Syrja bej Vlora – Wikipedia, wolna encyklopedia

Syrja bej Vlora

Syrja Vlora (początek XX w.)
Data i miejsce urodzenia	1860 Wlora
Data śmierci	1940
Ambasador Albanii w Austro-Węgrzech
Małżonek	Mihri Toptani
Multimedia w Wikimedia Commons

Syrja bej Vlora (tur. Avlonyalı Süreyya Bey^[1], ur. 1860 we Wlorze, zm. 1940) – albański polityk, ambasador Albanii w Austro-Węgrzech.

Syrja bej Vlora pochodził z wpływowej rodziny założonej przez Göyegü Sinana Paszę – wielkiego admirała floty osmańskiej, który zginął 26 kwietnia 1503 roku w Bitiwie pod Wlorą^[2].

Rodzicami Syrji byli Mustafa Pasza oraz Janina Naile^[2][3]. Jego starszy brat, Mehmed Ferid Pasza, był w latach 1903–1908 wielkim wezyrem^[2].

W latach 1886–1887 Syrja bej Vlora opublikował pięć numerów czasopisma Zerrat; pierwszy numer miał tylko 32 strony, pozostałe po 160 stron^[2]. Czasopismo nie miało ustalonej tematyki, jednak jego publikacje zawierały artykuły o znanych pisarzach i filozofach^[2].

W 1895 roku został skazany przez sąd osmański na trzy lata więzienia, jednak udało mu się uciec do Włoch^[2][3]. Ze względu na dobre kontakty w Stambule wyrok został wkrótce uchylony^[3] i Vlora wrócił do Turcji^[2].

Prawdopodobnie w 1903 roku osiadł w Stambule^[3], gdzie jego syn Eqrem zaczął studiować prawo^[2]. Dzięki postawie swojego brata, wielkiego wezyra Ferida Paszy, Syrja otrzymał stanowisko dyrektora generalnego tureckich organów celnych, które piastował do czasu wybuchu rewolucji Młodych Turków w lipcu 1908 roku^[2].

W 1907 roku opublikował w języku tureckim pracę na temat historii islamu zatytułowaną Fitret ül-Isläm^[1][3]; jest to biografia Mu’awiji ibn Sufjana, założyciela dynastii Umajjadów^[2].

Wraz z innymi albańskimi intelektualistami, Vlora dążył do wprowadzenia alfabetu łacińskiego dla języka albańskiego i 15 stycznia 1910 roku opublikował na ten temat długi artykuł w stambulskiej gazecie Yeni Gazete^[2].

9 lipca 1912 roku, podczas debaty parlamentarnej ostro skrytykował turecką politykę wobec Albanii, przez co naraził się władzom i przy finansowym wsparciu austro-węgierskiego ambasadora opuścił Stambuł^[2][3]. Spotkał się w Atenach z greckim premierem, Elefteriosem Wenizelosem, który polecił Vlorze przekazać za pośrednictwem tureckiej ambasady w Grecję propozycję: uznanie przez tureckie władzę roszczeń Grecji do Krety w zamian za niepodejmowanie przez Grecję ataków na Turcję^[2]. Nie otrzymał żadnej odpowiedzi, ponieważ w Stambule został już uznany za zdrajcę i przewidział, że w niedalekiej przyszłości wybuchnie na Bałkanach konflikt zbrojny^[2]. Vlora, myśląc o przyszłości Albanii, liczył na poparcie niepodległości Albanii ze strony Austro-Węgier, jednak Austro-Węgry, wierzące w zwycięstwo strony tureckiej w wojnie bałkańskiej, nie były w stanie udzielić mu poparcia^[2]. Jednak Vlora, mając dobre stosunki z Austro-Węgrami, pracował jako ambasador Albanii w Austro-Węgrzech^[2][3]. Nie pełnił tej funkcji długo, został zwolniony, gdy władze austro-węgierskie dowiedziały się, że sprzedał Włochom jedną ze swoich posiadłości w okolicy Wlory^[2]. Po wybuchu I wojny światowej Vlora wyjechał do Szwajcarii, gdzie był szpiegowany przez austro-węgierskich szpiegów^[3], ponieważ podejrzewano, że Vlora działa na rzecz Włoch^[2]. W rzeczywistości przebywał w towarzystwie wysoko postawionych osobistości tureckich, będących w opozycji do tureckiej władzy^[2].

Pod koniec I wojny światowej mieszkał w Rzymie^[3]. W 1920 roku ponownie wrócił do Stambułu, ale po trzech latach wrócił do Wlory^[3]. Gdy w 1924 roku premierem Albanii został Fan Noli, przeniósł się do Rzymu^[2][3]. Do Albanii wrócił po objęciu władzy przez Ahmeda Zogu w 1925 roku, gdzie osiadł we Wlorze^[3]; nie odgrywał już żadnej roli w polityce, zmarł w 1940 roku^[2].

• Fitret ül-Isläm (1907)^[1][3]
• Osmanlı sonrası Arnavutluk (2009 – wydanie pośmiertne)^[1][3]

Jego żoną była siostra Esada Toptaniego Mihri^[3], z którą miał dwoje dzieci: Eqrema^[3] i Safę^[2].

• RobertR. Elsie RobertR., A biographical dictionary of Albanian history, Londyn, Nowy Jork: I.B. Tauris, 2013, ISBN 978-1-78076-431-3 .