Towarzystwo Akcyjne Telefonów Cedergren – Wikipedia, wolna encyklopedia

Sąsiadujące ze sobą budynki Towarzystwa Cedergren przy ul. Zielnej 37 i 39
Telefonistki w siedzibie spółki przy ul. Zielnej 37 (1904)

Towarzystwo Akcyjne Telefonów Cedergren[1][2] – polska filia szwedzkiego towarzystwa akcyjnego założonego przez Henrika Tore Cedergrena, z siedzibą przy ul. Próżnej 10, a następnie przy ul. Zielnej 37 w Warszawie.

W 1922 majątek przedsiębiorstwa został wniesiony do Polskiej Akcyjnej Spółki Telefonicznej.

Opis

[edytuj | edytuj kod]

Po wygaśnięciu 20-letniej koncesji amerykańskiej spółki Bell International Company, w listopadzie 1901 Towarzystwo otrzymało od rządu rosyjskiego na 18 lat koncesję na rozbudowę i eksploatację sieci telefonicznej w Warszawie[3][4]. Warszawska stacja telefoniczna liczyła wtedy 2248 aparatów, a przedsiębiorstwo zatrudniało 42 telefonistki[4]. Towarzystwo Cedergren odkupiło od Bella sieć wraz z infrastrukturą przy ul. Próżnej 10, gdzie działało do 1904, tj. do zakończenia budowy nowej centrali telefonicznej przy ul. Zielnej 37. W 1910 zakończono budowę sąsiadującego z pierwszym budynkiem wysokościowca pod nr 39[5].

Towarzystwo wydawało co roku książkę telefoniczną[6]. Pod koniec 1911, tj. po 10 latach funkcjonowania „Cedergrena” liczba aparatów wynosiła ponad 25 000, a łączna liczba zatrudnionych przekraczała 1000 osób (w tym 435 telefonistek)[4]. Od początku istnienia Towarzystwa Cedergren do śmierci w 1916 stanowisko naczelnego dyrektora stacji telefonicznej sprawował szwedzki inżynier Torsten Vingqvist[4][7][8].

Po wygaśnięciu koncesji w listopadzie 1919, Ministerstwo Poczt i Telegrafów wyraziło zgodę na przedłużenie przez Cedergren eksploatacji sieci, 1 stycznia 1921 wprowadzono tymczasowy zarząd składający się z przedstawicieli rządu i towarzystwa, a następnie powołano Polską Akcyjną Spółkę Telefoniczną (PAST), która 1 lipca 1922 uzyskała koncesję na 25 lat[9]. W nowo powołanej spółce Skarb Państwa i „Cedergren” otrzymały po 3/7 akcji, a 1/7 akcji zostało przeznaczonych do sprzedaży osobom prywatnym (zostały one później także wykupione przez szwedzkiego akcjonariusza)[10].

Od pierwszych liter nazwy nowej spółki wniesiony do niej zespół budynków „Cedergrenu” przy ul. Zielnej 37/39 zaczął być nazywany PAST-ą[11][12].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Świat. Pismo tygodniowe ilustrowane. 8 grudnia 1906. s. 28. [dostęp 2024-08-27].
  2. ↑ Warszawa w liczbach 1939. Wydawnictwo Wydziału Statystycznego Zarządu Miejskiego w m.st. Warszawie, 1939, s. 49.
  3. ↑ Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 883. ISBN 83-01-08836-2.
  4. ↑ a b c d Warszawa w powodzi jubileuszów. „Nowości Illustrowane”. Nr 49, s. 8, 9 grudnia 1911. 
  5. ↑ Jarosław Zieliński: Marszałkowska, róg Świętokrzyskiej i okolice. Warszawa: EKBIN Studio PR, 2014, s. 66. ISBN 978-83-929745-5-0.
  6. ↑ Jadwiga Waydel Dmochowska: Jeszcze o dawnej Warszawie. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1960, s. 156.
  7. ↑ Ś. p. Torsten Vingqvist. „Kurier Warszawski”. Nr 34, s. 4, 3 lutego 1916. 
  8. ↑ Warszawa II Rzeczypospolitej. T. 2. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 96.
  9. ↑ Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 884. ISBN 83-01-08836-2.
  10. ↑ Henryk Janczewski: Warszawa. Geneza i rozwój inżynierii miejskiej. Warszawa: Arkady, 1971, s. 457.
  11. ↑ Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 622. ISBN 83-01-08836-2.
  12. ↑ Karol Mórawski, Wiesław Głębocki: Bedeker warszawski. W 400-lecie stołeczności Warszawy. Warszawa: Iskry, 1996, s. 266. ISBN 83-207-1525-3.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Towarzystwo_Akcyjne_Telefonów_Cedergren&oldid=74626638”