Tomasz Sołtysik – Wikipedia, wolna encyklopedia

Tomasz Sołtysik

Data i miejsce urodzenia	12 grudnia 1847 Rymanów
Data i miejsce śmierci	11 sierpnia 1916 Marienbad
Miejsce spoczynku	cmentarz Rakowicki w Krakowie
Zawód, zajęcie	nauczyciel
Narodowość	polska
Edukacja	Gimnazjum w Przemyślu
Alma Mater	Uniwersytet Lwowski
Stanowisko	dyrektor III Gimnazjum im. Króla Jana Sobieskiego w Krakowie z polskim językiem wykładowym
Partia	Polskie Stronnictwo Demokratyczne
Małżeństwo	Józefa z d. Lassnigg
Dzieci	Tomasz, Maria, Józef, Aleksandra
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Tomasz Sołtysik (ur. 12 grudnia 1847 w Rymanowie, zm. 11 sierpnia 1916 w Marienbad) – polski nauczyciel i pedagog, filolog klasyczny, polityk, radny miasta Krakowa, poseł do Rady Państwa, działacz społeczny.

Urodził się 12 grudnia 1847 w Rymanowie^[1][2][3][4]. Kształcił się w gimnazjum w Przemyślu od 1859 do 1866, gdzie zdał egzamin dojrzałości 31 lipca 1866^[2][4]. Przez rok kształcił się w Instytucie Teologicznym^[3]. Następnie odbył studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Lwowskiego na kierunku filologii, które ukończył w 1871^[2][3][4]. Podjął pracę nauczyciela od 1 września 1872^[1]. Od 1872/1873 był zastępcą nauczyciela w Gimnazjum Akademickim we Lwowie^[2][3][4]. Od roku szkolnego 1875/1876 był zastępcą nauczyciela w C. K. Gimnazjum im. Franciszka Józefa we Lwowie^[4]. Egzamin zawodowy złożył 15 lutego 1878^[1][3]. Został mianowany nauczycielem rzeczywistym 23 czerwca 1878^[1]. Od 1878 krótkotrwale uczył w Gimnazjum w Kołomyi^[4]. Reskryptem C. K. Ministra Wyznań i Oświecenia z 21 czerwca 1879 został przeniesiony ponownie do C. K. Gimnazjum im. Franciszka Józefa^[5], gdzie nauczał języka łacińskiego, języka greckiego^[2][6][7]. 20 października 1895 został mianowany dyrektorem C. K. Gimnazjum w Krakowie-Podgórzu^[1][2][3][4]. Otrzymał VI rangę w zawodzie 8 grudnia 1902^[1]. W 1899 został mianowany dyrektorem III Gimnazjum im. Króla Jana Sobieskiego w Krakowie z polskim językiem wykładowym i sprawował posadę do końca życia^{[1][8][9][10][2][11][3][4]}. 30 listopada 1898 otrzymał tytuł c. k. radcy szkolnego^[12], w 1899 otrzymał tytuł c. k. radcy rządu^{[1][2][4][9][10][11]}. W tym charakterze nadzorował siedem prywatnych szkół średnich w Krakowie^[4]. Podczas I wojny światowej i zajęciu budynku III Gimnazjum na potrzeby szpitala wojskowego, poczynił starania, w wyniku których szkoła kontynuowała działalność w użyczonych pomieszczeniach Collegium Medicum^[3][4].

W 1884 był współzałożycielem, od 1888 do 1894 wiceprezesem, a w styczniu 1902 został wybrany prezesem koła krakowskiego Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych^[4][13]. Był współpracownikiem oraz w latach 1886–1887 i 1891–1895 członkiem redakcji pisma TNSW, rocznika „Muzeum”, w którym publikował^[4]. W 1896 otrzymał tytuł honorowego członka TNSW^[2][4][14]. W 1894 zasiadł w zarządzie Polskiego Tow. Pedagogicznego, przez wiele lat był członkiem PTP oraz działał jako prezes oddziału w Krakowie^[4]. W tym roku brał udział w Kongresie Pedagogów Polskich we Lwowie^[4]. Pełnił funkcję zastępcy przewodniczącego C. K. Rady Szkolnej Okręgowej w Podgórzu^[4]. Od listopada 1898 był wybierany członkiem galicyjskiej C. K. Rady Szkolnej Krajowej, po raz kolejny we wrześniu 1914, do końca życia jako fachowiec tego gremium^{[3][4][10][15][16]}.

Działał na polu społecznym i politycznym. Był członkiem rady miejskiej Podgórza od objęcia tam stanowiska dyrektora Gimnazjum^[2][3][4]. Po objęciu posady dyrektora krakowskiego III Gimnazjum był radnym miejskim w Krakowie^[3]. W 1901, 1905, 1911 z koła inteligencji był wybierany do rady miejskiej w Krakowie, łącznie przez cztery kadencje^{[2][4][17][18][19]}. Funkcjonował w sekcji szkolnej (do 1908), w sekcji wojskowej (od 1908, jej przewodniczący i wiceprzewodniczący), sekcji dobroczynności, zasiadał w Komitecie Muzeum Narodowego, komisji inwestycyjnej, komisji przemysłowej, komisji plantacyjnej, kuratorem kursów im. Adriana Baranieckiego^[4]. Do końca życia był radcą gminy miasta Krakowa^[10][20]. Był politykiem obozu demokratów. W styczniu 1902 został wybrany członkiem wydziału Towarzystwa Demokratycznego w Krakowie^[13], od 1903 do 1906 był zastępcą prezesa^[4]. Od 24 października 1906 pełnił mandat krakowskiego posła do austriackiej Rady Państwa w Wiedniu X kadencji (1901–1907), wybrany w wyborach uzupełniających 17 października 1906 w miejsce zmarłego Jana Rottera^[4]. Jako poseł działał popierany przez Polskie Stronnictwo Demokratyczne^[4].

W lipcu 1916 wyjechał do uzdrowiska Marienbad celem podratowania zdrowia^[10]. Tam ciężko zachorował i zmarł 11^[a] sierpnia 1916^[10][11]. Został pochowany na cmentarzu Rakowickim 17 sierpnia 1916^[4][11][21].

Jego żoną była Józefa z domu Lassnigg (1851–1943), z którą miał czworo dzieci, dwie córki i dwóch synów: Tomasz (1880–1961, doktor praw, naczelnik Wydziału Prokuratorii Generalnej w Krakowie), Maria (1882–1969, żona Romana Jabłońskiego, dyrektora II Państwowego Gimnazjum i Liceum im. św. Jacka w Krakowie), Józef (1885–1973, doktor medycyny, dyrektor szpitala w Wadowicach), Aleksandra (1886–1971, kierownik Działu Kontroli Finansów Kasy Oszczędności w Krakowie)^[4][10].

• G. Sallyustusza Kryspa: 1. Wojna z Jogurtą, 2. Wojna z Katyliną (1889)^[3]
• Cicero M.F.: Cztery mowy przeciw Katylinie (1889, 1892)^[3]
• Homer: Iliada w skróceniu. Cz. I i II (1890, 1892)^[3]
• Cicero M.F.: Mowa o naczelnej dowództwie Gn. Pompejusza (1890)^[3]
• Gramatyka języka łacińskiego. Cz. 2: Składnia (1891, 1893, 1901, 1906, 1909, 1913, 1924 i późn., pierwotny autor: Zygmunt Samolewicz)^[3]
• Przykłady do tłumaczenia z języka łacińskiego na polski i z polskiego na łaciński. Cz. 1 dla klasy pierwszej (1891)^[3][4]
• Fiderer Edward. Gramatyka języka greckiego (1892)^[3]
• Wskazówki przy ocenianiu lekcyi próbnych i popisowych (1904)^[4]
• Wskazówki dla praktykantów zawodu nauczycielskiego. Zbiór pytań do oceny lekcyj
• Wskazówki dla praktykantów zawodu nauczycielskiego. Cz. 4: Zbiór pytań do oceny lekcji próbnych i popisowych (1915, 1921)^[3][4]
• Sprawozdania szkolne C. K. III Gimnazjum w Krakowie z lat 1900-1916

Artykuły

• Spostrzeżenia i uwagi odnoszące się do nauki języków klasycznych (1885, „Muzeum”)^[3]
• W sprawie utrakwistycznego ustroju szkół średnich (1887, „Muzeum”)^[3]
• Nowe kierunki w nauce języków klasycznych (1888, „Dziennik Polski”)^[3]
• Kilka słów o treści i układzie „Zwięzłej gramatyki łacińskiej dr. Z. Samolewicza” (1889, „Muzeum”)^[3]
• Zakres i wykład gramatyki łacińskiej dla klas niższych (1889, „Muzeum”)^[3]
• O projekcie dyrektora Trzaskowskiego gramatyki łacińskiej (1889, „Muzeum”)^[3]
• W sprawie karności młodzieży szkolnej (1893, „Muzeum”)^[3][4]
• O prywatnej lekturze uczniów (1895, „Muzeum”)^[3][4]
• O trudnościach tamujących prawidłowy rozwój szkół średnich w kraju naszym (1896, „Muzeum”)^[3][4]
• Oznaczenie i ograniczenie domowej pracy uczniów (1900, drugi autor referatu: Jan Lewicki)^[3]
• Organizacya praktycznego kursu dla kandydatów stanu nauczycielskiego w Gimnazjum III w Krakowie (1905, „Muzeum”)^[3][4]
• Reforma egzaminowania i klasyfikowania w szkołach średnich (1908, „Czas”)^[3][4]
• Rewizya przepisów dla uczniów szkół średnich (1909)^[3]
• Reforma egzaminu dojrzałości (1909, w: „Sprawozdanie III Konferencji Dyrektorów Szkół Średnich Galicyjskich”)^[3][4]
• Egzamina w szkołach średnich (1909, „Czas”)^[3]
• Jak należałoby unormować obowiązki dyrektora szkoły średniej pod względem administracyi zakładu (1913)^[3]

austro-węgierskie

• Order Korony Żelaznej III klasy (1908)^{[1][3][4][9][11][22]}.
• Medal Jubileuszowy Pamiątkowy dla Cywilnych Funkcjonariuszów Państwowych^[9].
• Krzyż Jubileuszowy dla Cywilnych Funkcjonariuszów Państwowych^[9].

• Antoni Euzebiusz Balicki: † Tomasz Sołtysik (wspomnienie pośmiertne). W: Sprawozdanie trzydzieste czwarte Dyrekcyi C. K. Gimnazyum III. w Krakowie za rok szkolny 1916/17. Kraków: Fundusz Naukowy, 1917, s. 11-17.
• Alfred Toczek: Internetowy Polski Słownik Biograficzny. Tomasz Sołtysik. ipsb.nina.gov.pl. [dostęp 2017-03-23].
• Tomasz Sołtysik. sejm-wielki.pl. [dostęp 2016-05-21].

• Tomasz Sołtysik – publikacje w bibliotece Polona