Stjepan Mesić – Wikipedia, wolna encyklopedia

Stjepan Mesić

Data i miejsce urodzenia	24 grudnia 1934 Orahovica
Prezydent Chorwacji
Okres	od 18 lutego 2000 do 18 lutego 2010
Poprzednik	Franjo Tuđman
Następca	Ivo Josipović
Przewodniczący Prezydium Jugosławii
Okres	od 30 czerwca 1991 do 3 października 1991
Przynależność polityczna	Chorwacka Wspólnota Demokratyczna
Poprzednik	Sejdo Bajramović (p.o.)
Następca	Branko Kostić (p.o.)
Premier Chorwacji
Okres	od 30 maja 1990 do 24 sierpnia 1990
Przynależność polityczna	Chorwacka Wspólnota Demokratyczna
Poprzednik	Antun Milović
Następca	Josip Manolić
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Stjepan (Stipe) Mesić (ur. 24 grudnia 1934 w Orahovicy^[1]) – chorwacki polityk i prawnik, działacz komunistyczny w Socjalistycznej Federacyjnej Republice Jugosławii, w 1990 premier Chorwacji, w 1991 przewodniczący Prezydium Jugosławii, w latach 1992–1994 przewodniczący Zgromadzenia Chorwackiego, prezydent Chorwacji w latach 2000–2010.

W 1961 ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie w Zagrzebiu^[2]. W tym samym roku zawarł związek małżeński z Milką Mesić, z którą ma dwie córki^[3]. Pracował jako menedżer w państwowym przedsiębiorstwie^[1].

Działacz Związku Komunistów Chorwacji (SKH), wchodzącego w skład Związku Komunistów Jugosławii (SKJ). W 1966 został posłem do parlamentu Socjalistycznej Republiki Chorwacji, a dwa lata później stanął na czele władz miejskich Orahovicy. Aktywny uczestnik Chorwackiej Wiosny, ruchu dążącego do wzmacniania autonomii Chorwacji w ramach Jugosławii. Po jego upadku w połowie lat 70. oskarżony o udział w organizacji kontrrewolucyjnej i skazany na karę 2 lat i 2 miesięcy pozbawienia wolności, obniżoną na skutek apelacji w 1975 do kary 1 roku pozbawienia wolności, którą odbył w więzieniu w miejscowości Stara Gradiška^[1].

Po zwolnieniu nie angażował się w działalność polityczną. Od końca lat 70. pracował w przedsiębiorstwie architektonicznym, później został jego głównym menedżerem. Do aktywności publicznej powrócił na początku 1990 w okresie przemian demokratycznych^[1]. Wstąpił wówczas do Chorwackiej Wspólnoty Demokratycznej Franja Tuđmana, został sekretarzem partii, a później przewodniczącym jej komitetu wykonawczego^[2]. HDZ zwyciężyła w tym samym roku w pierwszych wielopartyjnych wyborach do trzyizbowego parlamentu^[1]. 30 maja 1990 Stjepan Mesić objął urząd premiera, sprawując go do 24 sierpnia 1990^[4]. Ustąpił w związku z powołaniem w skład Prezydium Jugosławii, kolegialnej głowy federacji^[1]. Od 30 czerwca 1991 do 3 października 1991 pełnił funkcję przewodniczącego tej instytucji^[5] (był równocześnie sekretarzem generalnym Ruchu Państw Niezaangażowanych^[1]). Został usunięty z Prezydium Jugosławii po tym, jak Chorwacja wystąpiła z rządu federalnego^[1].

We wrześniu 1992, po kolejnych wyborach, został przewodniczącym Zgromadzenia Chorwackiego. Funkcję tę pełnił do maja 1994. Odszedł z HDZ po konflikcie z władzami tej partii, dołączając do ugrupowania HND, które w wyborach w 1995 poniosło porażkę. W 1997 przeszedł do Chorwackiej Partii Ludowej (HNS), obejmując w jej strukturach stanowisko wiceprzewodniczącego^[1].

W 2000 wystartował w wyborach prezydenckich rozpisanych po śmierci Franja Tuđmana. Poparły go poza HNS także m.in. Chorwacka Partia Chłopska i Istryjskie Zgromadzenie Demokratyczne^[1]. W pierwszej turze otrzymał 41,1% głosów, a w drugiej 59,0% głosów, pokonując Dražena Budišę^[6]. Urząd prezydenta objął 18 lutego 2000^[4]. W 2005 z powodzeniem ubiegał się o reelekcję w kolejnych wyborach, mając wsparcie większości ugrupowań opozycyjnych wobec HDZ. W pierwszej turze otrzymał 48,9% głosów, a w drugiej z wynikiem 65,9% zwyciężył Jadrankę Kosor^[7]. Drugą kadencję prezydencką zakończył 18 lutego 2010^[4]. W 2016 był kandydatem centrolewicowej koalicji na posła (z rekomendacji Chorwackiej Partii Emerytów)^[8], jednak nie uzyskał mandatu.

• Łańcuch Orderu Gwiazdy Rumunii (Rumunia, 2000)^[9]
• Wielka Gwiazda Odznaki Honorowej za Zasługi dla Republiki Austrii (Austria, 2001)^[10]
• Order Zasługi Republiki Włoskiej I Klasy (Włochy, 2001)^[11]
• Order Podwójnego Białego Krzyża I klasy (Słowacja, 2001)^[12]
• Order św. Michała i św. Jerzego I Klasy (Wielka Brytania, 2001)
• Order „Przyjaźń” I klasy (Kazachstan, 2002)^[13]
• Krzyż Wielki z Łańcuchem Orderu Węgierskiego Zasługi (Węgry, 2002)
• Narodowy Order Zasługi I klasy (Malta, 2002)^[14]
• Medal jubileuszowy „60-lecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” (Rosja, 2005)^[15]
• Order Księcia Jarosława Mądrego I Klasy (Ukraina, 2007)^[16]
• Medal Puszkina (Rosja, 2007)^[17]
• Order Flagi Narodowej (Albania, 2018)^[18]
• Honorowe obywatelstwo Sarajewa (2018)^[19]