Strelicjowate – Wikipedia, wolna encyklopedia

Strelicjowate
	; Strelicja królewska
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	imbirowce
Rodzina	strelicjowate
	Nazwa systematyczna
	Strelitziaceae (K. Schum.) Hutch.; Fam. Fl. Pl. 2: 72. 1934
	Zasięg
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Strelicjowate (Strelitziaceae (K. Schum.) Hutch.) – rodzina bylin z rzędu imbirowców. Zalicza się tu 3 rodzaje z 12 gatunkami^[3]. Rodzaj Phenakospermum występuje w równikowej części Ameryki Południowej, strelicja w południowo-wschodniej Afryce, a pielgrzan na Madagaskarze. Kwiaty zapylane są przez owady, ptaki^[4] i lemury^[5]. Pielgrzan i strelicje uprawiane są jako rośliny ozdobne w ciepłym klimacie, strelicja królewska także jako kwiat cięty^[5].

Morfologia

Pokrój: Byliny i rośliny drewniejące, o podziemnym pędzie (kłączach lub podziemnych pniach) rozgałęziającym się dychotomicznie lub wyprostowanym i nierozgałęzionym pniu nadziemnym, zakończonym pękiem liści^[5]^[4]. Jest to jedyna rodzina w rzędzie imbirowców z przedstawicielami o pniu zdrewniałym^[4].
Liście: Dwurzędowe, ułożone w jednej płaszczyźnie, z pochwą liściową, ogonkiem (czasem go brak) i blaszką liściową (brak jej u Strelitzia juncea^[6]). Blaszka całobrzega, ale bywa postrzępiona na skutek działania wiatru^[5].
Kwiaty: Grzbieciste i obupłciowe kwiaty wyrastają wsparte są łódkowatymi podsadkami (pochwami kwiatowymi). Trzy zewnętrzne listki okwiatu są wolne, podczas gdy trzy listki okwiatu wewnętrznego są w różnym stopniu zrośnięte^[5]. U strelicji środkowy z tych listków jest krótki i łódkowaty, a boczne są zredukowane, przylegają do siebie tworząc strzałkowaty organ ukrywający pięć pręcików i słupek^[4]. U Ravenala pręcików jest 6. Zalążnia jest dolna i trójkomorowa, zagłębione w niej są miodniki^[5].
Owoce: Trójkomorowe torebki^[5] rozszczepiające się lub rozpadające na trzy części^[4]. Zawierają nasiona okryte futrzastą i jaskrawo zabarwioną osnówką – pomarańczową u strelicji, niebieską u pielgrzana i czerwoną u Phenakospermum^[5].

Systematyka

Pozycja i podział rodziny według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Klad okrytonasienne, klad jednoliścienne (monocots), rząd imbirowce (Zingiberales), rodzina strelicjowate (Streliziaceae). Rodzina stanowi klad siostrzany rodziny Lowiaceae^[2]:

imbirowce

bananowate Musaceae

helikoniowate Heliconiaceae

	strelicjowate Streliziaceae

	Lowiaceae

	paciorecznikowate Cannaceae

	marantowate Marantaceae

	imbirowate Zingiberaceae

	kostowcowate Costaceae

Pozycja w systemie Reveala (1994-1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa jednoliścienne (Liliopsida Brongn.), podklasa imbirowe (Zingiberidae Cronquist), nadrząd Zingiberanae Takht. ex Reveal, rząd imbirowce (Zingiberales Griseb.), rodzina strelicjowate (Strelitziaceae (K. Schum.) Hutch.)^[7].

Wykaz rodzajów^[8]

Phenakospermum Endl.
Ravenala Adans. – pielgrzan
Strelitzia Aiton – strelicja

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2018-02-27] (ang.).
↑ Strelitziaceae Hutch., [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-10-08] .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Wielka encyklopedia przyrody. Rośliny kwiatowe 2. Warszawa: Muza S.A., 1998, s. 433. ISBN 83-7079-779-2.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Maarten J. M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World: An Illustrated Encyclopedia of Vascular Plants. Richmond, Chicago: Kew Publishing, The University of Chicago Press, 2017, s. 184-185. ISBN 978-1-84246-634-6.
↑ Strelitzia Banks. aMonocot. [dostęp 2018-02-27].
↑ Crescent Bloom: Strelitziaceae. The Compleat Botanica. [dostęp 2009-06-17]. (ang.).
↑ Royal Botanic Gardens, Kew: List of genera in family STRELITZIACEAE. Vascular Plant Families and Genera. [dostęp 2009-06-17]. (ang.).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2018-02-27] (ang.).

[powo-3] Strelitziaceae Hutch., [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-10-08] .

[encyk-4] Wielka encyklopedia przyrody. Rośliny kwiatowe 2. Warszawa: Muza S.A., 1998, s. 433. ISBN 83-7079-779-2.

[maarten-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Maarten J. M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World: An Illustrated Encyclopedia of Vascular Plants. Richmond, Chicago: Kew Publishing, The University of Chicago Press, 2017, s. 184-185. ISBN 978-1-84246-634-6.

[emonocot-6] Strelitzia Banks. aMonocot. [dostęp 2018-02-27].

[A-7] Crescent Bloom: Strelitziaceae. The Compleat Botanica. [dostęp 2009-06-17]. (ang.).

[kew-8] Royal Botanic Gardens, Kew: List of genera in family STRELITZIACEAE. Vascular Plant Families and Genera. [dostęp 2009-06-17]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]