Zaobserwowano także u skakunów mimowolne ruchy odnóży, kądziołek przędnych oraz siatkówek w trakcie snu, co sugeruje występowanie u nich fazy głębokiego snu REM^[7].

Rozmnażanie

Od maja do sierpnia. Samiec posiada bardzo duże nogogłaszczki, za pomocą których sygnalizuje samicy swoje zamiary w czasie zalotów, a także grozi nimi podczas spotkań z innymi samcami. Nogogłaszczki te trzyma skośnie wyciągnięte do przodu. Przed kopulacją wykonuje taniec godowy. Samica wybiera samca o ubarwieniu podobnym do swojego. Nasienie samca może przechowywać przez dłuższy czas po kopulacji.

• Heiko Bellmann, Henryk Garbarczyk, Owady, Warszawa: Multico, 2007, ISBN 978-83-7073-418-3 . Brak numerów stron w książce
• Arachnea - o pająkach wiemy wszystko [online] [dostęp 2009-06-13] .

• Skakuny (Salticidae Blackwall, 1841)