Skrytoskrzydłe – Wikipedia, wolna encyklopedia

Skrytoskrzydłe
Endopterygota
Sharp, 1898
Ilustracja
Sialidae sp.
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Podtyp

sześcionogi

Gromada

owady

(bez rangi) Dicondylia
Podgromada

uskrzydlone

Infragromada

nowoskrzydłe

(bez rangi) Eumetabola
(bez rangi) skrytoskrzydłe
Synonimy
  • Holometabola
  • Metabola

Skrytoskrzydłe[1] (Endopterygota, syn. Holometabola) – klad owadów z podgromady uskrzydlonych i infragromady nowoskrzydłych. Charakteryzują się miękkim ciałem i brakiem widocznych zewnętrznie zalążków skrzydeł w stadiach larwalnych oraz występowaniem w rozwoju stadium poczwarki – są to owady o przeobrażeniu zupełnym (holometaboliczne). Grupa ta obejmuje większość (80–85%) współcześnie żyjących owadów – jest więc najliczniejszą w gatunki linią rozwojową zwierząt. Tradycyjnie owady holometaboliczne przeciwstawiane są owadom o przeobrażeniu niezupełnym (hemimetabolicznym).

Występowanie stadium poczwarki nie jest jednoznaczną cechą diagnostyczną tej grupy, ponieważ rozwinęło się niezależnie u niespokrewnionych z Holometabola mączlikowatych (Aleyrodidae), piersiodziobych (Sternorrhyncha) i wciornastków (Thysanoptera). Zbliżone stadia przedimaginalne występują też u kilku innych grup owadów. Szczególną cechą Holometabola jest występowanie w ciele większości larw (wyjątkiem są wachlarzoskrzydłe) wewnętrznych zalążków skrzydeł w postaci tarcz imaginalnych[2], co tłumaczy nazwę Endopterygota (endo- wewnątrz, pterygotos uskrzydlony).

Klad obejmuje rzędy[3]:

Przypuszczalna filogeneza owadów holometabolicznych:

Holometabola 
 Neuropteroidea 

 Neuropterida (sieciarki, wielbłądki i wielkoskrzydłe)



 Coleoptera (chrząszcze)





 Hymenoptera (błonkówki)



 Mecopterida (chruściki, motyle, wojsiłki, muchówki i pchły)




Według McKenna i in. Hymenoptera jest taksonem siostrzanym dla pozostałych Holometabola[3].

Pozycja filogenetyczna Strepsiptera nie została jednoznacznie ustalona. Badania genetyczne i analizy morfologiczne wskazują na ich bliskie pokrewieństwo z Neuropterida i Coleoptera, ale ich pozycja w kladzie Neuropteroidea wymaga potwierdzenia[3].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Ryszard Szadziewski, Przemysław Trojan: nadgromada: sześcionogi – Hexapoda. W: Zoologia: Stawonogi. T. 2, cz. 2 Tchawkodyszne. Czesław Błaszak (red. nauk.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012, s. 80.
  2. Czesław Jura: Bezkręgowce : podstawy morfologii funkcjonalnej, systematyki i filogenezy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007. ISBN 978-83-01-14595-8.
  3. a b c McKenna et al. 9-Genes Reinforce the Phylogeny of Holometabola and Yield Alternate Views on the Phylogenetic Placement of Strepsiptera. „PLoS ONE”. 5 (7), 2010. DOI: 10.1371/journal.pone.0011887. (ang.).