Szkolna dżungla – Wikipedia, wolna encyklopedia

Szkolna dżungla

Blackboard Jungle

Plakat kinowy filmu
Gatunek	dramat społeczny
Rok produkcji	1955
Data premiery	19 marca 1955
Kraj produkcji	Stany Zjednoczone
Język	angielski
Czas trwania	101 minut
Reżyseria	Richard Brooks
Scenariusz	Richard Brooks
Główne role	Glenn Ford Anne Francis Louis Calhern
Muzyka	Scott Bradley Charles Wolcott
Zdjęcia	Russell Harlan
Scenografia	Randall Duell
Montaż	Ferris Webster
Produkcja	Pandro S. Berman
Wytwórnia	MGM
Dystrybucja	MGM (kina, VHS) Warner Home Video (DVD)
Budżet	1 168 000 $
Przychody brutto	8 144 000 $

Szkolna dżungla (ang. Blackboard Jungle) – amerykański dramat społeczny z 1955 roku w reżyserii Richarda Brooksa. Adaptacja powieści Evana Huntera pod tym samym tytułem z 1954 roku. Był to pierwszy w historii film pełnometrażowy, którego ścieżka dźwiękowa zawierała muzykę rockową. Wykorzystany na niej utwór Rock Around the Clock przyczynił się do spopularyzowania rock and rolla^[1][2].

Stany Zjednoczone lat 50. XX wieku. Początkujący nauczyciel Richard Dadier rozpoczyna pracę w publicznej szkole średniej. Jego uczniowie to zróżnicowani rasowo młodzi ludzie pochodzący z ubogich lub patologicznych rodzin. Klasa Dadiera kontrolowana jest przez grupę chuliganów pod przywództwem Artiego Westa. Dadier nie ciesząc się ich szacunkiem nie może znaleźć wspólnego języka z młodymi ludźmi. Po wielu próbach i usilnych starań, dzięki nieoczekiwanej pomocy ucznia Millera, który posiada pewien autorytet w klasie, udaje mu się nawiązać współpracę ze swoimi uczniami, a nawet poskromić Westa i jego zabijaków.

• Glenn Ford – Richard Dadier
• Sidney Poitier – Gregory Miller
• Vic Morrow – Artie West
• Anne Francis – Anne Dadier
• Louis Calhern – Jim Murdock
• Margaret Hayes – Lois Hammond
• John Hoyt – Warneke
• Richard Kiley – Joshua Edwards
• Emile Meyer – Halloran
• Warner Anderson – dr Bradley
• Basil Ruysdael – prof. Kraal
• Rafael Campos – Pete Morales
• Paul Mazursky – Emmanuel Stoker
• Horace McMahon – śledczy
• Dan Terranova – Belazi
• Danny Dennis – De Lica
• Jamie Farr – Santini

i inni.

Film jest ekranizacją wczesnej powieści Evana Huntera, w której opisuje on krótki okres swojej pracy jako nauczyciela w publicznej szkole w południowym Bronxie. W przeciwieństwie jednak do bohatera filmu, Hunter szybko się rozczarował i zaledwie po dwóch miesiącach zrezygnował z pracy^[3].

Początkowo film planowano nakręcić "w kolorze", jednak ostatecznie reżyser skłonił się ku wersji czarno-białej uznając, że kolor upiększy wszytko i osłabi wymowę filmu^[4].

Szkolna dżungla od momentu premiery była filmem kontrowersyjnym. W stanach Zjednoczonych otrzymała zarówno pozytywne jak i negatywne recenzje krytyków. Ogólnie podobało się aktorstwo oraz dramatyczna i kontrowersyjna tematyka filmu. Bosley Crowther na łamach The New York Times, chwaląc aktorstwo (zwłaszcza młodocianych), pisał o "żywym i przenikliwym dramacie"^[5]. Negatywne recenzje (m.in. w The Washington Post) zarzucały twórcom głównie uproszczenie i sztuczność w ukazaniu problemów edukacyjnych Ameryki^[6]. I jedni i drudzy na ogół dobrze wypowiadali się o grze aktorów. Film spodobał się również widzom – zyski z rozpowszechniania pokryły kilkukrotnie koszt produkcji, co było zgodne z oczekiwaniami jego producentów^[4]. Według tygodnika Variety w 1954 film uplasował się na 12 miejscu pod względem przychodu (5,2 mln. dolarów) z rozpowszechniania w kinach USA i Kanady^[7]. Największą popularność Szkolna dżungla zyskała jednak pośród nastoletniej widowni, na co złożyły się: rockowa ścieżka dźwiękowa i ukazana tematyka^[1]. Pomimo to, władze lokalne niektórych miast (np. w Atlancie i Memphis) zakazały rozpowszechniania filmu, uznając go za "niemoralny, obsceniczny, rozwiązły, mający niekorzystny wpływ na spokój, zdrowie, moralność i porządek w mieście"^[4].

Również w Europie film wzbudził niemałe kontrowersje. W Wielkiej Brytanii BBFC (British Board of Film Classification) zgodziła się na dopuszczenie filmu do dystrybucji po długich sporach z dystrybutorem. Ostatecznie film wszedł na ekrany z oznaczeniem "X" – film tylko dla dorosłych – po dokonaniu wielu cięć w oryginalnej wersji. Po premierze filmu niektórzy recenzenci uznali, że w ogóle nie powinien on był być wypuszczony na ekrany brytyjskich kin. Film miał być zaprezentowany na MFF w Wenecji. Jednak nie doszło do tego na skutek interwencji u organizatorów imprezy amerykańskiej ambasador we Włoszech. Pani Clare Boothe Luce, która uznała, że film ukazuje obraz szkolnictwa w jej kraju tendencyjnie i zbyt brutalnie zagroziła bojkotem imprezy^[8]. Luce twierdziła, że gdyby wzięła udział w pokazie filmu, "dostarczyła by amunicji włoskiej propagandzie komunistycznej i antyamerykańskiej"^[4].

W 2016 roku film został włączony do National Film Registry – ogłaszanej co roku listy filmów, które wpisywane są do rejestru dziedzictwa narodowego USA utworzonego przy Bibliotece Kongresu USA^[9].

W rankingu popularnego, filmowego serwisu internetowego Rotten Tomatoes obraz posiada obecnie (2023) wysoką 74-procentową, pozytywną ocenę "czerwonych pomidorów"^[10].

Krytyk filmowy Michael Baers konstatuje, że choć Szkolna dżungla nie była szczególnie mistrzowskim filmem, był to obraz wyjątkowy w swoim czasie i stał się kulturowym wyznacznikiem pod wieloma względami. Był prekursorem w temacie regularnie pokazywanym w kinie w kolejnych dziesięcioleciach, tj. resocjalizacyjnej edukacji młodocianych przestępców i trudnej młodzieży z ubogich aglomeracji miejskich (Wszystko albo nic z 1988, Młodzi gniewni z 1994). Został powszechnie zapamiętany jako pierwszy film, w którym pojawił się rockandrollowy utwór (Rock Around the Clock). Był pierwszym filmem w którym czarnoskóry aktor zagrał coś więcej niż rolę drugoplanową^[11]. Reżyser Richard Brooks obsadził młodego Sidneya Poitiera w jednej z głównych ról w czasach, gdy "czarnoskórzy" nie mieli równych praw z "białymi" i zgodnie z literą prawa byli uznawani za obywateli drugiej kategorii. Obraz wywarł olbrzymi wpływ na miliony nastolatków w Stanach Zjednoczonych. Po latach Frank Zappa wspominał, że był on zauroczony filmem: "Szkolna dżungla, nawet pomijając fabułę (w której ostatecznie starsi wygrali), stanowił dziwny rodzaj "poparcia" dla sprawy nastolatków: nakręcili o nas film, więc istniejemy"^[2].

• Nauczyciel z przedmieścia
• Wszystko albo nic
• Młodzi gniewni

• Marian B. Michalik (oprac.): Kronika filmu. Warszawa: Wydawnictwo KRONIKA – Marian B. Michalik, 1995, s. 274. ISBN 83-86079-03-7.

• Szkolna dżungla w bazie IMDb (ang.)
• Szkolna dżungla w bazie Filmweb